Paterek
| Artykuł | 53°7′2″N 17°36′9″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°7'N, 17°37'E, 53°8'N, 17°40'E |
| - błąd | 2284 m |
| Odległość | 1001 m |
| wieś | |
 (c) geo573, CC BY 3.0 Paterek, Osiedle Sobieskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2012) | 2680[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Kod pocztowy | 89-100[2] |
| Tablice rejestracyjne | CNA |
| SIMC | 0092479 |
Położenie na mapie gminy Nakło nad Notecią _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Nakło nad Notecią") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu nakielskiego  | |
 53°07′02″N 17°36′09″E/53,117222 17,602500 | |
Paterek – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim, w gminie Nakło nad Notecią.
W latach 1954-1961 wieś należała i była siedzibą gromady Paterek, po jej likwidacji w gromadzie Nakło nad Notecią. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Paterek obecnie liczy 2680 mieszkańców (stan na 31 grudnia 2012)[1].
Historia
Pierwsza wzmianka o Paterku pochodzi z datowanego na 1720 dokumentu, w którym August II Mocny potwierdził przywileje Nakła. Ignacy Geppert w Dziejach ziemi nakielskiej wymienia istniejące na terenie dzisiejszego Paterka 3 miejscowości: Paterek Miejski, Paterek Wiejski i Paterek Dworski. Paterek Miejski został ok. 1870 na prośbę mieszkańców wyłączony z Nakła. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wspomina 2 miejscowości:
- Paterek (niem. Paterke, Steinburg), w której mieszkało 197 osób (167 protestantów oraz 30 katolików)
- Paterek Miejski (niem. Paterke, Brückenkopf) – 856 mieszkańców (447 protestantów, 304 katolików i 5 judaistów)[3].
Podczas powstania wielkopolskiego na terenie Paterka stoczono kilka potyczek. Największa z nich rozegrała się 7 lutego 1919. Z tego okresu pochodzi grób powstańca znajdujący się do dzisiaj na miejscowym cmentarzu.
W 1945 oddziały niemieckiej żandarmerii rozstrzelały w Paterku 250 Polaków i Żydów, przywiezionych z następujących miejscowości: Nakło, Glesno, Józefina, Kościerzyn Wielki, Kruszki, Mrocza, Pobórka Wielka, Podgórze, Ruda, Wiktorówko, Wyrzysk i Wysoka Krajeńska[4]. Wśród ofiar znalazło się 3 dzieci i 15 kobiet[4].
Na terenie wsi zlokalizowane są dwa nieczynne cmentarze ewangelickie[5][6].
Historia parafii
W 1927 roku na cmentarzu w Paterku Józef Draheim wybudował kaplicę. 1 lipca 1965 kardynał Stefan Wyszyński utworzył ośrodek duszpasterski w Paterku obejmujący także Polichno i Rozwarzyn. 1 października 1979 została utworzona parafia Matki Boskiej Bolesnej w Paterku. W 1984 rozpoczęto budowę kościoła, który 30 października 1991 r. poświęcił biskup Bogdan Wojtuś[7].
Paterek to największe na Krajnie miejsce martyrologii polskiego duchowieństwa czasu II wojny światowej. W październiku i listopadzie 1939 roku Niemcy zamordowali w lesie nieopodal szosy do Gromadna ponad 200 osób, w tym kilkudziesięciu duchownych z powiatu wyrzyskiego (głównie księży diecezjalnych i misjonarzy ze Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny). „Obok Nakła przy noteckich łąkach, wieś na piaskach położona, okrutnie polską–patriotyczną krwią zbroczona”.
Osiedla Paterka
- osiedle Jana III Sobieskiego – położone przy drodze wojewódzkiej do Kcyni liczące 1300 osób,
- stary Paterek – dynamicznie rozwijająca się dzielnica domków jednorodzinnych nieopodal drogi wojewódzkiej w kierunku Szubina,
- Przemysłowa – dzielnica, w której mieści się Gminna Strefa Ekonomiczna jedna z największych w regionie,
- nowy Paterek – główne ulice to Wyzwolenia i Leśna, gęsto zabudowana struktura budynków.
Gospodarka
W Paterku znajduje się jedna z większych firm w Polsce wykonująca usługi i produkcję dla potrzeb transportu kolejowego. Podstawową działalnością Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „Paterek” Spółka Akcyjna jest naprawa i modernizacja wagonów towarowych oraz produkcja konstrukcji stalowych. Obok firmy znajduje się też kilka mniejszych zakładów zajmujących się m.in. recyklingiem, przeróbką drewna i krawiectwem.
Kultura
Budowa hali widowiskowo-sportowej w Paterku, której początki sięgają 1998 pochłonęła 8 mln złotych. Od dnia otwarcia w marcu 2003 hala stanowi główny ośrodek kultury. Prócz hali funkcjonuje w Paterku również Wiejski Dom Kultury i biblioteka wyposażona w 3 komputery z dostępem do internetu.
Muzeum Komunikacji
Powstało w marcu 2011 roku na bazie kolekcji zabytkowych autobusów.
Znajdziemy w nim 30 autobusów kursujących w latach 70- 90 w Polsce m.in. z Bydgoszczy, stare fotografie, historie bydgoskiej, nakielskiej komunikacji, stroje kierowców, stare bilety. Muzeum jest obecnie w fazie organizacji. Zwiedzanie jest możliwe po uprzednim kontakcje telefonicznym[8].
Przypisy
- ↑ a b Gmina w liczbach. 2013-01-17. [dostęp 2013-04-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 920 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. VII. Warszawa: 1886, s. 896.
- ↑ a b Kazimierz Leszczyński "Eksterminacja ludności na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy" (wykaz miejscowości z terenów polskich przyłączonych do Rzeszy, w których okupant niemiecki dokonywał eksterminacji ludności, sporządzony na podstawie materiałów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce). W: Eksterminacja ludności w Polsce w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo Zachodnie, 1962, s. 69.
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia pierwszego cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia drugiego cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
- ↑ Historia parafii Paterek. paterek.info.pl. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Strona muzeum
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nakło County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.32 N
- S: 52.88 N
- W: 17.27 E
- E: 17.90 E
Autor:
Mapa gminy Nakło nad Notecią, Polska