Patka

Patka – kolorowa oznaka rozpoznawcza umieszczona na kołnierzu polskiego munduru wojskowego – inaczej "łapka".

Łapka generała II RP

Patki w Wojsku Polskim II RP

Łapka jazdy tatarskiej

W odradzającym się Wojsku Polskim, zgodnie z instrukcją "Przepis ubioru polowego Wojska Polskiego r. 1919", patki naszywano na kołnierzu kurtki, tak aby zakrywały przód kołnierza na całą szerokość jego wyłożonej części; długość całej patki 10 cm. Tylna część wycięta była w ząb. Wzdłuż tego wycięcia naszyta była zazwyczaj barwna wypustka. Na patce naszywano oznakę legionową w kształcie wężyka. W zależności od korpusu osobowego, wężyk posiadał różne kształty. W czasie reformy mundurowej w 1936 roku wydany został przepis określający wzory wężyków: generalskich (w pięć stref), oficerskich (w trzy strefy), podoficerskich (wąski haft) i szeregowców (galon szerokości 5 mm). Wężyki haftowane były na łapkach lub bezpośrednio na kołnierzu (bronie jezdne)^[1].

Oprócz wężyka i wypustki, na patce umieszczany był znak służby, jednostki itp. Znak haftowano lub wytłaczano. Umieszczano go zazwyczaj ukośnie w przednim rogu patki.

Patki w PSZ

Patka saperów

Zgodnie z polskimi tradycjami w PSZ w Wielkiej Brytanii wprowadzono patki na kołnierze w kolorach broni^[2]. Od września 1944 roku patki nosili audytorzy, duchowieństwo i żandarmeria 3 Brygady Strzelców — pozostali żołnierze nosili proporczyki swoich oddziałów^[2].

Patki w ludowym Wojsku Polskim

Łapka artylerii

Patka lotnictwa

W 1949 nowe przepisy ubiorcze ludowego Wojska Polskiego wprowadziły na kołnierze kurtek, zamiast dotychczasowych proporczyków, ciemnokarminowe łapki z wężykiem haftowanym matowosrebrnym bajorkiem i wypustką barwy broni lub służby^[3]. Szerokość wężyka na łapce generalskiej wynosiła 24 mm, oficerskiej 16 mm, podoficerskiej 15 mm^[3]. Generałowie oraz oficerowie dyplomowani na patce mieli haftowane srebrne orły. Uczniowie szkół wojskowych na łapkach nosili oznaki szkolne^[3]

W 1952 roku, wraz z wprowadzeniem kurtek z wykładanym kołnierzem, zmienił się kształt patek^[4]. W 1960 roku patki zastąpione zostały korpusówkami nowego wzoru.

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939-1945 : barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
• Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943 - 2003; katalog zbioru falerystycznego; 3. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2004. ISBN 83-1109-816-6.
• Przepis ubioru polowego Wojska Polskiego r 1919. Warszawa 1920: Ministerstwo Spraw Wojskowych.
• Zdzisław Żygulski jun, Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.