Paul Ben-Haim

Paul Ben-Haim
Ilustracja
Imię i nazwiskoPaul Frankenburger
Data i miejsce urodzenia5 lipca 1897
Monachium
Pochodzenieżydowskie
Data i miejsce śmierci14 stycznia 1984
Tel-Awiw
Gatunkimuzyka poważna, modernizm
Zawódkompozytor
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN

Paul Ben-Haim hebr. פאול בן חיים; właśc. Paul Frankenburger[1] (ur. 5 lipca 1897 w Monachium, zm. 14 stycznia 1984 w Tel-Awiwie[2][3]) – izraelski kompozytor

Życiorys

W latach 1915–1916 i 1919–1920 studiował w Monachium, gdzie jego nauczycielami byli Friedrich Klose i Walter Courvoisier (kompozycja), Berthold Kellermann (fortepian) oraz Adolf Sandberger i Theodor Kroyer (muzykologia)[1]. W latach 1920–1924 jako kapelmistrz operowy był asystentem Bruno Waltera i Hansa Knappertsbuscha[1][3]. Od 1924 do 1931 roku działał jako dyrygent w Augsburgu[1][3]. W 1933 roku wyemigrował z III Rzeszy i osiedlił się w Palestynie[1][2]. Zmienił wówczas swoje niemieckie nazwisko na hebrajskie Ben-Haim[2][3].

W Izraelu działał jako dyrygent orkiestrowy i radiowy oraz pedagog. Zajmował się także zbieraniem i badaniem folkloru żydowskiego[1]. W latach 1949–1954 był dyrektorem Akademii Muzycznej w Jerozolimie[3]. Krótko po II wojnie światowej zyskał międzynarodową renomę dzięki słynnym artystom, takim jak m.in. Yehudi Menuhin, Menahem Pressler, Leonard Bernstein, Jascha Heifetz, Mark Wessel, którzy zamawiali u niego kompozycje i byli prawykonawcami jego utworów[4]. W 1957 roku został uhonorowany Nagrodą Izraela[2][3]. Odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1968)[5]. W 1972 roku na skutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym musiał zakończyć karierę[3].

Twórczość

Muzyka Ben-Haima wykazuje melodyczne pokrewieństwo z impresjonistycznym stylem Debussy'ego, Ravela i Falli oraz z symboliczną ekspresją Mahlera[4]; widoczny jest też silnym wpływ kultury muzycznej Bliskiego Wschodu[2][3]. Zasadniczo Ben-Haim stosował harmonię tonalną, choć niekiedy sięgał po dodekafonię, by wzmocnić siłę wyrazu, jak np. w Vision of a Prophet (1959)[4]. Dużą część jego twórczości stanowiły utwory wokalne[3].

Ważniejsze kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2][3])

Utwory orkiestrowe

  • Concerto grosso (1931)
  • poemat symfoniczny Pan (1931)
  • I Symfonia (1939–1940)
  • II Symfonia (1943–1945)
  • Concerto na smyczki (1947)
  • Fanfare to Israel (1950)
  • suita orkiestrowa From Israel (1952)
  • The Sweet Psalmist of Israel na klawesyn, harfę i orkiestrę (1953)
  • To the Chief Musician (1958)
  • Dance and Invocation (1960)
  • The Eternal Theme (1965)
  • Symphonic Metamorphosis of a Bach-Chorale (1968)

Na instrumenty solowe i orkiestrę

  • Kwintet klarnetowy (1941)
  • Evocation na skrzypce i orkiestrę (1942)
  • Pastorale varieé na klawesyn, harfę i smyczki (1947)
  • Koncert fortepianowy (1949)
  • Mediterranean Concerto na fortepian i orkiestrę (1950)
  • Serenade na flet i trio smyczkowe (1952)
  • Koncert skrzypcowy (1960)
  • Koncert wiolonczelowy (1962)
  • Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1971–1972)

Na instrumenty solowe

  • Sonatina na fortepian (1946)
  • Sonata na skrzypce (1952)
  • Music for the Piano (1957)
  • Poème na harfę (1959)
  • 3 Pieces na wiolonczelę (1973)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • The Gardener na baryton i orkiestrę (1921)
  • oratorium Joram (1932)
  • Liturgical Cantata na baryton, chór i organy lub orkiestrę (1950)
  • A Book of Verses na chór (1958)
  • Vision of a Prophet na tenora, chór i orkiestrę (1958–1959)
  • Lift up Your Heads motet na sopran i 8 instrumentów (1961)
  • A Hymn from the Desert na sopran, baryton, chór i orkiestrę (1962–1963)
  • 3 Psalms for San Francisco na sopran, baryton i orkiestrę (1963)
  • Myrtle Blossoms from Eden na sopran lub tenor, alt lub baryton i fortepian lub orkiestrę kameralną (1966)
  • Kabbalat Shabbat na sopran, baryton i organy (1967)
  • 6 Sephardic Songs na chór (1971)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 1. Część biograficzna ab. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979, s. 264. ISBN 83-224-0113-2.
  2. ↑ a b c d e f The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 64. ISBN 0-674-37299-9.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 1 Aalt–Cone. New York: Schirmer Books, 2001, s. 286. ISBN 0-02-865526-5.
  4. ↑ a b c Hirshberg 2004 ↓.
  5. ↑ Günther Grünsteudel: Paul Ben-Haim (niem.). Stadtlexikon Augsburg. [dostęp 2020-09-19].

Bibliografia

  • Jehoash Hirshberg: Ben-Haim (Frankenburger), Paul. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. B. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)

Media użyte na tej stronie

GER Bundesverdienstkreuz 3 BVK 1Kl.svg
Baretka: Order Zasługi RFN – Krzyż Zasługi I Klasy.
Paul-Ben-Haim 0001.jpg
Autor: National Library of Israel, Licencja: CC BY-SA 3.0
פאול בן-חיים בצעירותו, 1914 (מס' קטלוגי: MUS 055 / M1-28)