Paul Crutzen

Paul Crutzen
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1933
Amsterdam

Data i miejsce śmierci

28 stycznia 2021
Moguncja

Zawód, zajęcie

chemik

Paul Josef Crutzen (ur. 3 grudnia 1933 w Amsterdamie, zm. 28 stycznia 2021 w Moguncji[1]) – holenderski chemik atmosfery i meteorolog. W 1995 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za pracę nad zmianami ilości ozonu.

Pracował przez wiele lat w amerykańskim Narodowym Centrum Badań Atmosferycznch. Był dyrektorem wydziału chemii atmosfery w Instytucie Maxa Plancka w Moguncji, a od 2006 pracował w Instytucie Oceanografii Scrippsów.

W 1999 był jednym z szefów klimatycznego projektu badawczego Indian Ocean Experiment, prowadzonego na Oceanie Indyjskim.

W 2000 zaproponował, by uznać, że od 200 lat żyjemy w nowej epoce geologicznej: antropocenie. Jako dowód wymienił gwałtowną urbanizację świata, szybkie wyczerpywanie przez człowieka paliw kopalnych gromadzonych przez setki milionów lat, a także zanieczyszczenie środowiska i emisję gazów cieplarnianych[2].

Nagrody i odznaczenia

Crutzen, razem z Mario J. Moliną i F. Sherwood Rowlandem zostali odznaczeni Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 1995 "za badania w dziedzinie chemii atmosfery, w szczególności dotyczące powstawania i rozpadu ozonu"[3]. Wśród innych wyróżnień Crutzena są m.in.:

  • 1976: Outstanding Publication Award, Environmental Research Laboratories, National Oceanic and Atmospheric Administration[4]
  • 1984: Rolex-Discover Scientist of the Year[4]
  • 1985: Leó Szilárd Award od American Physical Society[4]
  • 1986: członkostwo w American Geophysical Union[4]
  • 1989: Nagroda Tylera za osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska[5]
  • 1990: członkostwo w Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences[6]
  • 1995: Global Ozone Award za "wybitny wkład w ochronę warstwy ozonowej" od United Nations Environment Programme[4].
  • 1999: członkostwo w Russian Academy of Sciences.[7]
  • 2006: członkostwo w Royal Society (ForMemRS)[8]
  • 2017: członek honorowy Royal Netherlands Chemical Society[9]
  • 2019: Lomonosov Gold Medal[10]

Przypisy

  1. ↑ Paul Crutzen, who shared Nobel for ozone work, has died. [dostęp 2021-01-28].
  2. ↑ Homo sapiens, pan i władca świata, gazeta.pl
  3. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1995, NobelPrize.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  4. ↑ a b c d e The Nobel Prize in Chemistry 1995, NobelPrize.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  5. ↑ Past Laureates, Tyler Prize for Environmental Achievement [dostęp 2021-02-05] (ang.).
  6. ↑ Crutzen, Prof. dr. P.J. — KNAW, web.archive.org, 21 lipca 2015 [dostęp 2021-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-21].
  7. ↑ Крутцен П.. - Общая информация, www.ras.ru [dostęp 2021-02-05].
  8. ↑ Paul Crutzen | Royal Society, web.archive.org, 5 października 2015 [dostęp 2021-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2015-10-05].
  9. ↑ Honorary members - KNCV English, en.kncv.nl [dostęp 2021-02-05].
  10. ↑ Paul J. Crutzen (1933 – 2021) :: ChemViews Magazine :: ChemistryViews, www.chemistryviews.org [dostęp 2021-02-05] (ang.).
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii
XX wiek
XXI wiek

Media użyte na tej stronie