Paul Habraschka

Paul Habraschka
Paul Habraschka, fotografia autorstwa Maxa Glauera z około 1933 roku
Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1897 Rozbark
Data i miejsce śmierci	12 września 1969 Hildesheim
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	literatura piękna

Paul Habraschka, po II wojnie światowej Paweł Habraszka^[1] (ur. 16 listopada 1897 w Rozbarku^[2], zm. 12 września 1969 w Hildesheim^[1]) – niemiecki^[3] poeta górniczy i humorysta.

Życiorys

Urodził się w górniczej rodzinie Vincenza Habraschki i Albiny z domu Holetzek^[2], początkowo mieszkali oni w kamienicy przy ulicy Groß Dombrowkaerstraße 1 (późniejsza ulica Brzezińska w Bytomiu), w 1910 roku przenieśli się do Rokitnicy^[2]. Jego ojciec pracował w bytomskiej kopalni węgla kamiennego Heinitz^[2]. Młody Paul 2 maja 1912 roku podjął pracę w bytomskiej kopalni węgla kamiennego Karsten-Zentrum jako uczeń zawodu górnika^[2]. W czasie I wojny światowej zgłosił się na ochotnika do wojska^[2] i służył na froncie zachodnim, gdzie w 1916 został ciężko ranny. 26 stycznia 1920 poślubił Bertę Piontek, z którą miał synów Joachima i Lothara^[2]. Po powrocie do zdrowia nadal pracował w kopalni i w 1924 przeżył poważny wypadek – był odcięty od świata na osiem godzin przez obryw skał^[2].

Podczas II wojny światowej próbował dołączyć do zespołu propagandy, ale nie został zaakceptowany, a w 1941 roku został zwolniony członkostwa w Izbie Piśmiennictwa Rzeszy^[2] (zob. Izba Kultury Rzeszy).

W 1945 po wkroczeniu Armii Czerwonej na teren Śląska został zesłany do wyniszczającej pracy przymusowej do Związku Radzieckiego. Wraz z innymi towarzyszami niedoli pracował w kopalniach Donbasu, skąd udało mu się wraz z trzema innymi osobami uciec. Po roku przedostał na teren polskiej części Górnego Śląska, gdzie aresztowała go milicja i uwięziono go na dwa miesiące w Rokitnicy^[1]. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej był aktywnym członkiem nielegalnie działającej mniejszości niemieckiej i był inwigilowany przez służbę bezpieczeństwa^[3]. 6 maja 1958 roku na zawsze opuścił ojczysty Śląsk i przeniósł się do RFN^[1], do końca życia mieszkając w Hildesheim.

Poglądy

W powstaniach śląskich i plebiscycie na Górnym Śląsku opowiedział się po stronie niemieckiej^[3]. W czasie II wojny światowej służył III Rzeszy^[3]. Poprzez swoją twórczość literacką działał na rzecz propagandy nazistowskiej, a po II wojnie światowej sławił Republikę Federalną Niemiec^[3].

Twórczość

(c) Bundesarchiv, B 145 Bild-P011877 / CC-BY-SA 3.0

Kopalnia Karsten-Zentrum około 1930 roku

Po wypadku w kopalni Habraschka wpadł na pomysł opisania trudów górniczego życia^[3], zarówno swojego, jak i kolegów. Najpierw powstały opowiadania i poezje – zadebiutował w czasopiśmie Der oberschlesischer Wanderer. W 1930 wydał pierwszy zbiór wierszy – In der Tiefe, a kolejne to „Des Bergmanns Feierschicht” (1932) i Nach der Schicht (1935). W 1940 ukazały się dwie powieści – Klenkohle oraz sensacyjna Grenzmarder, opisujące szmugiel na granicy niemiecko-polskiej. Oprócz tego Habraschka napisał liczne humoreski i historie dla dzieci i młodzieży, które wydane zostały w latach 40. i 60. XX wieku, a niektóre dopiero po jego śmierci.

Przeżycia związane z internowaniem opisał w autobiograficznej książce Meinen Tod will ich selber sterben! Erlebnisse als Internierter in der Sowjetunion (Chcę sam przeżyć moją śmierć! Przeżycia internowanego w Związku Radzieckim, 1967).

Twórczość Habraschki została wysoko oceniona przez krytyków literackich, jako prawdziwie i trafnie opisująca życie i pracę górników na Górnym Śląsku.

Przypisy

Bibliografia

• E. Klin, Habraschka Paul, w: Ślązacy od czasów najdawniejszych do współczesności, t. II, pod red. J. Rostropowicz, Łubowice-Opole 2006, ​ISBN 83-88672-77-0​.
• Stefan Pioskowik. Ein Bergmannssohn und Bergmannsdichter mit Herz. „Oberschlesische Stimme”, 2013. r: Deutscher Freundschaftskreis im Bezirk Schlesien. ISSN 18967973 (niem.). 

Linki zewnętrzne

• Fragment tekstu polskiego tłumaczenia Meinen Tod will ich selber sterben! Erlebnisse als Internierte in der Sowjetunion