Paul Landowski
 Paul Landowski w 1913 roku | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | XX wiek |
| Ważne dzieła | |
Rzeźba św. Genowefy na moście Pont de la Tournelle, | |
| Odznaczenia | |
  | |
| Nagrody | |
 | |
| Strona internetowa | |
Paul Maximilien Landowski[1] (ur. 1 czerwca 1875 w Paryżu, zm. 31 marca 1961 w Boulogne-Billancourt) – francuski rzeźbiarz pochodzenia polskiego. Jego najbardziej znanym dziełem jest statua Chrystusa Zbawiciela w Rio de Janeiro.
Życiorys
Wczesne lata
Paul Landowski urodził się 1 czerwca 1875 roku w Paryżu[1][2]. Był najmłodszym z szóstki dzieci Edwarda Landowskiego, powstańca styczniowego, który po upadku powstania wyemigrował do Francji, oraz jego żony, Julie Vieuxtemps, córki Henriego Vieuxtempsa, belgijskiego skrzypka i kompozytora[3][2][1].
Jako pięciolatek Paul doznał krótkotrwałej ślepoty, gdy zaś miał siedem lat, stracił oboje rodziców. Wychowaniem jego oraz starszego rodzeństwa zajął się brat ojca, Paweł, również mieszkający w Paryżu były powstaniec styczniowy[2]. Po jego śmierci młodszym rodzeństwem opiekował się najstarszy z braci[4]. W trakcie dorastania Landowski coraz bardziej interesował się literaturą i rzeźbiarstwem[2]. W latach 1895–1900 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu[5]. Artysta skończył także kursy portrecisty i dokształcał się w zakresie anatomii człowieka – rysował m.in. tablice naukowe[3][2].
Po spędzeniu kilku lat we Włoszech, w 1906 roku zamieszkał w Boulogne-Billancourt[2][4]. W tym samym roku odznaczono go Legią Honorową w stopniu kawalera[6]. Uczestniczył w działaniach zbrojnych I wojny światowej – za udział w bitwie nad Sommą został odznaczony francuskim Krzyżem Wojennym 1914–1918[2].
Twórczość i inna działalność
Pierwszym wielkim sukcesem Paula Landowskiego jako rzeźbiarza była nagroda Prix de Rome, którą zdobył w 1900 roku za rzeźbę David combattant Goliath („Dawid walczący z Goliatem”)[2]. Sławny stał się z kolei po tym, jak w 1909 roku stworzył rzeźbę Aux artistes dont le nom s’est perdu („Artystom, których imię zaginęło”), która została ustawiona pod kopułą paryskiego Panteonu[5][7].
Z biegiem lat powstawały kolejne dzieła Landowskiego[2]. Do tych najbardziej znanych należy wykonana w 1928 roku rzeźba św. Genowefy, patronki Paryża, stojąca przy wejściu na most Pont de la Tournelle[5][4][2]. Wraz z Henrim Bouchardem stworzył też rzeźby Pomnika Reformacji w Genewie. W latach 1927–1935 wykonał z kolei Widma – pomnik francuskich ofiar II bitwy nad Marną[2]. Był również autorem dzieł zrealizowanych na zlecenie władz miasta Paryża: pomnika Michela de Montaigne’a przy Rue des Écoles (1933), płaskorzeźb fontanny przy Porte de Saint-Cloud i grobowca marszałka Ferdinanda Focha w Dôme des Invalides[8][5][3]. Oprócz rzeźb Landowski tworzył także obrazy[3].
W 1925 roku wystawił na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu model tzw. Le Temple de l’Homme („Świątynia człowieka”), kompleksu budynków zaprojektowanych z udziałem architektów: Taillensa, Bigota i Laprade’a, mającego stanowić przedłużenie osi Avenue des Champs-Élysées między Porte Maillot a La Défense[9][5]. Główny budynek kompleksu miał się składać z czterech przeciwległych ścian, dwojga drzwi i przeddziedzińca. Jedne drzwi były poświęcone nauce, zaś drugie Psyche – obie ich pary prowadziły na plac, w którego centrum miała stać rzeźba Synowie Kaina[5]. Przy każdej z czterech ścian miały się znaleźć monumentalne posągi o wysokości 8 m, skupione wokół czterech tematów Prometeusza, religii, legend i hymnów, a dodatkowo każdą ze ścian miały zdobić płaskorzeźby związane z takimi tematami, jak np.: Chrystus ukrzyżowany, Prometeusz skuty łańcuchami, Hinduskie Wedy „Hymnu do Świtu” czy Kantyki stworzeń św. Franciszka. Kompleks Le Temple de l’Homme ostatecznie nigdy nie został zrealizowany, a stworzone przez Landowskiego z myślą o nim dzieła Synowie Kaina, Brama Nauki i Hymn do Świtu trafiły odpowiednio do: ogrodu Tuileries, wejścia do nowej paryskiej szkoły medycznej i muzeum lat 30.[5]
Paul Landowski stopniowo zyskiwał międzynarodową rozpoznawalność[5]. W 1928 roku pracował dla władz Chin, dla których stworzył m.in. pomnik z Mauzoleum Sun Jat-sena[2][5]. W 1931 roku stworzył swoje najbardziej znane dzieło – statuę Chrystusa Zbawiciela na szczycie góry Corcovado w Rio de Janeiro, będącą formą upamiętnienia 100. rocznicy uzyskania niepodległości przez Brazylię[5][2]. Landowski wykonał statuę na zlecenie Heitora da Silvy Costy w Paryżu w postaci glinianej struktury podzielonej na kilka części, które następnie zostały przetransportowane statkiem do Brazylii, gdzie na ich podstawie wykonano finalny posąg z betonu, odsłonięty 12 października 1931 roku[5][2].
W 1928 roku Landowski zdobył złoty medal w konkurencji „Rzeźbiarstwo” na Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w Amsterdamie (stworzył rzeźbę o nazwie Boxer)[10]. W latach 1933–1937 pełnił funkcję dyrektora Akademii Francuskiej w Rzymie, a następnie został dyrektorem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Paryżu[5][2]. W 1941 roku wraz z Paulem Belmondo i André Derainem uczestniczył w tzw. Voyage à Berlin, objazdowej wyprawie po Niemczech, będącej projektem Josepha Goebbelsa zrealizowanym w ramach koncepcji zapraszania przez władze nazistowskie wielu europejskich artystów do intelektualnej współpracy z Niemcami[5].
Pod koniec II wojny światowej Landowski kontynuował projekt Le Temple de l’Homme, lecz bez powodzenia w realizacji. W 1956 roku wykonał rzeźbę Le Retour éternel („Wieczny powrót”), ustawioną w kolumbarium cmentarza Père-Lachaise[5].
Życie prywatne
Pierwszą żoną Paula Landowskiego była urodzona w 1888 roku Geneviève Nénot[5]. Poślubił ją 3 listopada 1907 roku i miał z nią dwójkę dzieci: Nadine Landowski (ur. 1908), malarkę, oraz Jeana Maxa Landowskiego (ur. 1911)[1][2]. Obydwoje zmarli w 1943 roku[2].
Po śmierci Nénot w 1911 roku, 6 grudnia 1913 roku Landowski wziął ślub z Amélie Cruppi (1884–1970) i wraz z nią doczekał się urodzonego w 1915 roku syna Marcela Landowskiego, kompozytora oraz urodzonej w 1917 roku córki Françoise Landowski-Caillet, pianistki i malarki[1][2]. Syn zmarł w 1999 roku, córka zaś osiem lat później[2].
Paul Landowski zmarł 31 marca 1961 roku w swoim domu w Boulogne-Billancourt[2][5]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Cimetière Pierre-Grenier[11].
Upamiętnienie
Pod adresem zamieszkania Paula Landowskiego, Max Blondat 14 w Boulogne-Billancourt, utworzono muzeum Musee-Jardin Paul Landowski, gdzie w ogrodzie i podziemnej galerii można podziwiać prace i projekty artysty[2]. Ponadto imię Paula Landowskiego nosi nowoczesne centrum kulturalne, tzw. Espace Landowski w Boulogne-Billancourt, w którym w muzeum lat 30. znajdują się m.in. dzieła Landowskiego[2][3].
Galeria wybranych dzieł
Rzeźba św. Genowefy na moście Pont de la Tournelle w Paryżu
Pomnik Widma
Pomnik Michela de Montaigne’a przy Rue des Écoles w Paryżu
Fontanna przy Porte de Saint-Cloud w Paryżu
(c) Arne Müseler / www.arne-mueseler.com, CC BY-SA 3.0 de
Przypisy
- ↑ a b c d e Paul LANDOWSKI (ang.). W: Profile [on-line]. gw.geneanet.org. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Artur Hanula: Paul Landowski – potomek powstańca styczniowego, autor słynnego pomnika Chrystusa w Rio de Janeiro (pol.). W: Polska we Francji [on-line]. polskifr.fr, 2019-07-19. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b c d e Znane postacie: rzeźbiarz Paul Landowski (pol.). paryz.pl. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b c Paul Landowski – rzeźbiarz polskiego pochodzenia (pol.). polonia.tvp.pl, 2020-10-13. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Paul Landowski (ang.). W: Biographies [on-line]. wonders-of-the-world.net. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Landowski, Paul Maximilien (1er juin 1875 – 31 mars 1961) (fr.). agorha.inha.fr. [dostęp 2021-10-13].
- ↑ Michèle Lefrançois: Paul Landowski: l'œuvre sculpté (fr.). books.google.pl, 2009. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Le geste insolite des étudiants devant la statue de Montaigne ! (fr.). pariszigzag.fr. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Paul Landowski (ang.). lucindariley.co.uk. [dostęp 2021-10-13].
- ↑ Olympic Art Competition (ang.). W: Olympic Games 1928 Amsterdam [on-line]. olympic-museum.de. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Paul Landowski (ang.). W: Memorials [on-line]. findagrave.com. [dostęp 2021-10-13].
Media użyte na tej stronie
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1914-1918 (France)
Autor: B1mbo, Licencja: CC BY-SA 2.5
Drawing of a gold medal, based on Olympic rings.svg.
.jpg)
Autor: Fred Romero from Paris, France, Licencja: CC BY 2.0
(Auteuil) Porte de Saint-Cloud Fountains displayed at the entrance of the former pavilion dedicated to sports and hunting during the 1937 International Fair. One symbolized the source of the River Seine, the other the monuments of Paris and are covered with sculptural reliefs. Arch. Robert Pommier and Jacques Billard Sculptor: Paul Landowski
1936.
Autor: Mazzella-Bour, Licencja: CC BY-SA 4.0
Monument national de la seconde bataille de la Marne (1918) - Ensemble statuaire du sculpteur Paul Landowski, 1935.
French sculptor Paul Landowski (1875-1961).
(c) Arne Müseler / www.arne-mueseler.com, CC BY-SA 3.0 de
Cristo Redentor, Rio de Janeiro, Brasil
_-_2018-08-17_-_en_ao%c3%bbt_2018_-_40.JPG)
Autor: Benoît Prieur , Licencja: CC0
Image de Genève (Suisse) en août 2018.
Autor: Donald Judge from England, Licencja: CC BY 2.0
Pont de la Tournelle, Paris.
