Paulina Kuczalska-Reinschmit

Paulina Kuczalska-Reinschmit

Paulina Kuczalska

Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1859 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 września 1921 Warszawa
Zawód, zajęcie	aktywistka feministyczna, wydawczyni, publicystka
Rodzice	Ewelina Porczyńska i Leon Kuczalski
Małżeństwo	Stanisław Reinschmit
Dzieci	Leon Reinschmit
Krewni i powinowaci	Edward Porczyński (dziadek)

Paulina Kuczalska-Reinschmit (z domu Kuczalska; ur. 15 stycznia 1859 w Warszawie, zm. 13 września 1921 tamże) – polska działaczka społeczna, wydawczyni i publicystka, feministka nazywana Wodzem, Hetmanką, Sterniczką.

Życie i działalność

Paulina Kuczalska pochodziła z rodziny ziemiańskiej, do której należały majątki Smolne i Bereźniaki w powiecie czerkaskim. Była córką Eweliny z Jastrzębiec-Porczyńskich, która należała do grupy Entuzjastek Narcyzy Żmichowskiej. Jej dziadek, Edward Porczyński, był legionistą walczącym pod Samosierrą.

W 1879 roku zawarła związek małżeński ze Stanisławem Reinschmitem, wysokim urzędnikiem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Mąż zaraził ją chorobą weneryczną, w wyniku której straciła oko^[1]. W 1885 roku rozstała się z mężem, który objął opiekę nad ich synem Leonem Reinschmitem.

Działalność publicystyczną rozpoczęła w 1881 roku publikacją na łamach „Echa”. Publikowała m. in. w Tygodniku Illustrowanym, Kurierze Warszawskim, Kurierze Codziennym, Ogniwie i Nowej Gazecie. W 1889 roku wraz z Marią Szeligą wzięła udział w międzynarodowym kongresie organizacji kobiecych w Paryżu.

W latach 1885–1889 studiowała nauki ścisłe w Genewie i Brukseli. Bodaj jako pierwsza sformułowała postulaty kobiece odrębnie od kwestii narodowowyzwoleńczych. Stanowisko to zaprezentowała m. in. podczas warszawskiego wiecu Demokracji Postępowej w 1906 roku. Polemizowała z Elizą Orzeszkową, która proponowała samopoświęcenie kobiet – Kuczalska-Reinschmit wskazywała na konieczność wywalczenia praw kobiet nawet przed zdobyciem niepodległości Polski. Współtworzyła wiele organizacji i instytucji edukacyjnych, zawodowych, charytatywnych, politycznych. W 1894 roku stworzyła Delegację Pracy Kobiet przy Towarzystwie Popierania Przemysłu i Handlu, której głównymi zadaniami była walka o pełny dostęp kobiet do cechów rzemieślniczych oraz prowadzenie kursów zawodowych dla kobiet. Jej bliską współpracownicą była Józefa Bojanowska.

W latach 1905-1907 działaczka Związku Polskiego Równouprawnienia Kobiet. W 1907 roku stworzyła Związek Równouprawnienia Kobiet Polskich, którego głównym celem miała być akcja dla uzyskania powszechnego, równego prawa wyborczego bez różnicy płci, narodowości i wyznań, przy bezpośrednim i tajnym głosowaniu. Kuczalska do śmierci była prezeską Związku. Założycielka gazety „Ster”, pierwszego polskiego pisma poświęconego prawom kobiet, wydawanego we Lwowie (1895–1897), a następnie w Warszawie (1907–1914). Współpracowały z nią i bywały w prowadzonym przez nią salonie przy ul. Marszałkowskiej najważniejsze feministki epoki: Janina Baudouin de Courtenay, Justyna Budzińska-Tylicka, Kazimiera Bujwidowa, Maria Dulębianka, Maria Konopnicka, Iza Moszczeńska, Eliza Orzeszkowa, Józefa Sawicka, Cecylia Walewska. W „Sterze” publikowali też mężczyźni tacy jak m. in. Piotr Chmielowski, Stefan Żeromski i Piotr Włast.

Kuczalska-Reinschmit zorganizowała uroczyste obchody dwudziestopięciolecia twórczości Elizy Orzeszkowej, podczas których zebrała fundusze na prace naukowe kobiet. W 1911 roku odbył się jubileusz samej Kuczalskiej-Reinschmit w Resursie Obywatelskiej, w którym wzięły udział członkinie szesnastu stowarzyszeń kobiecych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.

Kuczalska-Reinschmit była poliglotką – władała francuskim, niemieckim, włoskim i angielskim^[2]. Cecylia Walewska, kronikarka polskiego ruchu feministycznego, nazwała ją pierwszą niezmordowaną rzeczniczką pełnych, bezkompromisowych praw kobiety.

Pochowana została na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 329-2-3)^[3].

Od 2017 roku na Wydziale Prawa i Administracji UW działa koło naukowe, którego patronką jest Paulina Kuczalska-Reinschmit. Przedmiotem zainteresowania koła są m.in. prawa człowieka, prawo konstytucyjne, prawa mniejszości, prawo migracyjne oraz prawo ochrony środowiska. Opiekunem koła jest Jakub Urbanik, honorową opiekę nad organizacją sprawuje natomiast Hanna Machińska, zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich^[4]

Wybrane publikacje

• Nasze drogi i cele. Szkic do programu działalności kobiecej, Lwów 1897.
• Stan wykształcenia kobiet w Polsce, 1902.
• Historia ruchu kobiecego, 1903.
• Młodzież żeńska i sprawa kobieca, Warszawa 1906.
• Siostry; sztuka psychologiczna, Warszawa 1908.
• Wyborcze prawa kobiet, Warszawa 1911.

Przypisy

Bibliografia

• Aneta Górnicka-Boratyńska: Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Fundacja Res Publica, Warszawa 1999, ISBN 83-910975-2-8, s. 148–163.
• Cecylia Walewska: W walce o równe prawa. Nasze bojownice, Kobieta Współczesna, Warszawa 1930, s. 15–21.

Linki zewnętrzne

• Paulina Kuczalska-Reinschmitt: Międzynarodowe zjazdy kobiet
• Hetmanka ruchu kobiecego. feminoteka.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-02)]., Muzeum Historii Kobiet
• Sprawa kobieca – e-book z tekstami Kuczalskiej-Reinschmit wydany przez Partię Razem.
• Publikacje Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit w bibliotece Polona
• Teksty Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit w bibliotece Wolne Lektury