Pawłowice (powiat pszczyński)

Pawłowice
wieś
Ilustracja
Park ks. prof. Stanisława Pisarka i kościół św. Jana Chrzciciela w Pawłowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

pszczyński

Gmina

Pawłowice

Liczba ludności (2015)

9212[1]

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

43-250, 43-251 (ul. Orzechowa)[2]

Tablice rejestracyjne

SPS

SIMC

0218621

Położenie na mapie gminy Pawłowice
Mapa konturowa gminy Pawłowice, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu pszczyńskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pawłowice”
Ziemia49°57′46″N 18°43′05″E/49,962778 18,718056
Strona internetowa

Pawłowice (niem. Pawlowitz) – wieś położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, siedziba gminy Pawłowice. Jest to jedna z najludniejszych (trzecia po Kozach i Koziegłowach) wsi Polski. Powierzchnia sołectwa wynosi 18,05 km²[3], a liczba ludności 9641, co daje gęstość zaludnienia równą 534 osoby na km².

Fontanna ze strumykiem w parku ks. Stanisława Pisarka

Położenie

Wieś znajduje się na skrzyżowaniu trzech ważnych dróg: DK81 prowadzącej z Katowic przez Żory w kierunku Ustronia, DW933 prowadzącej z Chrzanowa przez Pszczynę i Wodzisław Śląski w kierunku Raciborza oraz DW938 łączącej Pawłowice i Cieszyn.

Historia

Nazwa miejscowości pochodzi od Pawła, jej założyciela w XIII wieku. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w 1281 jako Pawlowicz. Miejscowa parafia św. Jana Chrzciciela powstała w 1293. Pawłowice wymieniono też w szeregu wsi położonych w okolicy Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam) w zlatynizownej formie Paulowitz[4]. W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 roku wieś została wymieniona jako Pawlowicze[5]. Wsią komorną pozostawała do końca XVI wieku, po czym została nabyta przez rodzinę Pawłowskich (z której pochodził m.in. biskup ołomuniecki Stanislav Pavlovský). W 1596 powstał pierwszy gotycki kościół murowany. Od początku XVIII w. do połowy XIX w. Pawłowice należały do niemieckiego rodu Gusnarów. A w połowie XIX wieku do 1945 r. właścicielami Pawłowic był pochodzący z Niemiec ród Reitzensteinów, ale wieś jednak była w większości zamieszkała przez ludność polską. W plebiscycie w 1921 r. 74% mieszkańców Pawłowic głosowało za przyłączeniem do Polski. W 1922 r. wieś Pawłowice została przyłączona do Polski i znajdowała się w województwie śląskim. W latach 1939-1945 po ataku na Polskę i kampanii wrześniowej Pawłowice były okupowane przez Niemców[3]. Ostatnim właścicielem pawłowickiego majątku był baron Karol Egon von Reitzenstein, który opuścił Pawłowice w 1945 roku tuż przed wkroczeniem wojsk radzieckich. Po wojnie dobra Reitzensteinów przeszły na własność państwa. W styczniu 1945 r. przez Pawłowice przeszedł tzw. marsz śmierci z obozów KL Auschwitz w Oświęcimiu na stację kolejową do Wodzisławia Śląskiego[6]. A Pawłowice zostały wyzwolone spod okupacji niemieckiej na przełomie stycznia i lutego 1945.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.

W roku 2010 Rada Gminy Pawłowice otrzymała Nagrodę im. Karola Miarki[7].

Zabytki

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe[8]:

  • kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela z 1596 r. (nr rej.: 455/65 z 14.12.1965)
  • ruina pałacu z zachowanymi piwnicami oraz park krajobrazowy z XVIII wieku w granicach dawnego założenia parkowego (nr rej.: A/175/08 z 7.02.1966)

Poza formalnie ustanowionymi zabytkami wartość historyczną prezentują także inne obiekty:

  • mleczarnia w Starych Pawłowicach z 1924 r.
  • słup graniczny i kamienie graniczne znajdujące się na trasie rowerowej z Pawłowic do Strumienia (grobla stanowiąca do 1920 r., kiedy to w życie wszedł traktat wersalski, granicę pomiędzy Cesarstwem Niemieckim a Austro-Węgrami).

Budynki i instytucje w Pawłowicach

W Pawłowicach znajdują się, między innymi:

  • Urząd Gminy, ul. Zjednoczenia 60
  • Gminny Ośrodek Sportu w Pawłowicach, ul. Sportowa 14 (m.in. basen, sauna, hala, kompleks boisk, lodowisko, wrotkarnia, ścianka wspinaczkowa)
  • Gminny Ośrodek Kultury, ul. Zjednoczenia 67
  • Urząd Pocztowy, ul. Zjednoczenia 64 i ul. Górnicza 5 (filia)
  • Kopalnia Węgla Kamiennego „Pniówek”, ul. Krucza 18
  • Gminna Biblioteka Publiczna, ul. Zjednoczenia 67
  • Zespół Szkolno-Przedszkolny, ul. Pukowca 4
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Jana Pawła II, ul. Pukowca 5
  • Przychodnia zdrowia, ul. Zjednoczenia 10a
  • Klub GKS Pniówek Pawłowice, który gra w III lidze piłkarskiej śląsko-opolskiej oraz ekstraklasie szachowej
  • Parafie rzymskokatolickie św. Jana Chrzciciela (Zjednoczenia 52) i Podwyższenia Krzyża Świętego (ul. Szkolna 36)

Turystyka

Przez miejscowość przebiegają następujące trasy rowerowe:

  • szlak rowerowy czarny czarna trasa rowerowa nr 188, istniejąca pod nazwą Trakt Czarnego Skarbu
  • szlak rowerowy czerwony czerwona trasa rowerowa nr 190, istniejąca pod nazwą Trakt Reitzensteinów
  • szlak rowerowy zielony zielona trasa rowerowa Pawłowice – Strumień (tzw. Trakt Cesarsko-Pruski)
  • szlak rowerowy niebieski niebieska trasa rowerowa nr 178 – Pawłowice – Pszczyna (tzw. Plessówka)
  • szlak rowerowy niebieski niebieska trasa rowerowa nr 279 – Jastrzębie-ZdrójStrumień

Komunikacja

Na terenie wsi kursują autobusy komunikacji miejskiej MZK Jastrzębie-Zdrój łącząc Pawłowice m.in. z Jastrzębiem i Żorami. Pomiędzy sołectwami kursują busy komunikacji lokalnej. Przez Wieś kursują także autobusy komunikacji powiatowej z Pszczyny, a także do Katowic, Wisły,Cieszyna oraz Częstochowy

Ludzie związani z Pawłowicami

Zobacz też

Przypisy

  1. Gmina Pawłowice: gmina Pawłowice w liczbach. pawlowice.pl, 2015. [dostęp 2016-10-13].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 921, 922 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b Gmina Pawłowice: statut sołectwa Pawłowice. biuletyn.net, 2011. [dostęp 2011-04-08].
  4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  5. Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21. lutego 1517 R.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki. 
  6. Piotr Hojka, Sławomir Kulpa: Kierunek Loslau. Marsz ewakuacyjny więźniów oświęcimskich w styczniu 1945 r., Wodzisław Śląski 2016
  7. Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Wyróżnieni Nagrodą im. Karola Miarki [dostęp 2016-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-03].
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Szlak rowerowy czerwony.svg
Czerwony szlak rowerowy
Szlak rowerowy zielony.svg
Zielony szlak rowerowy
Szlak rowerowy niebieski.svg
Niebieski szlak rowerowy
Szlak rowerowy czarny.svg
Czarny szlak rowerowy
Pawłowice park i kościół.jpg
Autor: Pawlowice, Licencja: CC BY-SA 3.0
Park i kościół św. Jana Chrzciciela w Pawłowicach
Fontanna ze strumykiem w parku ks. Stanisława Pisarka.JPG
Autor: Pawlowice, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fontanna ze strumykiem w parku ks. Stanisława Pisarka w Pawłowicach, powiat pszczyński
Pszczyna County location map 02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pszczyna County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.12 N
  • S: 49.86 N
  • W: 18.60 E
  • E: 19.16 E