Paweł Dubiel (1902–1980)

Paweł Mikołaj Dubiel
Paweł Lubojański, Paweł Śląski, Paweł Zabrski
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1902
Królewska Huta

Data i miejsce śmierci

11 listopada 1980
Katowice

Zawód, zajęcie

dziennikarz, polityk, górnośląski działacz narodowy

Narodowość

polska

Stanowisko

prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL II, III i IV kadencji (1947–1952, 1957–1969)

Pracodawca

ZUS (do 1939)

Partia

NPR, SP, SD

Rodzice

Paweł, Maria z Lubojańskich

Małżeństwo

Władysława z Kogutów

Dzieci

Paweł, Krzesisława

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Śląski Krzyż Powstańczy Medal 10-lecia Polski Ludowej

Paweł Mikołaj Dubiel, ps. i krypt. „Paweł Lubojański”, „Paweł Śląski”, „Paweł Zabrski” (jr.), PD, P.Ś., P.Z. (ur. 6 grudnia 1902 w Królewskiej Hucie, zm. 11 listopada 1980 w Katowicach) – polski działacz narodowy na Górnym Śląsku, dziennikarz, prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)[1] oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji (1957–1969).

Życiorys

Był synem polskiego działacza narodowego na polskim Górnym Śląsku i publicysty, również Pawła i Marii z Lubojańskich. Miał brata Józefa. Posiadał wykształcenie średnie. W 1920 wstąpił do Narodowej Partii Robotniczej. Był działaczem Związku Młodzieży Pracującej „Jedność” oraz Związku Obrońców Śląska. Wziął udział w akcji plebiscytowej w rejencji opolskiej, a także w II i III powstaniu śląskim. 3 grudnia 1921 został wybrany na zastępcę przewodniczącego Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska. Na początku lat 20. redagował pisma „Górnoślązak” i „Polak”. 15 października 1934, będąc wiceprezydentem miasta Chorzowa, wszedł do Zarządu Związku Miast Polskich[2]. Pod koniec lat 30. działał w Stronnictwie Pracy[3]. Do 1939 był zatrudniony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W czasie II wojny światowej aresztowany w kwietniu 1940 za działalność antyniemiecką i osadzony w KL Dachau (nr 12 831), a następnie od sierpnia 1940 w Mauthausen (nr 2367)[4]. W 1945 wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej był prezydentem Zabrza w okresie od 16 marca 1945 do 1 kwietnia 1950[4]. W 1949 zasiadł w Centralnym Komitecie SD, od czerwca 1962 do lutego 1969 był członkiem jego prezydium; był także (od 1957) sekretarzem Wojewódzkiego Komitetu partii w Katowicach[5]. W latach 1962–1963 stał na czele redakcji „Kuriera Polskiego”. Był członkiem najwyższych władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Działał również w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, od maja 1972 był tam sekretarzem prezydium Rady Naczelnej[6]. Zasiadał w Radzie Nadzorczej Wydawnictwa „Epoka”. Był przewodniczącym Komisji Redakcyjnej „Zeszytów Historyczno-Politycznych SD”.

19 stycznia 1947 został wybrany na posła na Sejm Ustawodawczy z państwowej listy nr 3 pod nazwą Blok Stronnictw Demokratycznych i Związków Zawodowych[7]. Mandat posła sprawował do 1952. W styczniu 1957 ponownie znalazł się w Sejmie (PRL), w którym pozostał przez kolejne trzy kadencje do 1969.

W 1929 poślubił Władysławę z Kogutów (1906–1988), poznaniankę, instruktorkę harcerską, która na Górnym Śląsku działała w Związku Młodzieży Pracującej „Jedność”. Z małżeństwa tego mieli syna Pawła Czesława (1930–2006), dziennikarza, redaktora naczelnego „Zeszytów Prasoznawczych” i córkę Krzesisławę Dubiel-Hrydzewicz (ur. 1934), aktorkę i pedagoga, dziekana Wydziału Aktorskiego Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.

Zmarł 11 listopada 1980 w Katowicach, pochowany na cmentarzu Parafialnym św. Jadwigi Śląskiej w Chorzowie (na kamieniu nagrobnym mylnie wykuto dzień urodzenia 7 – zamiast 6 XII)[8].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Jego imię nosi jedna z ulic w Zabrzu. 19 marca 1985 na budynku przy ul. Powstańców Śląskich 5–7 w Zabrzu, I piętro Urzędu Miejskiego w Zabrzu, została odsłonięta tablica pamiątkowa o treści:

„Paweł Dubiel 6.XII.1902 – 11.XI.1980. Syn ziemi śląskiej, uczestnik powstań śląskich, więzień obozów koncentracyjnych, członek najwyższych władz SD, poseł na sejm PRL, prezydent miasta Zabrze 1945–1950. I Prezydentowi Miasta w 40-lecie wyzwolenia MGN, MKSD i Prezydent Miasta Zabrze 1985-03-19”.

Przypisy

  1. ↑ Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, w: Chorzowski słownik biograficzny, Chorzów 1997, s. 49. F. Szymiczek (Paweł Mikołaj Dubiel, w: Śląski słownik biograficzny, tom I, Katowice 1999, s. 81) podaje, iż w Sejmie Ustawodawczym Dubiel zasiadał od 1949.
  2. ↑ Bogdan Mościcki, Sto lat Związku Miast Polskich 1917–2018, Związek Miast Polskich, Poznań 2018.
  3. ↑ Andrzej Dutkiewicz, opis książki Dzieje Polskości Miasta Zabrza, aplus.historia-zabrza.pl.
  4. ↑ a b Praca zbiorowa: Dubiel Paweł (1902), w: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1984, s. 106.
  5. ↑ Informacje w BIP IPN.
  6. ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 108 (8784), 8 maja 1972, s. 2.
  7. ↑ M.P. z 1946 r. nr 143, poz. 263 (państwowe listy kandydatów na posłów do Sejmu Ustawodawczego).
  8. ↑ a b c d e f Materiały do Słownika publicystów i dziennikarzy polskich (oprac. Paweł Dubiel, syn), „Zeszyty Prasoznawcze” Nr 4 (106), R.XXVI, Kraków 1985, s. 73–74.
  9. ↑ M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 (w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomienia uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach województwa Śląsko-Dąbrowskiego).
  10. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 (odznaczony Uchwałą Rady Państwa z dnia 25 stycznia 1955 r. nr 0/234 – na wniosek Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego).

Bibliografia

  • Paweł Dubiel, [w:] Henryk Wosiński, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968 (red. Wiktoria Beczek), Warszawa 1969.
  • Paweł Dubiel, „Tygodnik Demokratyczny”, nr 47 z 23 listopada 1980, s. 2.
  • Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner, Encyklopedia powstań śląskich, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole 1984, s. 106.
  • Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Chorzowski słownik biograficzny (red. Janusz Modrzyński), Muzeum w Chorzowie, Chorzów 1997, s. 48–50 (z fotografią).
  • Franciszek Szymiczek, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Śląski słownik biograficzny. Seria nowa, tom I (pod redakcją Mirosława Fazana i Franciszka Serafina), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999, s. 78–82.
  • Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.

Media użyte na tej stronie