Paweł Kubisz

Paweł Kubisz
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 maja 1907
Końska

Data i miejsce śmierci

19 sierpnia 1968
Czeski Cieszyn

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

poezja, proza

Ważne dzieła

Opowieść wydziedziczonych

Paweł Kubisz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 maja 1907
Końska

Data i miejsce śmierci

19 sierpnia 1968
Czeski Cieszyn

Sekretarz
Okres

od 1930-1944

Przynależność polityczna

Stronnictwo Ludowe, Bataliony Chłopskie (1940-44)

Paweł Kubisz (ur. 12 maja 1907 w Końskiej, zm. 19 sierpnia 1968 w Czeskim Cieszynie) – polski literat, publicysta, polityk i działacz społeczny na Zaolziu i Śląsku Cieszyńskim.

Życiorys

Urodził się w Końskiej w środowisku robotniczym, w polskiej rodzinie Pawła i Anny z domu Krehut. Po ukończeniu szkoły wydziałowej w Cieszynie uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Bobrku koło Cieszyna i w Ostrzeszowie. Ponieważ niektóre wiersze, opublikowane w polskiej prasie, ośmieszały tamtejszych profesorów zmuszony został do opuszczenia szkoły. Po powrocie na Zaolzie kształcił się jako samouk i utrzymywał kontakty z profesorem gimnazjum, poetą Stanisławem Czernikem. Wielki wpływ miała na niego lektura dzieł Stefana Żeromskiego i Juliana Tuwima[1]. W roku 1927 za kolportaż wydawanej przez irredentystów słowackich literatury został przez władze czeskie osadzony na 13 miesięcy w więzieniu w Ołomuńcu, gdzie zachorował na gruźlicę. Po zwolnieniu zajął się pracą dziennikarską. Związał się „Dziennikiem Polskim”, jedynym pismem codziennym mniejszości polskiej w Czechosłowacji. Po wybuchu II wojny światowej został w 1940 aresztowany i osadzony w więzieniu w Cieszynie. Po zwolnieniu przedostał się do Generalnej Guberni. Tam nawiązał łączność z podziemnym ruchem ludowym i jego prasą konspiracyjną (pismem „Wieś”, czasopismami „Odra-Nysa”, „Dziennik Powszechny”). W 1944 został ponownie aresztowany i osadzony w więzieniu na Montelupich w Krakowie.

Po wojnie powrócił w rodzinne strony. Brał udział w organizowaniu polskiego życia literackiego, z biegiem czasu jednak ograniczył się do pracy na Śląsku Cieszyńskim. Pod koniec 1949 roku został redaktorem naczelnym miesięcznika „Zwrot[2], wydawanego przez Zarząd Główny Polskiego Związku Kulturalno-oświatowego w Czechosłowacji oraz przewodniczącym Sekcji Literacko-Artystycznej przy tymże związku. W 1959 został z powodów politycznych usunięty z zajmowanych stanowisk, a nawet pozbawiony członkostwa w PZKO. W 1959 podjął pracę jako robotnik w hucie trzynieckiej. Po wypadku drogowym przeszedł na rentę inwalidzką. Nie mając możności ogłoszenia czegokolwiek pozostał na uboczu życia literackiego. W 1968 ZG PZKO postanowił go zrehabilitować i przywrócić do praw członkowskich, co nastąpiło po śmierci Kubisza. Zmarł nagle 19 sierpnia 1968 w Czeskim Cieszynie na zawał serca. Z żoną Walerią z Kraiczków miał syna Pawła i córkę Annę.

Twórczość

Paweł Kubisz jest określany jako poeta buntu, gniewu i rozterki, po części z charakteru oraz z doświadczeń życiowych. Z biegiem lat negatywne doświadczenia narastały, przez co stawał się coraz bardziej podejrzliwy i osamotniony. W swej twórczości w sposób sugestywny przedstawił społeczny i narodowy ucisk ludności Śląska Cieszyńskiego od czasów pańszczyźnianych po współczesność. Utwory częściowo pisane gwarą śląską są pełne gniewu i buntowniczego protestu przeciw krzywdzie i uciemiężeniu jednostki.

Wybrane publikacje

  • Kajdany i róże (Frysztat 1927) – tomik poezji
  • Przednówek (Czeski Cieszyn 1937, Łódź 1946) – zbiór wierszy
  • Pod Godulą w skałach skryte (Czeski Cieszyn 1948) – arkusz poetycki
  • Opowieść wydziedziczonych (Czeski Cieszyn 1949) – dramat poetycki
  • Rapsod o Oszeldzie (Czeski Cieszyn 1953) – poemat
  • Zaszuwierzóny świat (Ostrawa 1972) – zbiór opowiadań i legend
  • Aria z zaplutej trumny (niedokończona i niepublikowana)

Przypisy

  1. Kolektyw, Leksykon Polaków w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej tom II s.228:IMPUO Opole 2012, 2012.
  2. Zahradnik Stanisław, Poprzednicy Zwrotu, Zwrot 5 – 6, 1999.

Bibliografia

  • Chlebowczyk J., Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Katowice 1971, s. 184
  • Słownik współczesnych pisarzy polskich, t. 2, Warszawa 1964
  • Sikora W. Pisarze Zaolzia, Czeski Cieszyn 1992
  • Martinek L. „Aria z zaplutej trumny“. O życiu i twórczości Pawła Kubisza. "Zwrot", 2017, nr 6, s. 46-47.
  • Martinek L. Paweł Kubisz kontra Piotr Bezrucz. O niektórych aspektach życia literackiego polskiej mniejszości narodowej w okresie międzywojennym. "Kwartalnik Opolski", 2006, nr 4, s. 13-28.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kubisz 1928.jpg
Paweł Kubisz in 1928