Pawieł Milukow

Pawieł Milukow
Павел Милюков
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 stycznia 1859
Moskwa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

31 marca 1943
Aix-les-Bains, Francja

Minister spraw zagranicznych Rosji
Okres

od 2 marca?/ 15 marca 1917
do 5 maja?/ 18 maja 1917

Przynależność polityczna

Partia Konstytucyjno-Demokratyczna

Poprzednik

Nikołaj Pokrowski

Następca

Michaił Tereszczenko

podpis
Paweł Milukow i Piotr Kropotkin na Naradzie Państwowej. Moskwa, sierpień 1917

Pawieł Nikołajewicz Milukow, ros. Павел Николаевич Милюков (ur. 15 stycznia?/ 27 stycznia 1859 w Moskwie, zm. 31 marca 1943 w Aix-les-Bains) – rosyjski historyk, publicysta, polityk. Założyciel i pierwszy przewodniczący Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (tzw. kadetów)[1], kierował organizacją w całym okresie jej istnienia (1905-1918).

Obok Wasilija Makłakowa był głównym ideologiem kształtującego się na przełomie XIX i XX w. rosyjskiego liberalizmu[2], przyczynił się do jego ożywienia i sformułowania jednolitego programu, w którym naczelnym postulatem była likwidacja w Rosji samodzierżawia i wprowadzenie monarchii konstytucyjnej. Jego program polityczny w znacznej mierze ukształtował się w czasie podróży, jakie odbył przed 1904 do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej wzywał do organizacji zgromadzenia ustawodawczego[3]. W IV Dumie Państwowej w latach 1915-1916 stał na czele Bloku Postępowego, w skład którego weszli wszyscy deputowani poza przedstawicielami skrajnej prawicy i skrajnej lewicy[4].

1 listopada?/ 14 listopada 1916 wystąpił w Dumie, wygłaszając przemówienie, w którym zarzucił rządowi zdradę kraju w przemówieniu, przeplatanym frazą Głupota, czy zdrada. Przemówienie Milukowa miało duży rezonans w kraju i przyczyniło się do wzmożenia nastrojów rewolucyjnych, wyprzedzając rewolucję lutową i obalenie caratu[5].

Po rewolucji lutowej minister spraw zagranicznych Rządu Tymczasowego pod przewodnictwem ks. Gieorgija Lwowa (15 marca – 18 maja 1917). Odszedł z rządu po kryzysie kwietniowym - protestach w Piotrogrodzie przeciwko zamiarom kontynuowania przez Rosję wojny w sojuszu z Francją i Wielką Brytanią[6].

Po przewrocie bolszewickim członek Dońskiej Rady Obywatelskiej przy Armii Ochotniczej gen. Ławra Korniłowa, autor jej odezwy. Od maja 1918 w Kijowie, okupowanym przez armię niemiecką, prowadził rozmowy z dowództwem niemieckim w sprawie możliwości wsparcia w walce z bolszewikami, zdezawuowany przez większość działaczy partii, złożył rezygnację z funkcji jej przewodniczącego. W listopadzie 1918 poprzez Turcję wyjechał na Zachód, najpierw do Wielkiej Brytanii, gdzie prowadził działalność polityczną w ramach ruchu Białych. Od 1920 na emigracji we Francji, gdzie zmarł.

Autor prac poświęconych analizie przyczyn rewolucji październikowej, jako czynnik, który znacząco przyczynił się do sukcesu bolszewików wskazywał abstrakcyjne i utopijne programy głoszone przez radykalną inteligencję rosyjską[3].

Pochowany na Cmentarzu Batignolles w Paryżu.

Przypisy

  1. Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 422. ISBN 978-83-233-2615-1.
  2. Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 478. ISBN 978-83-233-2615-1.
  3. a b Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 421-424. ISBN 978-83-233-2319-8.
  4. Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 439. ISBN 978-83-233-2615-1.
  5. Milukow przyczynił się do rozdmuchania namiętności rewolucyjnych w stopniu nie mniejszym niż to wszystko, co rząd zdziałał lub czego zaniechał. Efekt jego przemówienia, które wzbudziło ogromne zainteresowanie, gdyż wygłosił je w imieniu najbardziej wpływowej partii politycznej Rosji, podnosiła dodatkowo opinia, jaką cieszył się jako wybitny uczony: było nie do pomyślenia, by człowiek takiej pozycji rzucał tak ciężkie oskarżenia, nie dysponując dowodami. Richard Pipes Rewolucja Rosyjska Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1, s.205-207.
  6. A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power. The Revolution of 1917 in Petrograd, Haymarket Books, Chicago 2017, ISBN 978-1-60846-793-8, s. XLV-XLVI.

Prace Pawła Milukowa

Bibliografia, Literatura, Linki

  • Richard Pipes Rewolucja rosyjska Warszawa 1994, ISBN 83-01-11521-1

Media użyte na tej stronie

Pavel Miliukov&Peter Kropotkin.jpg
Павел Николаевич Милюков и Петр Алексеевич Кропоткин – участники Государственного совещания. Москва, 1917
Signature of Pavel Milyukov.svg
A signature of Pavel Milyukov, a member of the Third (1907–1912) and Fourth Russian State Duma (1912–1917)
Pavel Milyukov.jpg
Портрет министра иностранных дел Временного правительства первого состава П.Н.Милюкова.