Pawilon Czterech Kopuł

Pawilon Czterech Kopuł
Vier-Kuppel-Pavillon
Symbol zabytku nr rej. 343/Wm
Ilustracja
Pawilon od strony południowej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Adres

Wystawowa 1

Typ budynku

budynek wystawienniczy

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Hans Poelzig

Rozpoczęcie budowy

1912

Ukończenie budowy

1913

Ważniejsze przebudowy

2013-2015

Pierwszy właściciel

Breslauer Messe- und Ausstellungs – AG

Kolejni właściciele

Wytwórnia Filmów Fabularnych we Wrocławiu

Obecny właściciel

Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Pawilon Czterech Kopuł”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Pawilon Czterech Kopuł”
Ziemia51°06′30″N 17°04′34″E/51,108333 17,076111
Strona internetowa

Pawilon Czterech Kopułpawilon, wybudowany na początku XX wieku na terenach wystawowych we wschodniej części Wrocławia.

Historia

Wystawa Stulecia

Dyrektor Ślaskiego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i StarożytnościKarl Masner zaproponował Radzie Miejskiej Wrocławia organizację Wystawy Stulecia[1]. Zaplanowano ją w stulecie zwycięskiej dla Prus bitwy pod Lipskiem (1813) i była częścią obchodów upamiętniających wzrost znaczenia państwa pruskiego w Europie. Pawilon Czterech Kopuł w którym Masner zaplanował zorganizowanie wystawy historycznej umiejscowiono tuż przy Hali Stulecia wraz z innymi obiektami towarzyszącymi (m.in. Pergolą i Ogrodem Japońskim).

Budowę zrealizowała, według projektu Hansa Poelziga, firma Schlesische Beton Baugesellschaft pomiędzy sierpniem 1912 a lutym 1913. Na wewnętrznym dziedzińcu Pawilonu znajdowała się fontanna z rzeźbą projektu wrocławskiego rzeźbiarza, profesora Roberta Bednorza[2] przedstawiającą grecką boginię Atenę (nie zachowała się ona do dzisiejszych czasów).

W Pawilonie Czterech Kopuł w terminie od 20 maja do 26 października publiczność mogła zwiedzać wystawę historyczną. W 56 pomieszczeniach zaprezentowano historię wojen, bitew wraz ze zwycięską pod Lipskiem oraz ważnych postaci. W największej Kopule Północnej umieszczono część poświęconą historii Wrocławia podczas wojen napoleońskich wraz z oryginałem odezwy Fryderyka Wilhelma III z 1813 An Mein Volk (Do mojego ludu), która wzywała do walki z Napoleonem[1].

XX-lecie międzywojenne

W 1920 roku zorganizowano w Pawilonie "Wielką Wystawę Sztuk" na której zaprezentowano dzieła ówczesnych twórców m.in. Paula Klee, Karla Schmidt-Rottluffa, Oskara Molla[1].

W 1929 roku odbyła się wystawa "Mieszkanie i Miejsce Pracy" pokazująca zasady projektowania miast i urbanistykę miast[1].

Okres po II wojnie światowej

Pawilon nie został zniszczony podczas działań wojennych[1].

Wystawa Ziem Odzyskanych

W 1948 roku w dniach 21 lipca – 31 października podczas Wystawy Ziem Odzyskanych umieszczono w nim wystawę historyczną, a poszczególne sale nosiły nazwy: Sala Zwycięstwa, Sala Zniszczeń, Sala Jedności Śląska, Sala Węgla. Wówczas przed pawilonem wzniesiono 106-metrową iglicę. Wystawę obejrzało 1 mln osób[1].

Planetarium

W maju 1951 roku dzięki inż. K. Czetyrbokowi – prezesowi Koła wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii i pracowników wrocławskiego obserwatorium z części znalezionych we wrocławskim obserwatorium zmontowano planetarium Zeissa. Umieszczono je w maju 1951 w jednej z kopuł Pawilonu i udostępniono publiczności. W 1953 przeniesiono do jednej z rotund Hali Ludowej[3].

W 1953 roku w pawilonie zlokalizowano Wytwórnię Filmów Fabularnych, która wykorzystywała jego pomieszczenia jako filmowe atelier.

Muzeum Narodowe

Logo MNWr

W 2009 roku Pawilon przejęło Muzeum Narodowe we Wrocławiu[1]. W maju 2013 w obiekcie przeprowadzono generalny remont na jego potrzeby dzięki któremu uzyskano nowe powierzchnie wystawiennicze – ponad sześć tysięcy metrów kwadratowych z przeznaczeniem na ekspozycję sztuki współczesnej. W okalającym pawilon parku powstała plenerowa galeria rzeźby. Prace remontowe ukończono w czerwcu 2015 roku[4][5].

Od 25 czerwca 2016 roku w Pawilonie Czterech Kopuł działa Muzeum Sztuki Współczesnej – Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu[6].

W zbiorach muzeum znajdują się prace m.in. Magdaleny Abakanowicz, Pawła Althamera, Mirosława Bałki, Stanisława Fijałkowskiego, Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora, Katarzyny Kozyry, Jana Lebensteina, Jerzego Nowosielskiego, Aliny Szapocznikow[7].

Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO

Od roku 2006 pawilon znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został na nią wpisany razem z sąsiadującą Halą Stulecia.

Architektura

Wnętrze

Pawilon Czterech Kopuł jest budynkiem jednokondygnacyjnym, bez podpiwniczenia. Ma on konstrukcję żelbetową. Wokół dziedzińca wewnętrznego umieszczono cztery skrzydła. Cztery kopuły umieszczono w części środkowej każdego ze skrzydeł. Wschodnia i zachodnia kopuła powstała na planie koła, a południowa i północna elipsy[8].

Przypisy

  1. a b c d e f g Banaś B. Pawilon Czterech Kopuł – zapomniana perła modernistycznej architektury Wrocławia Spotkanie z Zabytkami 2016 nr 5-6 s. 26-33
  2. był on także autorem projektu krzyży w kwaterze żołnierzy niemieckich poległych podczas I wojny światowej pochowanych na Cmentarzu Osobowickim
  3. Kronika Postępy Astronomii 1954 nr 2 s. 114
  4. Agnieszka Kołodyńska: Pawilon odzyskuje blask (pol.). wroclaw.pl, 2014-01-15. [dostęp 2014-01-16].
  5. Historia budynku – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-02] (pol.).
  6. 25 czerwca 2016 – otwarcie Pawilonu Czterech Kopuł – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu, 31 maja 2016 [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-29] (pol.).
  7. Wystawa kolekcji – Pawilon Czterech Kopuł Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu [dostęp 2016-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-26] (pol.).
  8. Historia w elewacji, utylitaryzm we wnętrzu. Technologia renowacji i kolorystyka Pawilonu Czterech Kopuł we Wrocławiu, www.renowacjeizabytki.pl [dostęp 2019-01-27].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lower Silesian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.9134 N
  • S: 49.9809 N
  • W: 14.7603 E
  • E: 17.9091 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
Pomnik Historii logo.svg
Logo Pomników Historii Polski
Pawilon czterech kopuł 1.jpg
Autor: Poire12, Licencja: CC BY 3.0
Wrocław, zespół Hali Stulecia
Wrocław location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa Wrocławia, Polska
National museum in Wrocław 08.png
National museum in Wrocław, logo
Pawilon Czterech Kopuł po remoncie.jpg
Autor: Volens nolens kraplak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pawilon Czterech Kopuł - Muzeum Sztuki Współczesnej