Pełnik
| |||
 Morfologia (pełnik europejski) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | jaskropodobne | ||
| Rząd | jaskrowce | ||
| Rodzina | jaskrowate | ||
| Rodzaj | pełnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Trollius L. Sp. Pl. 556. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
|---|---|---|---|
| |||
Pełnik azjatycki
Pełnik (Trollius L.) – rodzaj roślin należący do rodziny jaskrowatych. Należy do niego ok. 30 gatunków występujących w Europie i w Azji na obszarach o klimacie umiarkowanym i okołobiegunowym, z 3 gatunkami występującymi w Ameryce Północnej[4][5]. We florze Polski i Europy tylko dwa gatunki (lub jeden w zależności od ujęcia systematycznego) – pełnik europejski (T. europaeus) i pełnik alpejski (T. altissimus)[6].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z nagimi pędami osiągającymi zwykle do 0,5 m wysokości, wyrastającymi z krótkiego i zwykle poziomego kłącza, z włóknistymi, wiązkowymi korzeniami[5][4][7].
- Liście
- Tylko odziomkowe lub odziomkowe i łodygowe, zwykle dłoniastosieczne o kolistym zarysie blaszki[5][4][7].
- Kwiaty
- Pojedyncze na końcach pędów, rzadziej po kilka w wierzchotce. Wszystkie elementy kwiatu wyrastają spiralnie. Efektownych, żółtych, rzadko purpurowych działek jest pięć lub więcej. Płatków też jest 5 lub więcej, są drobne i równowąskie, rzadko dłuższe od działek, z miodnikami przy nasadzie. Pręciki i owocolistki są liczne[5][4][7].
- Owoce
- Liczne mieszki zawierające wiele nasion, zwykle czarnych, kulistawych i gładkich[5][4][7].
Systematyka
Rodzaj z podrodziny Ranunculoideae Arnott z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)[2].
- Trollius acaulis Lindl.
- Trollius albiflorus (A. Gray) Rydb.
- Trollius altaicus C.A. Mey.
- Trollius altissimus Crantz – pełnik alpejski
- Trollius apertus Perfil. ex Igoschina
- Trollius asiaticus L. – pełnik azjatycki
- Trollius buddae Schipcz.
- Trollius chartosepalus Schipcz.
- Trollius chinensis Bunge
- Trollius dschungaricus Regel – pełnik dżungarski
- Trollius europaeus L. – pełnik europejski
- Trollius farreri Stapf
- Trollius hybridus hort. – pełnik ogrodowy
- Trollius ircuticus Sipliv.
- Trollius japonicus Miq.
- Trollius komarovii Pachom.
- Trollius laxus Salisb.
- Trollius ledebourii Rchb.
- Trollius lilacinus Bunge
- Trollius micranthus Hand.-Mazz.
- Trollius miyabei Sipliv.
- Trollius pumilus D. Don3
- Trollius ranunculinus Stearn
- Trollius ranunculoides Hemsl.
- Trollius riederianus Fisch. & C.A. Mey.
- Trollius sajanensis Sipliv.
- Trollius sibiricus Schipcz.
- Trollius taihasenzanensis Masam.
- Trollius vaginatus Hand.-Mazz.
- Trollius yunnanensis (Franch.) Ulbr. – pełnik junnański
Zastosowanie
Szereg gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiane są: pełnik azjatycki, chiński, dżungarski, junnański i ogrodowy[9].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-03].
- ↑ a b c d e Adam Jasiewicz (red.): Flora polski. Tom IV. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1985, s. 15. ISBN 83-01-05853-6.
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 48. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d Li Liangqian; Michio Tamura: Trollius (ang.). W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-03-27].
- ↑ Trollius. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-03-01].
- ↑ a b Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
Media użyte na tej stronie
Trollius altissimus a2.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Trollius europaeus subsp. transsilvanicus (pl. pełnik alpejski), habitat: Tatra Mountains, Czerwone Wierchy, Małołącka Przełęcz
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Trollius europaeus subsp. transsilvanicus (pl. pełnik alpejski), habitat: Tatra Mountains, Czerwone Wierchy, Małołącka Przełęcz