Pełzak czerwonki
 Cysta pełzaka czerwonki | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Supergrupa | |||
| Podtyp | Conosa | ||
| Klad | Archamoebae | ||
| Rodzina | Entamoebidae | ||
| Rodzaj | Entamoeba | ||
| Gatunek | Pełzak czerwonki | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Entamoeba histolytica Schaudinn, 1903[1] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Pełzak czerwonki (Entamoeba histolytica) – gatunek pełzaka należącego do typu Amoebozoa. Jest pasożytem wewnętrznym zwierząt w tym człowieka[4]. Wywołuje chorobę zwaną pełzakowicą lub entamebozą (entamoebosis)[5], czasami nazywana również amebozą[5]. Występują również inne nazwy tej choroby, jest nazywana również biegunką amebową[6]. Niszczy nabłonek jelita grubego. Oprócz ściany jelita może występować również w wątrobie, płucach, śledzionie[5]. Zarażenie następuje przez spożycie cyst (np. z pokarmem, wskutek braku higieny).
Pełzak czerwonki występuje w dwóch postaciach: trofozoitu i cysty.
Trofozoit
Osiąga wielkość 20 – 60 μm[5], wysuwa nibynóżki będące wypustkami ektoplazmy. W wewnętrznej części cytoplazmy - endoplazmie znajduje się pojedyncze jądro z centralnie ułożonym kariosomem[5]. Cytoplazma może zawierać wiele erytrocytów, które zostały przez pełzaka wchłonięte[3].
Cysta
Cysta posiada średnicę 10 – 20 μm[5]. W środowisku zewnętrznym może przeżyć kilka miesięcy. W temperaturze poniżej -5 °C, jak również powyżej 40 °C cysty giną gwałtownie[3].
Cykl życiowy
Wysporulowane cysty wnikają do organizmu żywiciela wraz z wodą lub pokarmem. Przemieszczają się przez układ pokarmowy i w jelicie cienkim z każdej cysty uwalnia się 8 trofozoitów potomnych[3]. Trofozoity aktywnie poruszając się atakują komórki nabłonka jelit. Następnie trofozoity przekształcają się w precysty, które zawierają jedno jądro[3]. Precysta podczas przemieszczania się przez przewód pokarmowy dojrzewa. W tym czasie jądro dzieli się dwukrotnie i powstaje cysta posiadająca 4 jądra[3], która wraz z kałem jest wydalana do środowiska zewnętrznego.
Chorobotwórczość
Inwazyjną postacią jest cysta. Cysta musi być w formie dojrzałej - wysporulowanej. Zarażenie następuje per os wraz z pokarmem lub wodą[5].
Pełzak czerwonki wywołuje pełzakowicę (amoebosis, entamoebosis). Wyróżniamy pełzakowicę jelitową (o przebiegu ostrym lub przewlekłym) i pozajelitową. Wylęganie pasożyta: 4 dni - rok. Wystąpienie objawów wiąże się z inwazją tkankową (wnikanie trofozoitów pełzaka do błony podśluzowej i warstwy mięśniowej jelita grubego) oraz powstawaniem zmian ropnych.
Ostra pełzakowica jelitowa - czerwonka pełzakowa:
- rozlane kolkowy ból w jamie brzusznej
- biegunka z dużą ilością śluzu w kale, później pojawia się krew w kale
- nudności
- wzdęcia
- podwyższona temperatura (38-39 °C)
- bolesność uciskowa wzdłuż jelita grubego
- powiększenie i bolesność wątroby
- odwodnienie w ciężkich przypadkach
- leukocytoza (do 15 tys.)
Przewlekła pełzakowica jelitowa - nieczerwonkowa pełzakowica jelitowa:
- przewlekłe, wrzodziejące zapalenie jelita grubego z okresami poprawy i pogorszenia
- biegunki i zaparcia
- powiększenie wątroby
- niedokrwistość
- wyniszczenie
- stany podgorączkowe
Pełzakowe zapalenie wątroby: (najczęściej po odbyciu ostrej pełzakowicy jelitowej)
- ciężki stan ogólny
- temperatura do 39 °C
- dreszcze
- zlewne poty
- silne bóle w podżebrzu prawym promieniujące do prawego barku
- powiększenie wątroby
Pełzakowy ropień wątroby:
- narastające bóle w prawym podżebrzu nasilające się przy głębokim oddychaniu
- utrata łaknienia
- zmniejszenie masy ciała
- podwyższona temperatura ciała
- powiększona i bolesna wątroba
- wysokie ustawienie wątroby
- leukocytoza w krwi obwodowej
Przypisy
- ↑ Entamoeba histolytica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2012-10-21] (ang.). (ang.)
- ↑ a b c d e f g Dwight D. Bowman: Feline clinical parasitology. Ames: Iowa State University Press, 2002, s. 76. ISBN 0-8138-0333-0.
- ↑ a b c d e f Mehmet Tanyuksel, William A. Petri Jr.. Laboratory Diagnosis of Amebiasis. „Clin. Microbiol. Rev.”. 16(4), s. 713-729, 2003.
- ↑ Bezkręgowce. s. 222.
- ↑ a b c d e f g Materiały do ćwiczeń z parazytologii dla studentów farmacji. s. 23-25.
- ↑ Świat zwierząt. s. 48.
Bibliografia
- Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- Emilia Andrzejewska-Golec: Materiały do ćwiczeń z parazytologii dla studentów farmacji. Łódź: Uniwersytet Medyczny : na zlec. Senackiej Komisji ds. Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego, 2004. ISBN 83-88940-22-8.
- Świat zwierząt. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983. ISBN 83-09-00747-7.
- Zarys parazytologii lekarskiej, 1999, Warszawa, pod redakcją Rościsława Kadłubowskiego i Alicji Kurnatowskiej.
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
This micrograph stained with chlorazol black, revealed an Entamoeba histolytica cyst. Several protozoan species in the genus Entamoeba infect humans, but not all of them are associated with disease. Entamoeba histolytica is well recognized as a pathogenic ameba, associated with intestinal and extraintestinal infections.