Pedagogika

Pedagogika – zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych[1]. Pedagogika jako nauka o edukacji (wychowaniu i kształceniu), należy do nauk społecznych i zajmuje się rozwojem i zmianami mechanizmów wychowania oraz kształcenia na przestrzeni całego życia człowieka.

Etymologia pedagogiki

Pedagogika i jej staropolska nazwa pochodzi od słowa greckiego (paidagogos – dosł. „prowadzący dziecko”). Natomiast wpływ zachodniej filozofii ukształtował pojęcie rzymskie (łac. ars educandi) jako „sztuka wychowania”.

Historia pedagogiki

Początków pedagogiki można doszukiwać się w nauczaniu starożytnych filozofów, takich jak Konfucjusz czy Platon.

Za sprawą J.A. Komeńskiego od XVII wieku, stała się odrębną i samodzielną dyscypliną naukową, jednak poglądy na wychowanie nawiązywały do filozoficznych i ideowych przesłanek swojej epoki tj.: „dobrego wychowania” – etykiety, wychowania spartańskiego, rycerskiego czy kawaleryjskiego, w zależności od okresu historycznego[2].

Po 1918 roku

W odrodzonej Polsce po roku 1918, początkowo termin ten obejmował opiekę i wychowanie następnie nauczanie a dalej wykształcenie dzieci oraz młodzieży[3]. Współczesna pedagogika jest wszechstronną nauką o całej rzeczywistości wychowawczej, w której istotę stanowi całożyciowy rozwój człowieka oraz wszelkie tak dodatnie, jak i ujemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz wpływy środowiska[4]

Opis

Pedagogika jest nauką społeczną o profilu humanistycznym, obejmuje ona teorię i praktykę działalności opiekuńczo-wychowawczej dzieci i młodzieży oraz działalność edukacyjną ludzi dorosłych w różnym wieku edukacyjnym. Praktyczne postępowanie wychowawcze, nazywane jest pedagogią (gr. paidagogia).

Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym winno osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym. Na jej gruncie formułuje się istotę, cele, treści, metody, środki i formy organizacyjne procesów wychowawczych.

Do głównych ośrodków takiego wychowania i kształcenia zalicza się głównie rodzinę oraz grupę rówieśniczą i instytucjonalne jak przedszkole, szkołę elementarną i gimnazjum, kształcenie akademickie. Obecnie zakres zainteresowań pedagogiki jest o wiele szerszy i obejmuje: samowychowanie i samokształcenie młodzieży i dorosłych, oddziaływanie wychowawcze instytucji wychowania pozaszkolnego, głównie: środków masowej komunikacji, organizacji młodzieżowych, placówek kulturalnych (teatrów, klubów, muzeów i in.), instytucji wychowania religijnego itp.

Przedstawicielami pedagogiki jako nauki jest pedagog kod zawodu 244104 o odpowiedniej specjalności pedagogicznej po ukończonych studiach według standardów kształcenia dla kierunku: pedagogika[5].

Zadaniem pedagogiki jako nauki empirycznej jest wyposażenie pedagogów, którzy organizują procesy edukacyjne (proces wychowania i kształcenia) w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów edukacyjnych[6]. Towarzyszą temu celowi następujące zadania:

  • gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej;
  • analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich;
  • dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej.

Przedmiotem badań empirycznych pedagogiki jest wszechstronny rozwój człowieka w ciągu całego jego życia. Do metod badań, którymi posługuje się pedagogika zalicza się m.in.: metoda eksperymentu, metoda badań terenowych, metody hermeneutyczne, metody porównawcze i metody historyczne[7].

Funkcje pedagogiki

  • diagnostyczna – zbieranie obiektywnych informacji o rzeczywistości
  • prognostyczna – określenie na podstawie zgromadzonej wiedzy prawidłowości odnoszących się do przyszłych zmian i przyszłego rozwoju rzeczywistości
  • instrumentalno – techniczna – opracowanie procedur, które mają umożliwić realizację założonych celów[8]

Podstawowe pojęcia pedagogiki

Kierunki pedagogiczne

Pedagogiczne instytucje pozarządowe

Lista instytucji pozarządowych wspierających zawód pedagoga:

  • Towarzystwo Psychopedagogiczne[9]
  • Polskie Towarzystwo Pedagogiczne[10]
  • Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA[11]
  • Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu[12]
  • Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Teatru[13]

Dyscypliny naukowe w pedagogice

Pedagogika specjalizuje się w bardzo wielu aspektach życia jednostki ludzkiej, związanych nie tylko z wychowaniem czy nauczaniem. Prowadzi również działania mające na celu polepszenie lub zahamowanie cech patologii społecznej, w tym psychopatii i socjopatii poprzez organizowanie działań profilaktycznych (psychoprofilaktyka).

Nauki współdziałające

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Petrozolin – Skowrońska B.(red.), Pedagogika, w: Nowa encyklopedia powszechna, tom IV, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996, s. 812.
  2. ↑ Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej. T. 1 : Od wychowania pierwotnego do końca XVIII stulecia / wybór i oprac. Stefan Wołoszyn. – Wyd. 2 zm. Kielce: Dom Wydawniczy Strzelec, 1995 – s. 242, ISBN 83-903528-5-0.
  3. ↑ Ochorowicz J., (1917), Psychologia, pedagogika, etyka. Przyczynki do usiłowań naszego odrodzenia narodowego.
  4. ↑ Kunowski S., (2004), Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa, s. 34.
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20130531133138/http://www.bip.nauka.gov.pl/_gAllery/23/95/2395/78_pedagogika.pdf.
  6. ↑ Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”, Wyd. 2 popr. i rozszerzone. 1998- s. 138, ISBN 83-86770-00-7.
  7. ↑ Łobocki M., (2001), Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 217–250.
  8. ↑ Pomykało W.,(red) (1997), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa, Wydawnictwo Fundacja INNOWACJA, s. 101, ISBN 83-86169-03-6.
  9. ↑ Towarzystwo Psychopedagogiczne.
  10. ↑ Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
  11. ↑ Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA.
  12. ↑ Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu.
  13. ↑ Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Teatru.
  14. ↑ Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 130. ISBN 83-88149-41-5.

Bibliografia

  • Wroczyński R., (1963), Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
  • Okoń W., (2004), „Nowy Słownik Pedagogiczny” Wyd. Akademickie „ŻAK”, Warszawa.
  • Kwiecińska Z., Śliwerski B.,(2005), Pedagogika – podręcznik akademicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Turos L., (1995), Pedagogika ogólna i subdyscypliny, Wyd. Akademickie „ŻAK”, Warszawa.
  • Wołoszyn S., (1998), Nauki o wychowaniu w Polsce, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce.
  • Wroczyński R., (1974), Pedagogika Społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Konarzewski K., (1982), Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Linki zewnętrzne

Nauki społeczne
nauki społeczne
nauki ekonomiczne
nauki prawne
nauki interdyscyplinarne