Pejzaż z rzeką (rysunek Leonarda da Vinci)
 | |
| Autor | Leonardo da Vinci |
|---|---|
| Data powstania | 1473 |
| Wymiary | 19 × 28,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Pejzaż z rzeką (Pejzaż doliny Arno, Pejzaż Valdarno) – rysunek Leonarda da Vinci o wymiarach 19 × 28,5 cm. Obecnie (2011) znajduje się w zbiorach gabinetu rysunków i grafik galerii Uffizi we Florencji. Rysunek opatrzony jest datą (5 sierpnia 1473); jest to najwcześniejsze dzieło Leonarda o dokładnie znanym czasie powstania.
Historia
Rysunek pochodzi z Fondo Mediceo Lorenese. Inskrypcja na rysunku, sporządzona charakterystycznym lustrzanym pismem leworęcznym, brzmi: Dzień Matki Bożej Śnieżnej/ Dnia 5 sierpnia 1473 (wł. Dì de Sta Maria della Neve / Adì 5 daghosto 1473). Jest to jedno z pierwszych przedstawień w sztuce zachodniej tzw. czystego pejzażu, tj. pejzażu potraktowanego w sposób całkowicie autonomiczny, pozbawiony jakiegokolwiek tematu sakralnego lub świeckiego.
Opis i styl dzieła
Rysunek przedstawia pejzaż z rzeką; prawdopodobnie jest to przedstawienie dolnej części doliny Arno (wł. Valdarno Inferiore), z której Leonardo pochodził. Między dwoma brzegami ze wzgórzami podkreślonymi sylwetkami zamków i innymi świadectwami obecności człowieka otwiera się widok na rzekę – z drzewami, krzewami i gruntami ornymi widocznymi w oddali. Być może rysunek był szkicem sporządzonym w trakcie przygotowań do wykonania bardziej złożonego dzieła lub ćwiczeniem młodego artysty, który był wówczas uczniem Verrocchia. Możliwe jest także – biorąc pod uwagę opisywaną przez Vasariego pasję Leonarda do rysowania – że rysunek powstał tylko i wyłącznie dla własnej przyjemności autora[1].
Autorstwo Leonarda potwierdza także styl dzieła, zbliżony do stylu innych jego pejzaży. Wskazuje na to także niezwykła zdolność do budowania perspektywy powietrznej, jakby powietrze rzeczywiście mogło wypełniać i poruszać się między pierwszym planem a dalą przedstawioną na rysunku. Artysta użył lekkich pociągnięć, aby imitować wiatr wiejący między koronami drzew, gęstszymi kreskami naszkicował skały i kaskady wody, podczas gdy przy rysowaniu zamku oraz pochyłości użył czytelnych konturów[2].