Pelagiusz z Kordoby
| ||
| męczennik | ||
 Juan Soreda, Męczeństwo św. Pelagiusza, ok. 1530 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 911 Albeos, Creciente | |
| Data i miejsce śmierci | 26 czerwca 925 Kordoba | |
| Czczony przez | Kościół katolicki | |
| Wspomnienie | 26 czerwca | |
| Atrybuty | palma | |
| Patron | osób opuszczonych, torturowanych | |
| Szczególne miejsca kultu | Oviedo | |
Pelagiusz z Kordoby, hiszp. Pelayo de Córdoba (ur. 911 w Albeos, zm. 26 czerwca 925 w Kordobie) – hiszpański męczennik, święty Kościoła katolickiego[1].
Życiorys
Wychowywał się w Tui w Galicji w domu swego wuja biskupa Hermogiusza. W 920 znajdował się w świcie biskupiej udającej się wraz z wojskami Królestwa Leónu na pomoc baskijskiemu królestwu Pampeluny, zagrożonemu przez emira Abd ar-Rahmana III. Po klęsce w bitwie pod Valdejunquera wuj i bratanek dostali się do niewoli. Po trzech latach Hiszpanom udało się wykupić biskupa. Do czasu przybycia jeńców na wymianę Pelagiusz musiał jednak pozostać w niewoli muzułmańskiej w charakterze zakładnika. Z czasem chłopca wtrącono do więzienia, gdyż Hiszpanie nie wywiązywali się z warunków umowy. Władca miał jednak zwrócić uwagę na chłopca i wziąć go na swój dwór, gdzie początkowo starał się dobrowolnie nakłonić go do przejścia na islam. Starania miały charakter czynów lubieżnych (pedofilia), czemu z odwagą przeciwstawiał się Pelagiusz. To zdenerwowało władcę. Podjęto decyzję o przymuszeniu go do wyrzeczenia się chrześcijaństwa za pomocą tortur. Wyrywano mu kawałki ciała, odcięto uszy, nos, wargi oraz palce u nóg i u rąk. Umarł po odcięciu głowy[2].
Źródła hagiograficzne
Najstarsza redakcja legendy wyszła spod pióra hiszpańskiego duchownego o imieniu Raguel. Nie zachowały się żadne inne pisma tego autora. Dziełko powstało między 925 a 967. Raguel podkreślił czystość i ujmującą urodę Pelagiusza, jak również jego pobożność, którą wzmocnił jeszcze okres uwięzienia. Po trzech i pół latach chłopak został przyprowadzony do króla (może emira), który słyszał o jego urodzie. Król zaproponował mu wysokie urzędy, za cenę przejścia na islam. Pelagiusz odmówił. W odpowiedzi król miał go „dotknąć” (łac. tangere ioculariter), co ma być rozumiane jako propozycja seksualna. Hiszpan miał odpowiedzieć uderzeniem napastnika w twarz i opluciem go. Król miał kusić go następnie przyprowadzeniem innych młodzieńców. Pelagiusz zrzucił z siebie kosztowne ubrania, ofiarowane mu przez króla. Jako karę władca kazał go pociąć na kawałki a ciało wrzucić do rzeki. Doczesne szczątki męczennika zebrali chrześcijanie z Kordoby: głowę ukryto w kościele św. Cypriana zaś ciało w Kościele św. Genezjusza. Reguel wymienił dzień męczeństwa − 26 czerwca. Według obliczeń współczesnych byłby to przełom lat 925-926. Hagiograf porównuje Pelagiusza do Chrystusa[3].
Innym źródłem jest Passio Sancti Pelagii Martyris autorstwa Hrotsvithy z Gandersheim. Autorka zaznaczyła, iż przybliża męczeństwo Pelagiusza opisane przez naocznego świadka. Nie wiadomo, z jakiego źródła korzystała mniszka i jak świadectwo dotarło do Dolnej Saksonii. Dziełko zostało zredagowane w latach 950-960 w klasztorze w Gandersheim. Stosując heksametr Rozwita opisała życie i męczeństwo Pelagiusza. Jej narracja została włączona do Żywotów świętych. Z treści dzieła wynika, iż Pelagiusz był młodzieńcem, którego muzułmański władca (łac. tyrranus) zmuszał do czynów przeciwko czystości[4].
Trzecim źródłem jest liturgiczny tekst mszy w rycie mozarabskim. Powstał on w Królestwie Leónu prawdopodobnie około 967. Mszą tą chciano zapewne uczcić przyjęcie relikwii Pelagiusza w León.
Kult
_S_Pelayo_2_5_0_Portico_Norte.png)
Począwszy od XI w., kiedy królestwa chrześcijańskie Półwyspu Iberyjskiego zaczęły wywierać większy wpływ na tajfy, szereg relikwii świętych przenoszonych było na północ. Relikwie św. Pelagiusza trafiły do León, a następnie do opactwa benedyktyńskiego w Oviedo, którego męczennik stał się głównym patronem.
Patronat
Św. Pelagiusz jest patronem szeregu miejscowości w Hiszpanii:
- Ourense (prowincja) − San Paio de Arauxo
- Burgos (prowincja) − Puentedey, Villanueva Matamala
- Kastylia i León − Liegos, San Pelayo de Guareña, Villacarralón, Villafruela del Condado, Truchillas, Siete Iglesias de Trabancos, Cañizo de Campos, Santa María del Condado, Escober de Tábara, Morales del Rey, Valtuille de Abajo, Quintanilla de Urz
- Kantabria − La Cueva-Castañeda, Cicero (Bárcena de Cicero), Hazas de Soba, Castro Urdiales, Duález
- Kraj Basków − Zarauz
- Palencia (prowincja) − Arenillas de San Pelayo, Población de Arroyo, Villamoronta, Villarrabé
- La Rioja − Villalba de Rioja, Baños de Río Tobía
- Galicja − Carreira
Zobacz też
Przypisy
- ↑ San Pelagio di Cordova (wł.). www.santiebeati.it, 2000-05-27. [dostęp 2013-06-28].
- ↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 4: M-P. Kraków: WAM, 2000, s. 572. ISBN 83-7097-671-9.
- ↑ Jeffrey A. Bowman: Raguel, The Martyrdom of St. Pelagius. W: Thomas Head: Medieval Hagiography. An Anthology. New York: Routledge, 2001, s. 234. ISBN 0-415-93753-1. (ang.)
- ↑ Max Manitius: Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters. München: Auflage, 1974, s. 620. ISBN 3-406-01400-3. (niem.)
Media użyte na tej stronie
Autor: DBG, Licencja: CC BY-SA 3.0
Iglesia románica de San Pelayo en Pisón de Ojeda (Palencia, Castilla y León)
Martirio de San Pelayo, retablo mayor de la iglesia de San Pelayo de Olivares de Duero (Palencia).
Autor: Lansbricae, Licencja: CC BY-SA 4.0
Romanesque church of monastery of San Paio de Diomondi - O Saviñao - Galicia - Spain
Autor: Valdavia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Main gate at Church of Saint Pelagius in Villasila (Palencia, Castile and León).
Autor: Grosasm, Licencja: CC BY-SA 4.0
Iglesia de San Pelayo, ARENILLAS DE SAN PELAYO (Palencia) España, románica s. XII. Fachada Norte.
Autor: Valdavia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Church of San Pelayo in Arenillas de San Pelayo (Palencia, Castile and León). It is the splendid rest of whatever monastery "Dotado en 1132 por los familiares de Muño de Saldaña, que lo hicieron libre en 1159 y que pasó en 1168 a los premostratenses de Retuerta”. In spite of the successive remodelings has been suffering since the beginning of his career, this temple retains an elegant style still airy and proportionate distribution of their volumes. Contributes to this finding is exempt Southeast of the hamlet. Currently meets parish church and local cemetery, which is located at the header of the same functions.
Spotlight your global doneness are the header and the portico. Seat, is composed of three apses, taller and proportion central and on the sides of minors, two added chapels comprising an elegant way to false cruise together. The header is plastered protecting the brick. The central apse is smooth, except for a central band that we have a profusion of intermingled decorative and functional elements: three elongated dept and blinded Windows - which in turn would bring light to the interior - are arranged at regular intervals. Between them and in succession 1-3 - 3-1, other smaller in height the same doneness, blind from source, complete the bottom of the decoration. On it, and at regular intervals, 10 vain blind rectangular and rehundidos, with the same style of apparently are arranged in succession 1-4 - 4-1, separated by the upper area of the elongated Windows and tresbolillados to the lower elements. Late era opened a large window square on the North by removing some of the vain described (two of the upper and one lower apart from the north side window) side. A succession of smooth canecillos underpin the cornice.
This decorative style of the central apse is characteristic do the Valdavia area mudéjar, and certainly that under the stucco header will be another copy of the "brick Romanesque". The smaller apses focused by spilled window are located on both sides.Autor: José Antonio Gil Martínez, Licencja: CC BY 2.0
The benedictine feminine monastery of San Miguel de Bóveda has been founded in 1168 by the couple Arias Fernández y Gudina Oduariz.
From this moment the nun's community that was established there will be a territorial doma in extended on the parishes of Chao de Amoeiro, apart from the possessions in the Miño's banks or in the city of Chantada. So the Bóveda's monastery, with its abbesses on top, will become the most powerful proprietary of this region during more than three hundreds years.
The end of the community will set San Miguel de Bóveda in the Galician medieval history as an example of a conflictive monastery in the XV century, both by the facts (annexed with another masculine monastery) and by the form (many proceedings and the monastery taken by arms).