Pelazgos

Pelazgos (gr. Πελασγός Pelasgós, łac. Pelasgus) – eponim mitycznego ludu Pelazgów zamieszkujących Półwysep Grecki przed przybyciem ludów greckich. Z uwagi na to, że Pelazgowie mieli zamieszkiwać zarówno Tesalię jak i Peloponez istnieje kilka niezależnych genealogii tego bohatera.

Genealogia arkadyjska

Według tradycji arkadyjskiej Pelazgos ze związku z okeanidą Meliboją, nimfą Kyllene lub Dejanirą miał syna Likaona, który z kolei spłodził pięćdziesięciu synów, przeważnie eponimów miast i plemion greckich oraz córkę Kallisto, która urodziła Zeusowi syna Arkasa, eponima Arkadii. Według jednego rodowodu Pelazgos był synem Zeusa i Niobe, według drugiego był pierwszym człowiekiem zamieszkującym Arkadię. Podobno był urodzony z ziemi. Jako król Arkadii nauczył swój lud mieszkania w domach i rozróżniania roślin użytecznych i szkodliwych[a][1].

Genealogia argolidzka

Drugą genealogię przekazał Pauzaniasz. Wedle niej Pelazgos był potomkiem Zeusa i Niobe dopiero w czwartym pokoleniu. Jego rodzicami byli Triopas i Sosis (albo Sois), a braćmi Iasos i Agenor. Był Argejczykiem, a nie Arkadyjczykiem. Gościł u siebie boginię Demeter, gdy ta poszukiwała swej córki i wybudował dla niej świątynię Demeter pelazgijskiej. Miał córkę Larisę, od której wziął nazwę akropol wznoszący się nad Argos[b][1].

Rodowód tesalski

W wersji tesalskiej Pelazgos nie był ojcem, ale synem Larisy i Posejdona. Miał dwóch braci Achajosa i Ftiosa. Wraz z braćmi opuścił Peloponez i zajął Tesalię, która wówczas zwała się Hajmonią. Bracia wygnali dzikich mieszkańców tej krainy, a zdobycz podzielili między siebie. Tak powstały Achaja, Ftiotyda i Pelasgiotis. W pięć pokoleń później potomkowie trzech braci zostali wyparci z Tesalii przez Kuretów i Lelegów. Część wygnanych wówczas „Pelazgów” zawędrowała do Italii[c][1].

Pochodzenie Pelazgosa według różnych tradycji[2]
             
 ZeusNiobe 
    
    
   
 Argos Pelazgos I
(król Arkadii)
   
   
 PejrasosForbas
∞ Euboja		 Likaon
(król Arkadii)
   
  
 (Messene)Triopas
∞ Sosis (lub Sois)		 
   
    
 Pelazgos II
(Argejczyk)		IasosAgenorMessene
  
PosejdonLarisa
  
    
   
Pelazgos III
(Tesalczyk)		AchajosFtios

Uwagi

  1. ↑ Tradycję arkadyjską przekazują Apollodoros w Bibliotece II 1, 1; III 8, 1; Strabon w Geografii V 221; Dionizjusz z Halikarnasu w Dawnych dziejach rzymskich I 11 i n.; Scholia do Eurypidesowego Orestesa 1642; Pauzaniasz w Wędrówkach po Helladzie VIII 1, 4
  2. ↑ Tradycję argejską przekazują Scholia do Eurypidesowego Orestesa 920; Hygin w Opowieściach mitycznych 145; Pauzaniasz w Wędrówkach po Helladzie I 14, 2; II 16, 1; Strabon w Geografii 370
  3. ↑ Tradycję tesalską przekazują Scholia do Apoloniusza Rodyjskiego I 580 i Dionizjusz z Halikarnasu w Dawnych dziejach rzymskich I 17

Przypisy

  1. ↑ a b c Grimal 1987 ↓, s. 282.
  2. ↑ Grimal 1987 ↓, s. 282 i 375.

Bibliografia