Pentastemona

Pentastemona
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządliliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rządpandanowce
RodzinaStemonaceae
RodzajPentastemona
Nazwa systematyczna
Pentastemona Steenis
Blumea 28: 160 (1982)
Typ nomenklatoryczny

Pentastemona sumatrana Steenis[3].

Pentastemona Steenis – rodzaj wieloletnich geofitów ryzomowych z rodziny Stemonaceae, obejmujący 2 gatunki endemiczne dla Sumatry: Pentastemona egregia (Schott) Steenis i Pentastemona sumatrana Steenis[4]. Nazwa naukowa rodzaju została utworzona poprzez dodanie do nazwy rodzaju Stemona przedrostka πεντά (penta – pięć) i odnosi się do 5-krotności kwiatów, nietypowej dla całego kladu jednoliściennych.

Morfologia

Pokrój
Rośliny monopodialne.
Łodyga
Skrócone, pionowe kłącze, pokryte łuskowatymi, zredukowanymi liśćmi.
Liście
Mięsiste, ogonkowe, o jajowatej blaszce z 6–8 parami równoległych, łukowatych żyłek połączonych licznymi, drobnymi żyłkami poprzecznymi. Ogonki liściowe tworzące pochwę.
Kwiaty
Kwiaty pojedyncze lub zebrane w grono złożone, wyrastające z pachwiny liści. Kwiaty przeważnie jednopłciowe, szypułkowe, 5-krotne (co jest wyjątkiem u jednoliściennych). Okwiat pojedynczy. Listki okwiatu położone w 1 okółku, wolne lub częściowo zrośnięte, zachodzące na siebie, z zewnątrz brodawkowate. Kwiaty męskie 5-pręcikowe. Pręciki położone w 1 okółku, siedzące. Pylniki krótkie, szeroko jajowate. Łączniki pylników razem ze szczytem hypancjum i zalążnią tworzą skomplikowaną, nabrzmiałą, dyskowatą strukturę, złożoną z 5 "woreczków", w których znajdują się 2 pylniki sąsiadujących główek pręcików. Zalążnia dolna, jednokomorowa, zawierająca liczne zalążki, powstające na 3 parietalnych łożyskach. Szyjka słupka krótka, znamię szerokie, spłaszczone, całobrzegie lub 3-4-klapowe.
Owoce
Mięsiste, jagodopodobne, z 10 pionowymi żeberkami, zawierające liczne nasiona[5].

Biologia i ekologia

Rozwój
Byliny, geofity ryzomowe[4]. Rośliny protoandryczne. Budowa kwiatów sugeruje przystosowanie roślin do zapylania przez nekrofaunę (sapromiofilia)[5].
Siedlisko
Rośliny rosną w lokalnych gromadach, w wilgotnych, kamienistych miejscach w nizinnych i wyżynnych wilgotnych lasach równikowych[5].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 14 (P. egregia)[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do rodziny Stemonaceae, w rzędzie pandanowców (Pandanales) zaliczanych do jednoliściennych (monocots)[2].
Pozycja systematyczna według systemu Takhtajana z 2009)
W tym systemie rodzaj zaliczony został do monotypowej rodziny Pentastemonaceae w rzędzie Stemonales, nadrzędzie Pandananae, podklasie liliowych (Liliidae) w klasie jednoliściennych (Liliopsida)[6]
Również w innych systemach (np. Kubitzkiego, Reveala) rodzaj jest wyłączany do monotypowej rodziny Pentastemonaceae[5].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-02-20] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. Smithsonian Institution. [dostęp 2011-02-19].
  4. ↑ a b Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families (ang.). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-20].
  5. ↑ a b c d e Klaus Kubitzki: Pentastemonaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 404-406. ISBN 3-540-64060-6. (ang.)
  6. ↑ Armen Leonovich Takhtadzhi͡an: Flowering plants. [New York]: Springer, 2009, s. 44. ISBN 978-1-4020-9608-2.