Perełkowiec japoński

Perełkowiec japoński

Drzewo w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	perełkowiec
Gatunek	perełkowiec japoński
Nazwa systematyczna
Styphnolobium japonicum Wiener Z. Kunst 1830(3):844. 1830
Synonimy
Sophora japonica L.

Charakterystyczne mięsiste strąki

Kwiaty

(c) I, KENPEI, CC-BY-SA-3.0

Pień

Perełkowiec japoński, szupin chiński, szupin japoński, sofora japońska (Styphnolobium japonicum (L.) Schott) – gatunek drzewa z rodziny bobowatych. Sprowadzony do Europy w 1750 z Japonii^[3]. Wbrew niektórym nazwom nie pochodzi z Japonii, lecz z Chin^[4] i Korei^[5]. Licznie hodowany w parkach i ogrodach we Francji i południowej Anglii^[5]. W Europie Środkowej głównie po południowej stronie Karpat. W Polsce z rzadka wysadzany w parkach i ogrodach botanicznych.

Nazewnictwo

• W niektórych ujęciach taksonomicznych zaliczany był do rodzaju Sophora (szupin) i stąd jego nazwy polskie sz. chiński, sz. japoński, sofora japońska. Według najnowszych ujęć taksonomicznych należy do rodzaju Styphnolobium (perełkowiec) i jego prawidłowa nazwa to perełkowiec japoński Styphnolobium japonicum^[4].
• Dawniej wydzielane odmiany i formy S. japonica f. oligophylla Franch., S.japonica f. pendula Zabel, S. japonica var. pubescens (Tausch) Bosse, S. japonica var. violacea Carrière według powyższego ujęcia taksonomicznego to synonimy typowej formy gatunku^[4].

Morfologia

Pokrój

Drzewo dorastające do 25 m wysokości z szeroką, zaokrąglona koroną. Średnica pnia przekracza 1 m na wysokości 1,3 m. Egzemplarz w mieście Michalovce we wschodniej Słowacji posiada pień o średnicy 115 cm^[5].

Pędy

Gałązki ciemnozielone. Kora na starych pędach ciemnoszara głęboko spękana. Pęd zbierzysty lekko wygięty. Bardzo nieliczne przetchlinki. Pąki ukryte w pachwinach liści^[6].

Drewno

O brązowej twardzieli. Twarde, lekkie, wytrzymałe o dobrych właściwościach technicznych^[7]. Zarówno drewno jak i kora mają specyficzny zapach^[5].

Liście

Ulistnienie skrętoległe, liście nieparzystopierzaste o długości do 25 cm składające się z 5 (11) do 17 listków, listki jajowate długości 2 (3) – 5 cm. Górna strona liści ciemnozielona i błyszcząca, dolna sinawa (owłosiona). Listki na końcach zaostrzone.

Kwiaty

Zebrane w luźne wiechy na pędach szczytowych do 30 cm długości. Kredowobiałe, obupłciowe.

Owoce

Zielone mięsiste strąki, przewężone między nasionami, w przekroju okrągłe do 8 cm długości, 3-6 czarnych nasion w strąku. Miąższ zielony, galaretowaty.

Biologia i ekologia

• Kwitnie w końcu lipca i w sierpniu. Kwiaty zapylane przez owady. Owocuje we wrześniu i październiku. W warunkach środkowoeuropejskich czas kwitnienia przesuwa się nawet na wrzesień, a dojrzewania nasion na listopad^[5]. W Polsce nasiona bardzo rzadko dojrzewają, konieczny do tego jest długie i ciepłe lato. Rozpoczyna owocowanie w wieku 30 lat.
• Siedlisko: Duża tolerancja w stosunku do gleby. Lubi gleby żyzne świeże i głębokie w miejscach ciepłych, słonecznych osłoniętych. Szupin chiński jest odporny na suszę, zasolenie i zanieczyszczenie powietrza. Nieodporny na mrozy, szczególnie siewki i osobniki młode.

Zastosowanie

Roślina ozdobna

W Polsce obecnie prawie niesadzona. Późne kwitnienie i późne zrzucanie (listopad) liści czynią z tego gatunku ciekawe drzewo dekoracyjne. Liście opadające późną jesienią w przeciwieństwie do większości gatunków ozdobnych nie zmieniają barwy. Urozmaica i ożywia kolorystykę jesiennego parku. Znane są formy dekoracyjne (płaczące, kolumnowe), a także o fioletowych kwiatach^[5].

Roślina miododajna

Cenna dla pszczelarstwa ze względu na późne kwitnienie miododajnych i pyłkodajnych kwiatów.

Roślina lecznicza

Wykorzystywana w tradycyjnej chińskiej medycynie ludowej, zaliczana do 50 podstawowych ziół^[7].

Roślina przemysłowa

Drewno odznaczające się dobrymi właściwościami technicznymi ma zastosowanie w stolarstwie, meblarstwie i przemyśle parkietowym oraz w wyrobie instrumentów muzycznych.

Przypisy

Bibliografia

• Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 304-305. ISBN 83-09-01819-3.
• Jaromir Pokorný, Vlasta Matoušova, Daniela Toušova: Drzewa znane i mniej znane. Olgierd Łęski (tłum.). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992, s. 116-117. ISBN 83-7066-379-6.
• Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 338-341. ISBN 83-01-02249-3.