Perepłut

Perepłut – zagadkowa postać z wierzeń Słowian wschodnich, bóstwo lub demon o niejasnej funkcji. Pojawia się w spisie bogów i demonów XII-wiecznej ruskiej interpolacji Słowa św. Grigorija (sam rękopis pochodzi z XV wieku), a także w Słowie św. Jana Złotoustego[1][2].

Zgodnie z relacją źródłową pogańscy Słowianie czcili

wiły, Mokosz, Dziwę, Peruna, Chorsa, ród i rodzanice, upiory i brzeginie, i Perepłuta, i obracając się przepijają do niego w rogach[1][2]

Imię Perepłuta mogło zostać zniekształcone przy kopiowaniu rękopisu[1]. Wspomniane obracanie się i przepijanie stanowią prawdopodobnie ślady obrzędowości magicznej z elementami tańca i libacji[3]. Aleksiej Sobolewski poprawiał słowa w rogach (v rožech) na porohach (porožech), uważając Perepłuta za demona zapewniającego pomyślność przy przekraczaniu progów rzecznych, stąd możliwa jego identyfikacja jako bóstwa wodnego, z etymologią od słów pere- „przez” i pluti- „płynąć”[1][3]. Aleksander Brückner z kolei uważał Perepłuta za demona losu, wywodząc jego imię od ruskiego putat’, splutat’ – „wikłać”, „pętać”[1][3]. Etymologię tę przyjął Stanisław Urbańczyk, rekonstruując teonim w formie Pereput[3]. Pojawiały się także mało prawdopodobne próby wiązania go z Simargłem i kultami płodnościowymi[3].

Przypisy

  1. a b c d e Słownik starożytności słowiańskich. T. 4. Cz. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970, s. 59.
  2. a b Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 144-145.
  3. a b c d e Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 188-190.

Media użyte na tej stronie

Swiatowid3011.jpg
The Zbruch Idol (sometimes identified as Światowid) found in Ukraine propably represents four old Slavic deities and other symbolism
Zbruch Idol.jpg
The Zbruch Idol (sometimes identified as Światowid) found in Ukraine propably represents four old Slavic deities and other symbolism