Performancja językowa

Performancja językowa, wykonanie językowe (ang. linguistic performance) – przejawy językowe konkretyzowane przez użytkowników języka, tj. odbicie posiadanej kompetencji językowej[1]. Pod pojęciem tym rozumie się konkretną działalność mowną oraz jej produkty: wypowiedzenia, teksty[2], w opozycji do kompetencji, która oznacza znajomość systemu języka[2]. Termin ten może obejmować zarówno produkcję, jak i rozumienie języka[3].

Teoria performancyjna zajmuje się warunkami i okolicznościami wpływającymi na operowanie mową, pominiętymi przy opisie kompetencji[4]. Zwraca się tu uwagę m.in. na ograniczenia pamięci ludzkiej, stan zdrowotny i stan psychiczny w momencie mówienia, a także na całą problematykę percepcji mowy[4][5]. Okoliczności te wyjaśniają doraźne uchybienia popełniane w praktyce mownej przez użytkowników kompetentnych, znających zasady systemu językowego[5]. W teorii performancji językowej uwagę skupia się przede wszystkim na aspektach indywidualizujących użytkowników języka, a także na prawach interakcji i komunikacji[4].

Dychotomia między kompetencją a performancją w pewnym stopniu odzwierciedla rozróżnienie między langue a parole wypracowane przez Ferdinanda de Saussure’a. Istnieją jednak dwie zasadnicze różnice: Saussure’owską koncepcję pojmuje się statycznie, natomiast kompetencja i performancja są raczej rozumiane dynamicznie; ponadto de Saussure ujmował langue (system językowy) jako kolektywny fakt społeczny, kompetencja w ujęciu Chomsky’ego jest zaś zjawiskem psychologicznym[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Yus Rusyana, Samsuri, Pedoman Penulisan Tata Bahasa Indonesia, Dżakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1978, s. 120 (indonez.).
  2. ↑ a b Jan Průcha, Dětská řeč a komunikace: Poznatky vývojové psycholingvistiky, Grada Publishing a.s., 2011, s. 18, ISBN 978-80-247-7384-1 (cz.).
  3. ↑ Abdul-Hussein Kadhim Reishaan, The Relationship between Competence and Performance: Towards a Comprehensive TG Grammar, „Adab Al–Kufa”, 1 (2), 2008, s. 49 (ang.).
  4. ↑ a b c Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 205, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  5. ↑ a b c Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. II, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 305, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 (pol.).