Periodyzacja II wojny światowej

Ten artykuł od 2011-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Periodyzacja II wojny światowej

Pierwszy okres (1939 − 1941)

(1 września 1939 do 21 czerwca 1941)

Okres podejmowania kolejnych agresywnych działań, głównie przez III Rzeszę, faszystowskie Włochy, Japonię, i Związek Radziecki. 1 września 1939 Niemcy dokonały agresji na Polskę, a następnie wykorzystując bezczynność Francji i Wielkiej Brytanii ("dziwna wojna") w 1940 Niemcy podbiły w błyskawicznym tempie takie państwa, jak: Dania, Norwegia, Holandia, Belgia, Luksemburg i Francja. Jednocześnie wspólnie z Włochami Niemcy dokonały podboju Jugosławii, Grecji i znacznych obszarów Afryki Północnej i Północno-Wschodniej. Wielkiej Brytanii zadano poważne straty na morzach i z powietrza. W tym okresie kształtował się blok państw faszystowskich. Niemcy, Włochy i Japonia zawarły pakt (pakt trzech), do którego przystąpiły: Węgry, Rumunia, Słowacja i Bułgaria. Japonia w tym czasie prowadziła podbój Chin i wkroczyła do francuskich Indochin. Związek Radziecki napadł 17 września 1939 na Polskę, a następnie na Finlandię i tam odniósł pyrrusowe zwycięstwo, odbierając jej najcenniejsze 10% powierzchni kraju. Do sierpnia 1940 wcielone zostały do niego też republiki nadbałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia, a także rumuńska Besarabia.

Ważniejsze kampanie, wydarzenia:

• Kampania polska − 1 września do 6 października 1939 roku
• Dziwna wojna na Zachodzie − od 3 września 1939 roku do 10 maja 1940 roku
• Bitwa o Atlantyk − 3 września 1939 do 7 maja 1945
• Wojna zimowa − 30 listopada 1939 do 13 marca 1940
• agresja na Norwegię i Danię − od 9 kwietnia do 10 czerwca 1940 roku
• Zwycięstwa włosko − niemieckie w Afryce − 10 czerwca 1940 do 4 listopada 1942
• kampania francuska − od 10 maja do 25 czerwca 1940
• Bitwa o Anglię – 10 lipca do 31 października 1940
• agresja na Jugosławię i Grecję − 6 kwietnia do 1 czerwca 1941
• desant na Kretę − 20 maja do 1 czerwca 1941

Drugi okres (1941 − 1943)

(22 czerwca 1941 do 2 lutego 1943)

22 czerwca 1941 III Rzesza dokonała agresji na ZSRR. Wojna ogarnęła wschodnią Europę, południowo-wschodnią Azję i Ocean Spokojny. Niemcy doznały pierwszej klęski na wschodzie w czasie kontrofensywy wojsk radzieckich pod Moskwą. Kolejna klęska wojsk niemieckich pod Stalingradem (2 lutego 1943) spowodowała przejęcie inicjatywy przez Armię Czerwoną. W tym okresie Niemcy maksymalnie rozwinęły działania okrętów podwodnych (bitwa o Atlantyk). Japończycy zajęli Indochiny, Filipiny oraz Wyspy Sundajskie. Rozpoczęła się ofensywa wojsk amerykańskich po wygranych bitwach w rejonie Guadalcanal. W tym okresie przeciwko blokowi Osi utworzona została wielka koalicja aliantów antyfaszystowska na czele ze Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i ZSRR (który walczył z całym blokiem Osi w Europie, wyłączając Japonię). 26 państw podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych zobowiązującą do zaangażowania w wojnie przeciwko blokowi faszystowskiemu wszystkich zasobów materiałowych i militarnych do czasu bezwarunkowej kapitulacji przeciwników.

Ważniejsze bitwy, kampanie, wydarzenia:

• Bitwa o Atlantyk − 3 września 1939 do 7 maja 1945
• operacja Barbarossa − 22 czerwca do 5 grudnia 1941
• Bitwa o Moskwę − 2 października 1941 do 7 stycznia 1942
• Atak na Pearl Harbor − 7 grudnia 1941
• Japońska ofensywa na Pacyfiku − 8 grudnia 1941 do kwietnia 1942
• bitwa o Kaukaz − 28 czerwca do listopada 1942
• Bitwa stalingradzka − 23 sierpnia 1942 do 2 lutego 1943
• Zwycięstwa alianckie w Afryce − 4 listopada 1942 do 13 maja 1943
• Bitwa na Morzu Koralowym − 7 do 8 maja 1942
• Bitwa pod Midway − 4 do 7 czerwca 1942
• Walki o Guadalcanal − 7 sierpnia 1942 do 9 lutego 1943

Trzeci okres (1943 − 1944)

(3 lutego 1943 do 5 czerwca 1944)

Zasadniczy przełom w przebiegu wojny na korzyść koalicji antyfaszystowskiej. W tym czasie załamana została potęga Wehrmachtu w bitwach pod Kurskiem i o Dniepr oraz w operacjach Armii Czerwonej, w czasie których wyzwolone zostało prawie całe terytorium ZSRR. Wojska sprzymierzonych prowadząc zbieżną ofensywę w Afryce Północnej doprowadziły do wycofania się faszystów z Afryki i do częściowej kapitulacji resztek rozbitych wojsk. Podjęto ofensywę powietrzną na niemieckie obiekty i zakłady wojskowe. Włochy przeszły na stronę aliantów oddając do ich dyspozycji swoją flotę wojenną. Stany Zjednoczone wprowadziły do działań około 50 lotniskowców wypierając Japończyków z okupowanych wysp. Rozwinęła się poważnie walka narodowowyzwoleńcza okupowanych krajów.

Ważniejsze bitwy, kampanie, wydarzenia:

• Bitwa o Atlantyk − 3 września 1939 do 7 maja 1945
• Koniec walk w Afryce − 13 maja 1943
• bitwa pod Kurskiem − 4 lipca do 23 sierpnia 1943
• lądowanie na Sycylii − 10 lipca do 17 sierpnia 1943
• bitwa o Dniepr − 24 sierpnia do 23 grudnia 1943
• Walki o Wyspy Gilberta − 20 listopada do 26 listopada 1943
• Wyzwolenie Ukrainy − 24 grudnia 1943 do 14 kwietnia 1944
• bitwa o Monte Cassino − 17 stycznia do 19 maja 1944
• Walki o Wyspy Marshalla − 31 stycznia do 20 lutego 1944
• Bitwa morska o Leyte − 23 do 26 października 1944

Czwarty okres (1944 − 1945)

(6 czerwca 1944 do 9 maja 1945)

Rozpoczął się od uruchomienia drugiego frontu w Europie (Normandia) oraz lądowania aliantów na południu Francji. Natarcie wojsk radzieckich w ofensywie letniej (1944), a następnie zimowej (1945) zbliżyło front wschodni na odległość 80 km od Berlina. Wojska sprzymierzonych w szybkim tempie wyzwoliły Francję a następnie kraje Beneluxu. Potężna operacja berlińska wojsk radzieckich doprowadziła do zdobycia Berlina i spotkania się z sojusznikami zachodnimi nad Łabą. Położenie polityczno-wojskowe Japonii poważnie się pogorszyło. Mimo poważnych strat terytorialnych i osłabienia sił Japonia na początku 1945 posiadała jeszcze 4 mln armię lądową, ok. 4200 samolotów, 5 lotniskowców, 9 okrętów liniowych i krążowników oraz 25 niszczycieli. Dopiero 19 lutego 1945 siły sprzymierzonych rozpoczęły inwazję na wyspy japońskie (Okinawa).

Ważniejsze bitwy, kampanie, wydarzenia:

• Bitwa o Atlantyk − 3 września 1939 do 7 maja 1945
• Operacja Overlord − 6 czerwca do 31 sierpnia 1944
• Walki o archipelag Marianów − 15 czerwca do 10 sierpnia 1944
• Bitwa na Morzu Filipińskim − 19 do 20 czerwca 1944
• Operacja Bagration − 22 czerwca do 19 sierpnia 1944
• Wyzwolenie Bałkanów − Sierpień 1944 do 8 maja 1945
• Operacja Market Garden − 17 do 27 września 1944
• Bitwa morska o Leyte − 23 do 26 października 1944
• Ofensywa w Ardenach − 16 grudnia 1944 do 25 stycznia 1945
• Operacja wiślańsko-odrzańska − 12 stycznia do 31 marca 1945
• Bitwa o wyspę Okinawa − 1 kwietnia do 21 czerwca 1945
• Ofensywa nad Balatonem − 6 do 16 marca 1945
• bitwa o Berlin − 16 kwietnia do 2 maja 1945
• kapitulacja Trzeciej Rzeszy − 7 maja w Reims lub 8 maja w Berlinie 1945

Piąty okres (1945)

(10 maja do 2 września 1945)

Po kapitulacji Wehrmachtu wysiłki wielkich mocarstw zostały skierowane na pokonanie Japonii. W dniu 6 sierpnia i 9 sierpnia Amerykanie zrzucili na Hiroszimę i Nagasaki bomby atomowe. 9 sierpnia ZSRR rozpoczął działania militarne przeciwko wojskom japońskim w Mandżurii. Do 20 sierpnia milionowa armia japońska w Mandżurii zostaje rozbita (kapitulacja Armii Kwantuńskiej). W tej sytuacji rząd japoński zdecydował się na kapitulację, którą podpisał 2 września 1945.

Ważniejsze bitwy, kampanie, wydarzenia:

• Atak atomowy na Hiroszimę − 6 sierpnia 1945
• Wojna sowiecko-japońska (Operacja kwantuńska) − 8 sierpnia do 2 września 1945
• Atak atomowy na Nagasaki − 9 sierpnia 1945
• kapitulacja Japonii − 2 września 1945

Zobacz też

• Kalendarium II wojny światowej