Perystaltyka
Perystaltyka – aktywność motoryczna w przewodzie pokarmowym, która powoduje przesuwanie pokarmu z przełyku aż do jego końcowego odcinka, czyli odbytnicy. Potocznie mianem perystaltyki określa się czasem wyłącznie ruchy perystaltyczne w jelicie.
Przełyk
Przełyk jest to mięśniowa tuba, której ściana zbudowana jest z dwóch warstw mięśni: zewnętrznej ułożonej podłużnie i wewnętrznej o ułożeniu okrężnym[1]. Skurcze mięśni są wywołane poprzez pokarm, który wywołuje tzw. zespół połykania (otworzenie zwieracza górnego przełyku). Powstaje tak zwany skurcz pierwszorzędowy (pierwotny), rozpoczynający się przy gardle, który ma prędkość 4 cm/s i przechodzi przez przełyk po 5–6 sekundach. Siła fali perystaltycznej narasta wraz z odległością od gardła, tak że po dojściu do żołądka powoduje otworzenie zwieracza dolnego przełyku. Czynność motoryczna przełyku obejmuje ponadto ruchy drugorzędowe (na skutek zalegania cząsteczek pokarmu, niezwiązane z połykaniem) oraz trzeciorzędowe (spontaniczne nieskoordynowane skurcze).
W pozycji pionowej przez przełyk najszybciej przechodzą płyny (około 1 sekundy), wolniej pokarmy (około 6 sekund). Człowiek stojący na głowie może jeść i pić. Pokarmy ciepłe przyspieszają perystaltykę przełyku, natomiast lodowate spowalniają.
Żołądek
2. krzywizna większa
3. trzon
4. (kolano)
5. jama odźwiernikowa
6. kanał odźwiernika
7. wcięcie kątowe
8. krzywizna mniejsza
9. fałdy żołądkowe
E. przełyk
D. dwunastnica
Pomimo swojej anatomicznej jedności, żołądek posiada dwie całkowicie odrębne części fizjologiczne – część proksymalną (obejmującą dno, wpust oraz górną część trzonu) oraz dystalną, obejmującą resztę żołądka.
Funkcją części pierwszej jest „magazynowanie” nadmiaru pożywienia, natomiast części dystalnej mieszanie i rozdrabnianie pokarmu. Aktywność motoryczna obu części jest oddzielnie regulowana.
Część proksymalna jest utrzymywana w stanie ciągłego skurczu dzięki tonicznej aktywności nerwu błędnego. Rozciąganie żołądka (świadczące o obecności nadmiaru pokarmu), hamuje nerw błędny co w konsekwencji powoduje zwiększenie pojemności. Gastryna, sekretyna także wpływają na powiększenie części proksymalnej (hormony te świadczą o obecności pokarmu).
Skurcze drugiej części są regulowane w sposób autonomiczny i nie podlegają dużej regulacji ze strony nerwów i hormonów. Główną rolą skurczy jest mieszanie i rozdrabnianie pokarmów. Są one generowane przez rozrusznik, znajdujący się na 2/3 górnych krzywizny większej i podążają w stronę odźwiernika. Po dojściu fali do odźwiernika ten zamyka się i fala perystaltyczna zawraca (retropulsja). Do dwunastnicy mogą przejść jedynie płyny oraz bardzo rozdrobniony pokarm. Skurcze żołądka są potęgowane przez gastrynę oraz nerw błędny, natomiast sekretyna hamuje motorykę.
Opróżnianie żołądka jest hamowane, jeżeli w opuszce dwunastnicy są obecne tłuszcze, produkty trawienia białek oraz cukry proste.
Jelito cienkie
W jelicie cienkim występują dwa rodzaje skurczy: odcinkowe (segmentowe) oraz perystaltyczne. Skurcze odcinkowe, które odpowiadają za przesuwanie pokarmu, zachodzą z większą częstotliwością w proksymalnych niż w dystalnych częściach jelit.
Skurcz perystaltyczny polega na objęciu skurczem krótkiego odcinka (2–3 centymetry), który „wędruje” w stronę odbytu. Bayliss i Starling ustalili, że pobudzenie (nawet sztuczne) w jakimkolwiek miejscu jelita, powoduje zawsze obwodowy kierunek skurczu.
Aktywność motoryczna jelita jest regulowana na kilka sposobów: Nerwowo:
- odruch żołądkowo-jelitowy – pobudza motorykę jelita, sygnalizuje o obecności pokarmu w żołądku
- odruch jelitowo-żołądkowy – hamuje motorykę żołądka, sygnalizuje żołądkowi nadmiar pokarmu w jelicie
- odruch jelitowo-jelitowy – hamuje motorykę jelita, sygnalizuje nadmierne i niebezpieczne rozciągnięcie jelita.
Hormonalnie:
Jelito grube
Poza charakterystycznymi dla jelita grubego skurczami odcinkowymi i perystaltycznymi, obecne są tutaj jeszcze skurcze propulsywne i masowe.
Skurcze propulsywne rozpoczynają się w losowym miejscu i biegną w obu kierunkach. Najczęściej występują w jelicie ślepym oraz w okrężnicy wstępującej.
Skurcze masowe odbywają się kilka razy dziennie. Tuż przed skurczem zanika pozostała aktywność motoryczna na całym obszarze jelita grubego. Masy kałowe są przesuwane do odbytnicy w ciągu 20–30 sekund.
Gastryna, cholecystokinina oraz stany emocjonalne zmieniają aktywność motoryczną, podobnie jak nerwy autonomiczne (odruchy jelitowo-jelitowe i żołądkowo-jelitowe). Morfina wzmaga skurcze i wchłanianie wody, co powoduje zaparcie.
Zobacz też
- antyperystaltyka
- achalazja – skurcz wpustu przełyku, odnerwienie mięśniówki przełyku
- rozlany skurcz przełyku
- zaparcia, defekacja (medycyna), tłocznia brzuszna
- choroba Hirschsprunga – wrodzony niedorozwój splotów śródściennych
- choroba Chagasa – zniszczenie splotów śródściennych
Przypisy
- ↑ Poza żołądkiem taką mięśniową budowę ma cały układ pokarmowy. Histologia. Kazimierz Ostrowski, Warszawa 1995. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Strony 603-604 ISBN 83-200-1869-2.
Bibliografia
.svg) | Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
- Fizjologia układu trawiennego, S. Konturek strony:16-79 (ISBN 83-200-0897-2)
- Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Traczyk strony:721-743 (ISBN 83-200-3020-X)
| Przewód pokarmowy | |
|---|---|
| Gruczoły trawienne, narządy towarzyszące |
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
Star of life, blue version. Represents the Rod of Asclepius, with a snake around it, on a 6-branch star shaped as the cross of 3 thick 3:1 rectangles.
Design:
The logo is basically unicolor, most often a slate or medium blue, but this design uses a slightly lighter shade of blue for the outer outline of the cross, and the outlines of the rod and of the snake. The background is transparent (but the star includes a small inner plain white outline). This makes this image usable and visible on any background, including blue. The light shade of color for the outlines makes the form more visible at smaller resolutions, so that the image can easily be used as an icon.
This SVG file was manually created to specify alignments, to use only integers at the core 192x192 size, to get smooth curves on connection points (without any angle), to make a perfect logo centered in a exact square, to use a more precise geometry for the star and to use slate blue color with slightly lighter outlines on the cross, the rod and snake.
Finally, the SVG file is clean and contains no unnecessary XML elements or attributes, CSS styles or transforms that are usually added silently by common SVG editors (like Sodipodi or Inkscape) and that just pollute the final document, so it just needs the core SVG elements for the rendering. This is why its file size is so small.
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .