Peter Handke

Peter Handke
	; Peter Handke w 2006
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1942 ; Griffen
Narodowość	austriacka
Dziedzina sztuki	literatura piękna
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (2019)

Peter Handke (ur. 6 grudnia 1942 w Griffen w Austrii^[1]) – austriacki pisarz i tłumacz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2019 rok. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych austriackich pisarzy^[2]^[3].

Życiorys

W latach 1944–1948 Peter Handke mieszkał wraz z matką (Słowenką z Karyntii) w Berlinie, potem przeprowadzili się z powrotem do Griffen. Pogłębiający się alkoholizm ojczyma Adolfa Brunona Handkego, berlińskiego tramwajarza, i zaściankowość prowincjonalnego Griffen były źródłem późniejszego buntu przeciwko panującym ograniczeniom i zwyczajom.

Mając dwanaście lat, w 1954 trafił do internatu dla chłopców katolicko-humanistycznego gimnazjum Tanzenberg. W tym okresie opublikował swoje pierwsze teksty, w czasopiśmie „Pochodnia” redagowanym przez mieszkańców bursy. Od 1959 uczył się w Klagenfurcie, zdał tam w 1961 maturę. W tymże roku rozpoczął studia prawnicze w Grazu^[1]. Pierwsze sukcesy literackie sprawiły, że przyłączył się do „Forum Stadtpark”, grupy z Grazu; w 1965^[4] porzucił studia, by całkowicie poświęcić się pisarstwu^[1]^[4].

Zdobył sławę, gdy w 1966 roku w Princeton podczas spotkania Grupy 47, wpływowego w latach 50. forum dyskusyjnego niemieckich pisarzy i krytyków, zaatakował zebranych za opisywactwo i zbiorowo wyzwał znanych kolegów po piórze od „impotentów”^[5]^[6].

Debiutował w 1966 krótką powieścią Szerszenie^[1]. Sztuka Publiczność zwymyślana, wydana w tym samym roku^[1], przyniosła mu szeroki rozgłos^[7]. Był członkiem założycielem frankfurckiego wydawnictwa Verlag der Autoren w 1969 roku i w latach 1973–1977 członkiem Stowarzyszenia Autorów w Grazu. W latach 80. podróżował m.in. po Alasce, Japonii i Jugosławii. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), w której również Serbowie przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. W 2005 roku postawiony przed trybunałem ONZ w Hadze były serbski prezydent, Slobodan Milošević, powołał Handkego jako świadka obrony. Pisarz odmówił, niemniej napisał esej Die Tablas von Daimiel, którego podtytuł brzmi Zakamuflowana wypowiedź świadka w procesie przeciwko Slobodanowi Miloševićowi.

Handke po pobycie w Grazu mieszkał w Düsseldorfie i Berlinie, potem w Kronbergu, w USA (1978–1979), Salzburgu (1979–1988), a od 1991 w Chaville pod Paryżem (Francja), a okresowo także w Salzburgu.

Ma dorosłą córkę (Amina Handke, ukończyła studia malarskie i w zakresie sztuki medialnej), w l. 2001–2006 był związany z niemiecką aktorką Katją Flint.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 42. MFF w Cannes (1989).

W 2012 Peterowi Handkemu poświęcona została sesja krytyczno-literacka, zorganizowana we Wrocławiu z okazji 70. urodzin pisarza przez Instytut Filologii Germańskiej UWr oraz Bibliotekę Austriacką we Wrocławiu, na której zaprezentowano referaty badaczy literatury z sześciu polskich uczelni wyższych m.in. Norbert Honsza, Edward Białek, Eugeniusz Tomiczek, Irena Światłowska-Prędota. Prof. Jacek Rzeszotnik wystąpił wówczas z referatem Gdyby trzymał gębę na kłódkę, miałby szansę na Nobla. Peter Handke vs media^[8].

10 października 2019 roku Akademia Szwedzka przyznała mu Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury^[9]^[10]^[11].

Wyróżnienia i nagrody

1967 – Nagroda im. Gerharta Hauptmanna
1972 – Nagroda im. Schillera miasta Mannheim
1973 – Nagroda im. Georga Büchnera^[1]
1978 – Nagroda im. Georges’a Sadoula
1985 – Nagroda literacka Salzburga
1987 – Nagroda Vilenica
1995 – Nagroda im. Schillera
2004 – Nagroda im. Siegfrieda Unselda
2009 – Nagroda Franza Kafki^[12]^[13]
2014 – Międzynarodowa Nagroda im. Ibsena^[14]
2019 – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Twórczość

Szerszenie (Die Hornissen) – powieść, 1966
Publiczność zwymyślana (Publikumsbeschimpfung und andere Sprechstücke) – dramat, prawykonanie reż. Claus Peymann, 1966
Powitanie rady nadzorczej (Begrüßung des Aufsichtsrates), 1967
Der Hausierer, 1967
Kaspar (Kaspar), 1967
Deutsche Gedichte, 1969
Świat wewnętrzny świata zewnętrznego świata wewnętrznego (Die Innenwelt der Außenwelt der Innenwelt), 1969.
Prosa, Gedichte, Theaterstücke, Hörspiele, Aufsätze, 1969
Terminator. Sztuka bez słów (Das Mündel will Vormund sein) – dramat, reż. Claus Peymann, Theater am Turm, 1969
Strach bramkarza przed jedenastką (Die Angst des Tormanns beim Elfmeter) – scenariusz, 1970, zekranizowany przez Wima Wendersa, ORF, WDR, 1972
Geschichten aus dem Wienerwald von Ödön von Horváth – streszczenie, 1970
Wind und Meer. Vier Hörspiele, 1970
Chronik der laufenden Ereignisse, 1971
Konno przez Jezioro Bodeńskie (Der Ritt über den Bodensee), 1971
Krótki list na długie pożegnanie (Der kurze Brief zum langen Abschied), 1972
Ich bin ein Bewohner des Elfenbeinturms, 1972
Stücke 1, 1972
Pełnia nieszczęścia (Wunschloses Unglück), 1972
Die Unvernünftigen sterben aus – dramat, 1973, reż. Horst Zankl, Zurych: Theater am Neumarkt, 1974
Stücke 2, 1973
Als das Wünschen noch geholfen hat. Gedichte, Aufsätze, Texte, Fotos, 1974
Der Rand der Wörter. Erzählungen, Gedichte, Stücke, 1975
Godzina prawdziwych odczuć (Die Stunde der wahren Empfindung), 1975
Fałszywy ruch (Falsche Bewegung), 1975
Leworęczna kobieta (Die linkshändige Frau), 1976, ekranizacja 1977
Das Ende des Flanierens. Gedichte, 1977
Das Gewicht der Welt. Ein Journal, 1977
Langsame Heimkehr, 1979
Die Lehre der Sainte-Victoire, 1980
Über die Dörfer, 1981
Kindergeschichte, 1981
Die Geschichte des Bleistifts, 1982
Der Chinese des Schmerzes, 1983
Phantasien der Wiederholung, 1983
Die Wiederholung, 1986
Niebo nad Berlinem (Der Himmel über Berlin), wraz z Wimem Wendersem, 1987
Die Abwesenheit. Ein Märchen, 1987, ekranizacja w reżyserii autora 1992
Gedichte, 1987
Popołudnie pisarza (Nachmittag eines Schriftstellers), 1987
Das Spiel vom Fragen oder Die Reise zum sonoren Land, 1989
Esej o zmęczeniu (Versuch über die Müdigkeit), 1989
Noch einmal für Thukydides, 1990
Versuch über die Jukebox, 1990
Pożegnanie marzyciela z Dziewiątym Krajem. Rzeczywistość, która przeminęła: wspomnienie o Słowenii (Abschied des Träumers vom Neunten Land), 1991
„Esej o dobrze spędzonym dniu (Versuch über den geglückten Tag. Ein Wintertagtraum), 1991
Godzina, w której nie wiedzieliśmy nic o sobie nawzajem (Die Stunde, da wir nichts voneinander wußten. Ein Schauspiel), 1992, prapremiera w reż. Clausa Peymanna, Wiedeń, Burgtheater, 1992
Die Theaterstücke, 1992
Drei Versuche. Versuch über die Müdigkeit. Versuch über die Jukebox. Versuch über den geglückten Tag, 1992
Langsam im Schatten. Gesammelte Verzettelungen 1980-1992, 1992
Die Kunst des Fragens, 1994
Mój rok w zatoce niczyjej (Mein Jahr in der Niemandsbucht. Ein Märchen aus den neuen Zeiten), 1994
Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii (Eine winterliche Reise zu den Flüssen Donau, Save, Morawa und Drina oder Gerechtigkeit für Serbien), 1996
Sommerlicher Nachtrag zu einer winterlichen Reise, 1996
Zurüstungen für die Unsterblichkeit. Königsdrama – dramat, reż. Claus Peymann, Wiedeń, Burgtheater, 1997
Pewnej ciemnej nocy wyszedłem z mojego cichego domu (In einer dunklen Nacht ging ich aus meinem stillen Haus), 1997
Am Felsfenster morgens. Und andere Ortszeiten 1982-1987, 1998
Ein Wortland. Eine Reise durch Kärnten, Slowenien, Friaul, Istrien und Dalmatien wraz z Liesl Ponger, 1998
Podróż w czółnie albo scenariusz do filmu o wojnie (Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg) – dramat, 1999, prapramiera w Wiedniu
Lucie im Wald mit den Dingsda. Mit 11 Skizzen des Autors, 1999
Unter Tränen fragend. Nachträgliche Aufzeichnungen von zwei Jugoslawien-Durchquerungen im Krieg, März und April 1999, 2000
Der Bildverlust oder Durch die Sierra de Gredos, 2002
Mündliches und Schriftliches. Zu Büchern, Bildern und Filmen 1992–2000, 2002
Untertagblues. Ein Stationendrama, 2003
Sophokles: Ödipus auf Kolonos, 2003, przekład
Don Juan: Sam o sobie opowiada (Don Juan (erzählt von ihm selbst)), 2004
Die Tablas von Daimel, 2005
Gestern unterwegs, 2005
Die morawische Nacht, 2008

Przekłady

Handke tłumaczył dzieła następujących autorów: Adonis, Ajschylos, Dimitri T. Analis, Bruno Bayen, Emmanuel Bove, René Char, Jean Genet, Georges-Arthur Goldschmidt, Julien Green, Gustav Januš, Patrick Modiano, Florjan Lipuš, Walker Percy, Francis Ponge, William Szekspir, Sofokles

Zobacz też

literatura austriacka

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Handke, Peter, Encyclopaedia Beliana [dostęp 2019-10-10] (słow.).
↑ PatrikP. Garaj PatrikP., Nobelista Peter Handke – večný rebel a náruživý pozorovateľ, Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).
↑ AnitaA. McChesney AnitaA., Herwig Gottwald and Andreas Freinschlag, Peter Handke, 44 (1-2), Modern Austrian Literature, 2011 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
↑ ^a ^b Peter Handke, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2019-10-10] .
↑ Christoph Bartmann: Przypadek Petera Handkego. Goethe-Institut. [dostęp 2019-12-22]. (pol.).
↑ Adam Krzemiński. Peter Handke – noblista nieoczywisty/Szczegół zmienia wszystko. „polityka.pl”. 2019 (42 (3232)), s. 80, 2019-10-15. Jerzy Baczyński. Polityka sp. z o.o. s.k.a.. ISSN 0032-3500. (pol.).
↑ Peter Handke laureatem Literackiego Nobla za rok 2019 – Polsat News, polsatnews.pl, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-23] (pol.).
↑ Ten „nierozsądny” Peter Handke, Ogólnopolskie sympozjum w siedemdziesiątą rocznicę urodzin pisarza 17–18 kwietnia 2012 r., „Przegląd Uniwersytecki” nr 6–8/2012, s. 14, [dostęp 2019-12-11].
↑ The Nobel Prize in Literature 2019, Nobel Media AB 2019, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
↑ OliverO. Rehák OliverO., Nobelove ceny za literatúru získali Poľka Olga Tokarczuková a Rakúšan Peter Handke, Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).
↑ Nobelovu cenu za literaturu získali polská spisovatelka Olga Tokarczuková a Rakušan Peter Handke, iRozhlas [dostęp 2019-10-10] (cz.).
↑ Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).
↑ Nobelovy ceny za literaturu mají Peter Handke a Olga Tokarczuková – Novinky.cz, www.novinky.cz [dostęp 2019-10-10] (cz.).
↑ 2014: Peter Handke, The International Ibsen Award [dostęp 2019-10-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-10] (ang.).

Linki zewnętrzne

Peter Handke, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2021-04-08] .
Encyclopaedia Beliana – Peter Handke (słow.)

[beliana-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Handke, Peter, Encyclopaedia Beliana [dostęp 2019-10-10] (słow.).

[garaj-2] PatrikP. Garaj PatrikP., Nobelista Peter Handke – večný rebel a náruživý pozorovateľ, Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).

[chesney-3] AnitaA. McChesney AnitaA., Herwig Gottwald and Andreas Freinschlag, Peter Handke, 44 (1-2), Modern Austrian Literature, 2011 [dostęp 2019-10-10] (ang.).

[Encytea-4] Peter Handke, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2019-10-10] .

[Bartmann-5] Christoph Bartmann: Przypadek Petera Handkego. Goethe-Institut. [dostęp 2019-12-22]. (pol.).

[Krzem-6] Adam Krzemiński. Peter Handke – noblista nieoczywisty/Szczegół zmienia wszystko. „polityka.pl”. 2019 (42 (3232)), s. 80, 2019-10-15. Jerzy Baczyński. Polityka sp. z o.o. s.k.a.. ISSN 0032-3500. (pol.).

[polsat-7] Peter Handke laureatem Literackiego Nobla za rok 2019 – Polsat News, polsatnews.pl, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-23] (pol.).

[handke-8] Ten „nierozsądny” Peter Handke, Ogólnopolskie sympozjum w siedemdziesiątą rocznicę urodzin pisarza 17–18 kwietnia 2012 r., „Przegląd Uniwersytecki” nr 6–8/2012, s. 14, [dostęp 2019-12-11].

[nobelmed-9] The Nobel Prize in Literature 2019, Nobel Media AB 2019, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (ang.).

[rehak-10] OliverO. Rehák OliverO., Nobelove ceny za literatúru získali Poľka Olga Tokarczuková a Rakúšan Peter Handke, Denník N, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-10] (słow.).

[rozhlas-11] Nobelovu cenu za literaturu získali polská spisovatelka Olga Tokarczuková a Rakušan Peter Handke, iRozhlas [dostęp 2019-10-10] (cz.).

[kafk-12] Cena Franze Kafky. Společnost Franze Kafky. [dostęp 2014-09-19]. (cz.).

[novinky-13] Nobelovy ceny za literaturu mají Peter Handke a Olga Tokarczuková – Novinky.cz, www.novinky.cz [dostęp 2019-10-10] (cz.).

[ibsen-14] 2014: Peter Handke, The International Ibsen Award [dostęp 2019-10-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne