Phecda

Phecda
γ Ursae Majoris
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wielka Niedźwiedzica

Rektascensja

11h 53m 49,835s[1]

Deklinacja

+53° 41′ 41,21″[1]

Paralaksa (π)

0,0295 ± 0,0010[1]″

Odległość

110,6 ± 4,0 ly
33,9 ± 1,2 pc

Wielkość obserwowana

2,41m

Ruch własny (RA)

96,5 ± 2,2[1] mas/rok

Ruch własny (DEC)

4,0 ± 1,8[1] mas/rok

Prędkość radialna

−11,9 ± 0,70[1] km/s

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

podwójna gwiazda ciągu głównego

Typ widmowy

A: A0 Ve
B: K2 V[2]

Masa

A: 2,94 M☉
B: 0,79[2] M☉

Wielkość absolutna

−0,212 ± 0,017[3]m

Temperatura

A: 9520 K
B: 4780[2] K

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

9186[4] pc

Mimośród

0,2287[4]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 64 UMa
2MASS: J11534983+5341408
Bonner Durchmusterung: BD+54°1475
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 447
Boss General Catalogue: GC 16268
Katalog Henry’ego Drapera: HD 103287
Katalog Hipparcosa: HIP 58001
Katalog jasnych gwiazd: HR 4554
SAO Star Catalog: SAO 28179
Phekda, Phad, Phaed

Phecda (Gamma Ursae Majoris, γ UMa) – gwiazda w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy. Wchodzi w skład asteryzmu Wielkiego Wozu. Jest oddalona o około 111 lat świetlnych od Słońca.

Nazwa

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Phecda, pochodzi od arabskiego wyrażenia ‏فخذ الدب‎ fakhð ad-dubb, oznaczającego „udo niedźwiedzia”[5][6][7]. Chińczycy nazywali tę gwiazdę chiń. 天璣; pinyin Tiānjī, co oznacza „niebiańską świecącą perłę”[8]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Phecda dla określenia najjaśniejszego składnika tego systemu gwiezdnego[9].

Charakterystyka obserwacyjna

Jest to szósta co do jasności gwiazda konstelacji, tworząca „przednie koło” Wielkiego Wozu, bądź „udo” Wielkiej Niedźwiedzicy[5].

Podobnie jak cztery inne jasne gwiazdy Wielkiego Wozu, Phecda należy do luźnej gromady otwartej, znanej jako Gromada Wielkiej Niedźwiedzicy (Collinder 285)[5].

Charakterystyka

Jest to gwiazda podwójna. Składniki układu są oddalone od siebie średnio o 11,7 au i krążą wokół wspólnego środka masy po wydłużonych orbitach o mimośrodzie 0,30[2]. Główny składnik to biała gwiazda typu widmowego A, otoczona chmurą lub dyskiem rotującego gazu[5]. Jest gorętsza, 65 razy jaśniejszą oraz około trzykrotnie masywniejszą[2] i większą od Słońca[5]. Towarzysz jest pomarańczowym karłem typu widmowego K2 o masie równej 0,79 masy Słońca. Jego temperatura to około 4780 K, a jasność – 0,397 jasności Słońca[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Phecda w bazie SIMBAD (ang.)
  2. ↑ a b c d e f S. Eggl et al. Circumstellar habitable zones of binary-star systems in the solar neighbourhood. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 428 (4), s. 3104–3113, 2013-02-01. DOI: 10.1093/mnras/sts257. arXiv:1210.5411 (ang.). 
  3. ↑ Obliczona na podstawie paralaksy i wielkości obserwowanej.
  4. ↑ a b Anderson E, Francis C.: HIP 58001 (ang.). W: Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-10].
  5. ↑ a b c d e Jim Kaler: PHECDA (Gamma Ursae Majoris) (ang.). W: STARS [on-line]. [dostęp 2018-08-10].
  6. ↑ Robert A. Garfinkle: Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe. Cambridge University Press, 1997, s. 118. ISBN 0-521-59889-3.
  7. ↑ Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 438. ISBN 0-486-21079-0. (ang.)
  8. ↑ Ursa Major, the great bear. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
  9. ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-10].

Media użyte na tej stronie

Ursa major constellation PP3 map PL.svg
Autor: Szczureq, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy. Mapa została stworzona przy pomocy programu PP3 autorstwa Torstena Brongera. Wersję wektorową stworzył Szczureq według wzoru z wersji rastrowej, której autorem jest BlueShade.