Phi
Phi (fi, st.gr. φῖ', nw.gr. φι, pisana Φφ lub ϕ) – dwudziesta pierwsza litera alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 500.
Dawniej w języku polskim (tj. od XIII do I połowy XVI w.) phi używano do oddania samogłoski nosowej (samogłosek nosowych), ze względu na brak odpowiedniego znaku w alfabecie łacińskim:
- φ („o wąsate”) - występujące w „Kazaniach świętokrzyskich”: Ta sloua pise mφdry Salomon.
- ϕ („o rogate”; zobacz też Ꟁ, oraz znaku zbliżonego do cyrylickiego онъ/onŭ, czyli tzw. „okrągłej omegi” - ѻ) - występujące w „Psałterzu floriańskim”: Slawϕ krolewstwa twego powedzϕ, y mocz twoyϕ molwycz bϕdϕ (Ps 144, 11).[1]
Użycie jako symbolu
Φ
- używany jako symbol średnicy
- strumień świetlny
- strumień indukcji magnetycznej
- dystrybuanta rozkładu normalnego
φ
- szerokość geograficzna
- funkcja charakterystyczna rozkładu prawdopodobieństwa
- liczba phi
- Funkcja φ (zwana też funkcją Eulera)
- mezon φ
- potencjał elektryczny
- przesunięcie fazowe
Kodowanie
W Unicode litera jest zakodowana:
| Znak | Unicode | Kod HTML | Nazwa unikodowa | Nazwa polska |
|---|---|---|---|---|
| Φ | U+03A6 | Φ lub Φ lub Φ | GREEK CAPITAL LETTER PHI | wielka litera grecka phi |
| φ | U+03C6 | φ lub φ lub φ | GREEK SMALL LETTER PHI | mała litera grecka phi |
W LaTeX-u używa się znacznika:
| Znak | LaTeX |
|---|---|
\Phi | |
\phi | |
\varphi |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Joanna Kulwicka-Kamińska, Cechy wspólne piśmiennictwa Tatarów litewsko–polskich i kanonu tekstów scs. Geneza. Grafia. Ortografia., "VARIA" XIV - Zborník materiálov zo XIV. kolokvia mladých jazykovedcov, Nitra-Šintava 8-10 12 2004, s.20-21
| Klasyczne litery greckie | |
|---|---|
| Litery nieużywane współcześnie | |
| Litery używane w innych językach |
W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.