Philippe Halsman

Philippe Halsman

Filips Halsmans

Imię i nazwisko	Philippe Halsman (angielski) Filips Halsmans (łotewski) Philipp Halsmann (niemiecki) Filip Halsman (polski)
Data i miejsce urodzenia	2 maja 1906 Ryga, Imperium Rosyjskie (obecnie Łotwa)
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1979 Nowy Jork, Stany Zjednoczone
Narodowość	amerykańska, rosyjska, łotewska[1][2]
Alma Mater	Uniwersytet Techniczny w Dreźnie
Dziedzina sztuki	fotografia
Epoka	surrealizm
Gatunek	portretowa, modowa, reportażowa
Muzeum artysty	National Portrait Gallery[3] Pozostałe muzea
Ten podpis widnieje m.in. w korespodencji Halsmana z Marilyn Monroe[4].
Nagrody
Golden Plate Award (1967)[5] Life Achievement in Photography Award (1975)[5] Pozostałe nagrody
Strona internetowa

Philippe Halsman, Filip Halsman^[6][7] (ur. 2 maja 1906 w Rydze, zm. 25 czerwca 1979 w Nowym Jorku) – amerykańsko-łotewski fotograf portretowy, modowy, fotoreporter, pisarz i nauczyciel^[1] żydowskiego pochodzenia, członek agencji Magnum Photos^[a][2], uważany za prekursora fotografii surrealistycznej^[8][9].

Od lat 30.^[10] do 70. XX wieku wykonał wiele portretów celebrytów, intelektualistów i polityków, które były wykorzystywane na okładkach i stronach magazynów m.in. „Look”, „Esquire”, „Saturday Evening Post”, „Paris Match” i „Life”^[11]. Jego twórczość była również wykorzystywana w reklamach i publicystykach np. zdjęć firmy kosmetycznej Elizabeth Arden, NBC, Simon & Schuster i rodziny firmy Ford^[12][11]. W 1958 w ankiecie przeprowadzonej przez miesięcznik „Popular Photography” Philippe Halsman został wybrany jako jeden z „najlepszych dziesięciu światowych fotografów”^[b] wraz z Irvingiem Pennem, Richardem Avedonem, Anselem Adamsem, Henri Cartier-Bressonem, Alfredem Eisenstaedtem, Ernstem Haasem, Yousufem Karshem, Gjonem Mili i Eugenem Smithem^[11].

Życiorys

Młodość

(c) Сергей Алексеев, CC BY 3.0

Kamienica, w której urodził się Halsman i jego siostra (2012). Została wybudowana w XVIII w., a w 1896 została przebudowana na styl eklektyczny przez architekta Wilhelma Bockslaffa^[13]

Halsman urodził się w ryskiej kamienicy na ul. Kaļķu iela 6(łot.) (pol. Ulica Wapienna 6), w której mieszkał do 1929^[14][15][16]. Był synem żydowskiej^[10] pary Morducha (Maksa) Halsmana, dentysty i Ity Grintuch (ur. 13 października 1874^[17], zm. 1950^[18]), nauczycielki^[19]. Miał siostrę Lioubę (ur. 1910, zm. 1978)^[18]. Zainteresowanie fotografią u Halsmana zrodziło się, kiedy w wieku 15 lat znalazł stary aparat ojca na strychu^[c][19].

Będąc nastolatkiem, wiele podróżował z rodzicami, zwiedzając jedne z najważniejszych muzeów w Europie – inspirowały go w szczególności portrety^[19].

Studiował na wydziale elektrotechniki na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie^[18][23][5]. Kilka lat później jego siostra zaczęła studiować sztukę w Paryżu, gdzie zawarła małżeństwo z Francuzem. Halsmanowi bardzo spodobało się miasto, więc zadecydował, że będzie kontynuował studia w tym mieście^[19].

Interesował się bardziej sztuką i literaturą niż wybranym kierunkiem. Jego ulubionymi pisarzami byli Lew Tołstoj i Fiodor Dostojewski. Pragnął odmienić fotografię – chciał, żeby zdjęcia były realistyczne, mocne, proste i bardzo wyraziste. Zadecydował wtedy o porzuceniu studiów. Profesor matematyki, dowiedziawszy się o decyzji, powiedział: „Halsman, w kilka miesięcy możesz otrzymać stopień inżyniera, a ty chcesz zostać… fotografem!”^[19].

Zarzut

Informacja o wyroku 10 lat więzienia dla Halsmana w piśmie Gazeta Polska w Brazylji wydanego 17 lipca 1930. Po lewej stronie jest ojciec Halsmana, Morduch Halsman, po prawej Philippe Halsman^[6]

10 września 1928^[5] 22-letni Halsman został oskarżony o morderstwo swojego ojca, którego miał dokonać podczas pieszej wycieczki po austriackim Tyrolu, gdzie panowały antysemickie nastroje^[24][25]. Po rozprawie opartej na przypadkowych dowodach w Innsbrucku został skazany na dziesięć lat więzienia^[23], później tę karę zmniejszono do czterech lat^[7]. Rodzina, przyjaciele i adwokaci pracowali nad jego zwolnieniem, otrzymując pełne wsparcie ważnych europejskich intelektualistów, od Sigmunda Freuda, Alberta Einsteina, Thomasa Manna, Jakoba Wassermanna^[7] i Paula Painlevé’a, którzy popierali jego niewinność^[25][23]. Ita i Liouba, matka i siostra, twierdziły, że Philippe od dłuższego czasu chorował przewlekle na gruźlicę, w związku z czym jego długotrwałe przebywanie w areszcie mogłoby znacznie pogorszyć stan jego zdrowia^[23]. Według opinii lekarza zatrudnionego w zakładzie karnym w Stein, w którym przebywał Philippe, nie potwierdzono u niego objawów gruźlicy^[23]. Zarzuty wobec Halsmana określane są często jako jeden z największych skandali sądowych w Austrii, nazywany „austriacką aferą Dreyfusa”^[23].

Listy, które Halsman pisał w trakcie odsiadywania kary, zostały wydane w książce Briefe aus der Haft an eine Freundin (pol. Listy z więzienia do przyjaciółki) (1930)^[24]. 1 października 1930 zwolniono go z odbywania kary na skutek aktu łaski prezydenta Austrii, Wilhelma Miklasa^[25][10].

W okresie powojennym zainteresowanie naukowców i dziennikarzy na temat sprawy sądowej ożywało sporadycznie. Jednym z ważnych wydarzeń była inicjatywa austriackiego dziennikarza Hansa Haidera, który pochował głowę Morducha Halsmana w 1991. Głowa ojca Halsmana, która została odcięta jako dowód w procesie sądowym, leżała do tej pory na wydziale medycznym Uniwersytetu Leopolda i Franciszka w Innsbrucku. Pogrzeb spowodował krótkotrwałe zainteresowanie się mediów sprawą, a także wydanie wielu publikacji naukowych i publicystycznych o różnym stopniu dokładności. Sprawa zarzutu została także przedstawiona w dwóch książkach (The Jump Artist Austina Ratnera^[26] i Ojcobójca. Sprawa Filipa Halsmana Martina Pollacka^[27]) i w filmie Skok! (2008), w którym w Halsmana wcielił się Ben Silverstone^[28][23].

Sukcesy

Okładki czasopisma „Life” Halsmana

Okładka z 21 lutego 1944, na której widnieje Patrice Munsel

Okładka wydania z 7 sierpnia 1944, na której widnieje Geraldine Fitzgerald

Portret Lizabeth Scott wykonany przez Halsmana dla czasopisma „Life” (30 lipca 1945). Fotografia została wykorzystana do reklamy filmu You Came Along (1945)^[29]

26 stycznia 1931^[5] Halsman przyjechał do Francji do swojej siostry i matki^[22], dzięki interwencji francuskiego ministra Paula Painlevé’a^[5]. Halsman zaprzyjaźnił się z jego synem, Jeanem Painlevém, filmowcem naukowym, który zaoferował mu pierwszą przenośną kamerę (9 × 12 Kodak) i wprowadził do lokalnego środowiska artystów^[5]. W 1932^[10] w paryskiej dzielnicy Montparnasse (która w latach 30. XX wieku była artystycznym centrum Paryża^[19]) pod adresem 22 Rue Delambre^[19] otworzył studio fotograficzne, w którym sfotografował wielu znanych artystów i pisarzy – Andréa Gide’a, Marca Chagalla, Le Corbusiera i Andréa Malrauxa, używając innowacyjnej własnoręcznie zrobionej lustrzanki dwuobiektywowej^[30]. Zyskując sławę, Halsman otrzymał zaproszenia do współpracy z magazynami „Journal des Modes”, „Vogue”, „Harper’s Bazaar”, „Voilà”, „Le Monde Illustré”, „Vu” i „Visages du Monde and the daily Le Journal”^[19][5]. We francuskich gazetach pisano: „Philippe Halsman jest prawdopodobnie najlepszym portrecistą, jakiego mamy”^[19][11]. 15 stycznia 1935 został zarejestrowany we French Trade Registry jako „fotograf artystyczny”^[5].

W 1936 jego prace zostały wystawione w ramach Exposition Internationale de la Photographie Contemporaine w Musée des Arts Décoratifs w Paryżu^[5].

Krótko przed wybuchem II wojny światowej do Paryża przyjechał rosyjski balet Siergieja Diagilewa, w którym tańczyli Wacław Niżyński i Anna Pawłowa, Igor Strawiński komponował muzykę, scenografię zaś przygotowywali Pablo Picasso, Léon Bakst i Marc Chagall. Jean Cocteau, który pracował dla Diagilewa, spytał się go: „Co mogę dla Ciebie zrobić?”, na co on odpowiedział: „Etonne-moi!” (pol. Zadziw mnie!). Halsman, który usłyszał te słowa, będąc blisko bohemy, zrobił z nich motto swojej twórczości^[22].

Kiedy rozpoczęła się inwazja niemiecka na Francję, Halsman przeniósł się do Marsylii^[19]. Jego żona, córka, siostra i brat, którzy mieli francuskie paszporty, wyemigrowali do USA, jedynie Philippe nie mógł zdobyć wizy z uwagi na swoje łotewskie obywatelstwo^[11][31][10]. Dzięki interwencji Alberta Einsteina (który spotkał jego siostrę w latach 20. XX wieku) i Międzynarodowego Komitetu Ratunkowego^[5] uzyskał wizę do Stanów Zjednoczonych^{[11][19][31][10]}.

10 października 1940 dostał się do USA^[19][31][10], po II wojnie światowej zmienił swoje imię i nazwisko na Philippe Halsman (wcześniej: Filips Halsmans^[5])^[d][23]. Zdobył pracę dzięki firmie kosmetycznej Elizabeth Arden, która użyła Halsmana do sfotografowania modelki Constance Ford (na tle flagi USA) w kampanii reklamowej szminki „Victory Red”^[8][9][11], dzięki której otrzymał nagrodę Art Director’s Club Medal^[19]. Rok później, w 1942, znalazł pracę w czasopiśmie „Life”, fotografując projekty kapeluszy^[11]. Portret modelki w kapeluszu Lilly Daché był pierwszą jego fotografią, która trafiła na okładkę tego magazynu. W sumie jego fotografie znalazły się na 101 okładkach tego czasopisma^[32] – co jest niepokonanym rekordem^[33][10].

28 lutego 1945^[5] został wybrany prezesem American Society of Media Photographers, w którym to towarzystwie prowadził walkę o prawa twórcze i zawodowe^[34][10]. Dzięki swoim pracom zdobył później światową sławę i w 1951 został zaproszony przez właścicieli Magnum Photos o dołączenie do organizacji jako „członek wspierający”, dzięki czemu mogła ona rozpowszechnić jego prace poza Stanami Zjednoczonymi^[2][10].

W 1948 otrzymał obywatelstwo amerykańskie^[18].

Współpraca z Dalim

Dalí jako zarodek (1941)

W 1941 Halsman po raz pierwszy spotkał się ze Salvadorem Dalim^[11][18][10] w Julien Levy Gallery w Nowym Jorku, w którym malarz miał swój występ^[5] – współpraca trwała łącznie 37 lat^[35]. Pierwszą fotografię Dalego wykonał już w tym samym roku^[33] – przedstawiała go jako zarodek. Zdjęcie (które znajduje się w autobiografii Dalego Secret Life) ukazuje graficznie jego obsesję na punkcie wspomnień prenatalnych^[36]. W tym samym roku Halsman sfotografował pozującego Dalego z baletnicą przebraną w strój koguta (stworzonego przez Dalego) na dachu budynku, która później znalazła się w kategorii „Pictures of the Week” prasy Life^[36][20]. Ostatnie zdjęcie wykonano 17 kwietnia 1978^[5][18].

Trzy wersje Dalí Atomicus (1948)

Niezretuszowana fotografia przedstawia wiele niedociągnięć jak widoczne żyłki utrzymujące w powietrzu przedmioty czy brak charakterystycznego obrazu w sztaludze.

Wersja poprawiona, w której ukryto żyłki – w sztaludze wciąż brakuje obrazu, a po lewej stronie widać osobę.

Finalny i oficjalny wygląd zdjęcia – w sztaludze widnieje obraz Leda Atomica, usunięte zostały żyłki i osoba pomagająca.

Praca Dalí Atomicus (która jest najbardziej rozpoznawalną fotografią ze współpracy^[11]) z 1948 eksploruje ideę zawieszenia, przedstawiając trzy latające koty (początkowo Dalí był za pomysłem wysadzenia kaczki dynamitem^[33]), wiadro wylanej wody i Dalego w powietrzu. Tytuł fotografii jest nawiązaniem do obrazu Dalego Leda Atomica^[33], który można zauważyć za kotami po prawej stronie zdjęcia^[33]. Dalí Atomicus był jednym z pierwszych przykładów praktyki Halsmana zwanej „jumpology” (dosł. pol. skokologia)^[33][37]. Miała ona na celu przedstawić prawdziwą duszę przedmiotów – głównie celebrytów i osoby publiczne, których fotograf prosił o wykonanie skoków po każdej sesji zdjęciowej^[33].

Przy pracy Dalí Atomicus Halsman i jego asystenci (córka i żona)^[33] wykonali 28 prób^[e], zanim uzyskali satysfakcjonujący rezultat^[9]. Finalna wersja fotografii Dalí Atomicus została wydana w magazynie „Life”^[33]. Czasopismo „Time” nazwało ją „zdjęciem, które odmieniło współczesny portret”^[38].

W 1949 Halsman wykonał zdjęcie Popcorn Nude, które przedstawia Dalego unoszącego wysoko nogę w stronę ziaren popcornu i bagietek, eksplodujących wokół nagiej modelki^[33].

W Voluptas Mors (1951) niepewny Dalí, ubrany w strój konferansjera cyrkowego, stoi obok „ludzkiej” czaszki, zagadkowo spoglądając na widza^[40]

Kolejną fotografią był żywy obraz In Voluptas Mors (1951), zwany też Voluptuous Death^[40] (pol. Zmysłowa Śmierć), surrealistyczny portret przedstawiający Dalego obok dużej czaszki, która w rzeczywistości składa się z siedmiu nagich kobiet. Dokładne ustawienie kobiet według szkicu Dalego zajęło Halsmanowi trzy godziny^[33][41][42]. Na przestrzeni lat powstało wiele odwzorowań i aluzji do Voluptas Mors. Najpopularniejsze nawiązanie znajduje się na plakacie filmu Milczenie Owiec, natomiast rekonstrukcję fotografii można znaleźć na plakacie promocyjnym filmu Zejście^[41]. HuffPost określiło sesję zdjęciową za „jedną z najbardziej skandalicznych”^[40].

W 1954 Halsman z Dalim wydali zbiór swojej współpracy w książce Dali’s Mustache, który zawiera 36 różnych ujęć na charakterystyczny wąs artysty^[33] – m.in. fotografie wąsa jako rogi byka, znak dolara, wskazówki zegara, przechodzącego przez ser szwajcarski^[36], wykres dochodowy czy też związana ósemka^[43]. Na obwolutach znajduje się krótka biografia Halsmana^[43]. Książka składa się głównie z serii pytań – na następnej stronie od danego pytania znajduje się odpowiedź Dalego wraz z jednym zdjęciem fotografa^[43], na przykład:

Dalí, jaki jest twój sekret na sukces?

Dostarczenie odpowiedniego miodu na odpowiednią muchę o odpowiednim czasie i miejscu^[f][44].

Oprócz tego, na początku „wywiadu fotograficznego” znajdują się dwie dedykacje^[45].

Dla Galí, która jest aniołem stróżem nie tylko mojego wąsa. – Salvador Dalí

Dla Yvonne, dla której codziennie się golę. – Philippe Halsman

W 1960 Halsman wraz z Dalim wydali film Chaos and Creation^[18]. Film został stworzony na kwietniowy Fifth Annual Convention on Visual Communications, która odbyła się w Waldorf Astoria w Nowym Jorku^[46]. Chaos and Creation, uważany za jeden z pierwszych filmów artystów, zawiera elementy dokumentalne, zaczynając od wykładu, a kończąc na stworzeniu dzieła sztuki. Nagranie pokazuje planowanie, tworzenie i wykonanie dzieła przez Salvadora Dalego, którego głównym motywem była tzw. metoda paranoikrytyczna (ang. Paranoiac-critical method)^[46].

Dalsza kariera

Banknot pięciu lir izraelskich, na którym wykorzystano fotografię Halsmana^[47][48]

Einstein na znaczku pocztowym

W 1947^[18] Halsman zrobił zdjęcie smutnemu Albertowi Einsteinowi, które stało się jedną z najpopularniejszych fotografii XX wieku^[24][33][49]. W trakcie sesji zdjęciowej Einstein opowiadał o swojej formule E = mc² i liście skierowanym do prezydenta Franklina Roosevelta, który umożliwił stworzenie bomby nuklearnej dzięki jego naukowym badaniom, przez co bezcelowo zginęło wiele istnień ludzkich^[49]. Fotografia w 1966 została wykorzystana w USA na znaczku pocztowym^[5][49], a później w 1999 posłużyła jako okładka czasopisma „Time”, które nazwało Einsteina „Człowiekiem Stulecia”^[24][49][50].

W 1951 Halsman został upoważniony przez NBC do sfotografowania wielu popularnych swego czasu komików^[51] jak Milton Berle, Red Skelton, Groucho Marx i duet Dean Martin i Jerry Lewis^[52], co zainspirowało go do późniejszego wydania książki^[51]. W tym też roku przyjechał po raz pierwszy do Europy – wykonał fotografie Marca Chagalla, Winstona Churchilla, Henriego Matisse’a, Jeana-Paula Sartre’a, Brigitte Bardot, Anny Magnani i wielu innych^[18].

W 1952 został wysłany przez pismo Life do sfotografowania Marilyn Monroe^[11] w jej apartamencie^[53]. Jedno ze zdjęć wykonanych w tym samym roku (przedstawiające Monroe stojącą w rogu pomieszczenia^[11]; również wykonał fotografie m.in. w trakcie wykonywania ćwiczeń^[53]) zostało wykorzystane w wydaniu z 7 kwietnia 1952^[54][53]. Oprócz tego, fotografia była wiele razy reprodukowana do późniejszych wydań czasopism „Life”, „Life en Español”, „Time” i „People” w latach 1964–1982^[54].

W 1953 Halsman został upoważniony przez Ford Motor Company, aby sfotografować rodzinę Fordów na 50. rocznicę firmy. Zdjęcia zostały wykorzystane pismach Life, The Saturday Evening Post i Look^[12].

W trakcie kręcenia filmu Wojna i Pokój, w rzymskim studiu Cinecittà, Audrey Hepburn i jej mąż Mel Ferrer wynajęli różową chatę na obrzeżach Rzymu, ze zwierzyńcem^[55]. Na terenach posiadłości Halsman wykonał serię zdjęć zatytułowaną: An Idyl for Audrey: In Italy She relaxes down on a plush farm^[55] (pol. Sielanka dla Audrey: We Włoszech relaksuje się na pluszowej farmie). Jedna z nich (wykonana 18 lipca 1955) posłużyła dla czasopisma „Life”, która dla fotografa była 75. okładką^[18][56][57].

W 1958 został nominowany do „World’s Ten Greatest Photographers”, światowej ankiety prowadzonej przez czasopismo „Popular Photography”^[18].

W latach 1958–1959 Halsman fotografował czołowych pisarzy, filozofów i naukowców, którzy publikowali artykuły dla serii książek Adventures of the Mind prasy Saturday Evening Post^[18].

Anthony Perkins uchwycony w skoku (1958)

W 1959 wydał książkę Jump Book, w której ironicznie omówił „skokologię”^[51] i zawarł ok. 200 fotografii skaczących gwiazd filmowych, polityków, władców królewskich, artystów i pisarzy^[58][59]. W tym też roku wystąpił w programie telewizyjnym Person to Person stacji CBS. Wywiad został przeprowadzony w apartamencie Halsmana (ze studiem), znajdującym się na ulicy West Sixty-seventh Street^[18].

W 1960 czasopismo „Life” wysłało Halsmana do Rosji, aby ten sfotografował rosyjskich artystów, pisarzy, tancerzy i polityków^[18].

W swojej książce, wydanej w 1961 roku: Halsman on the Creation of Photographic Idea sformułował 6 reguł, których stosowanie miało prowadzić do spektakularnych efektów zdjęciowych. Książka wzbudziła ożywioną dyskusję w środowisku fotografów^[60]. W tym samym roku Halsman wraz z Irvingiem Pennem, Richardem Avedonem, Alfredem Eisenstaedtem i z sześcioma innymi fotografami założyli Famous Photographers School^[18], w której uczniowie mogli uczyć się fotografii od najpopularniejszych fotografów^[61]. Również w 1961 dokumentował wywiad, trwający tydzień, Alfreda Hitchcocka z Françoisem Truffautem w Los Angeles, wydany później w książce Hitchcock/Truffaut^[18].

Portrety Hitchcocka

Halsman współpracował również z Hitchcockiem. Zgłosił się do niego agent reklamowy Hitchocka, który zlecił mu, aby przez dziesięć dni fotografować wszystko, co będzie wydawało się interesujące w trakcie nagrywania filmu Ptaki. W 1962 wykonał pierwszy portret Hitchcocka w celu promocji filmu^[62]. Później czasopismo „Life” użyło jednego ze zdjęć na okładkę, dwóch na stronach wewnątrz magazynu; czasopismo „Look” wykorzystało jedną fotografię na okładkę, natomiast pięć innych na strony wewnętrzne magazynu^[62].

Halsman, fotografując Hitchcocka przez wiele lat w jego domu i na planie, tworzył portrety makabrycznej wizji reżysera, z pewną dozą humoru – w 1974 fotograf wykonał zdjęcie żony Hitchcocka, Almy, otwierającej drzwi od lodówki, w której znajdowała się sztuczna głowa męża, bądź też wykonał fotografię aktorce Tippi Hedren, która zapala papierosa dzięki krukowi^[62].

Fotografie Nabokova

Halsman wykonał pierwsze fotografie portretowe Vladimira Nabokova w 1966 w Montreux w Szwajcarii^[18]. Pisarzowi tak bardzo spodobały się zdjęcia, że użył ich we wszystkich swoich obwolutach – portret Halsmana można znaleźć na tylnej stronie książki Król, dama, walet w wydaniu z 1968^[63], w której twarz Nabokova jest przedstawiania w pełnym kadrze, połowę zakrywa cień, czytelnie widać pół uśmiechu, oczy są w pełni otwarte i lekko spoglądają obok aparatu^[63].

W 1966 Halsman wykonał kilka fotografii dla pisma The Saturday Evening Post i w 1968 powrócił wykonać kolejną sesję zdjęciową. Prace zawierały nawiązania do cech i zainteresowań charakterystycznych dla Nabokova: lepidopterologii, tweedu, autora zastanawiającego się nad tekstem, Webster’s Dictionary i szachów^[63].

Schyłek kariery

Angela Davis (1973)

W 1970 Halsman wykonał swoją 101. fotografię na okładkę czasopisma „Life”. Znajdował się na niej Johnny Carson^[18].

Od 1971 do 1976 nauczał „portretowania psychologicznego” na uniwersytecie The New School w Nowym Jorku. Klasa znajdowała się w budynku na ulicy West Sixty-seventh Street^[18].

W 1973 wykonał fotografię Angeli Davis – amerykańskiej aktywistki, która użyła zdjęcia na okładkę swojej autobiografii. Do zdjęcia dołączono cytat Davis: „Musisz działać, jeśli masz szansę radykalnie zmienić świat. I nie możesz o tym zapomnieć”^[64]. Oprócz tego, fotografię wykorzystano na okładkę czasopisma „Time”^[65].

W 1976 Halsman, z powodu pogarszającego się stanu zdrowia, sprzedał swój zbiór kolekcjonerowi George’owi Rinhartowi (który rodzina odkupiła od niego w 1987)^[18].

8 listopada 1978 została odsłonięta wystawa ze współpracy Halsmana z Dalim w Salvador Dalí Museum w Beachwood^[5].

W 1979 został zaproszony przez Cornella Capę, założyciela muzeum International Center of Photography w Nowym Jorku, aby zorganizować wystawę całej twórczości Halsmana, która była też wystawiana w innych krajach przez osiem lat. Zmarł 25 lipca 1979^[18][20].

Aparaty

Używał aparatów Rolleiflexa (TLR) lub Hasselblada (500 series), a także własnoręcznie zrobionych^[66], które sprzedawał lokalnie^[67]. Stworzył własny format 4 × 5 cali lustrzanki dwuobiektywowej (produkowany przez Fairchild Corporation^[5]), który był zdecydowanie większy, niż oferowały sklepy (format 2¼ na 2¼ był standardem), dzięki czemu negatywy były w lepszej jakości, a układ lustra, jego odbicie i ułożenie wizjera było skonstruowane do rejestrowania ruchu na zdjęciach – była to główna cecha stylu fotograficznego Halsmana^[67].

Życie prywatne

1 kwietnia 1937^[5] Halsman ożenił się z fotografką Yvonną Moser^[18][68]. Był z nią aż do śmierci. Miał dwie córki: Irene (ur. 1939 w Paryżu) i Jane (ur. 1941 w Nowym Jorku)^[5][18].

Dziedzictwo

(c) Алексей Решетников, CC BY 3.0

Tablicę pamiątkową (stworzoną przez Gregory’ego Potockiego^[69]) odsłonięto w 2006, w setną rocznicę urodzin Halsmana. Była z początku na ścianie Rady Miejskiej Rygi, ale później została ona przeniesiona przed dom, w którym fotograf spędził swoje dzieciństwo^[10]. To zdjęcie przedstawia tablicę na ścianie budynku rady miejskiej (2012)

Jego twórczość odmieniła fotografię. Jak pisano w The New York Times: „Halsman podkreślił wyrazistość zdjęć, dokładnie zobrazował wartość tonalną, osiągnął mistrzostwo w oświetlaniu i odkrył główne i kontrastujące nawierzchnie. Ponadto, starał się uchwycić esencję swoich popularnych tematów”^[20]. Jego błyskotliwe i energiczne fotografie stały się ważną częścią dziedzictwa fotografii^[30].

W The New York Times również napisano: „Nie jest to przypadkowe, że wymyślił on «skokologię» w erze Action painting, nazywanej czasami abstrakcyjnym ekspresjonizmem, czego plony zauważymy w sztuce performance. Własny styl studia portretowego wniósł do granic możliwości, wyolbrzymiając podstawowe komponenty w taki sposób, abyśmy byli z nich bardziej świadomymi, jak np.: zaufanie, jakie musi istnieć między fotografem a przedmiotem; ułamkowo-sekundowy «ruch», który uchwyci każdy aparat; niekontrolowane objawienie postaci; jak i też moment wzbicia, który jest okazją dla fotografa.”^[70]

Na 1 lutego 2022 planowana jest premiera pierwszej, oficjalnej biografii o fotografie zatytułowanej „Philippe Halsman: A Photographer’s Life” autorstwa Henry’ego Leutwylera, współpracując z Markiem Lubellem oraz z członkami rodziny Halsmana – córką, Ireną Halsman, i z wnukiem, Oliverem Halsmanem Rosenbergiem^[71][72].

Fotografie Halsmana w muzeach

Zdjęcia fotografa znajdują się w następujących muzeach^[g]:

Nagrody

Fotografia Halsmana przedstawiającego Dalego (1954)^[73]

Reklama wystawy Jeu de Paume w paryskim metrze (2015)

Opracowane według źródeł^[5][47]:

Publikacje

Wystawa Astonish Me! A Retrospective w Galerie nationale du Jeu de Paume w Paryżu (2015)

• The Frenchman. A Photographic Interview with Fernandel (1949)
• Dali’s Mustache (1953)
• Philippe Halsman’s Jumpbook (1959)
• Halsman on the Creation of Photographic Ideas (1961)
• Sight and Insight (1972)

Wystawy

Opracowane według źródeł^[5][47]:

Indywidualne

Grupowe

Dyskografia

Albumy

Poniżej wymienione są albumy, w których wykorzystano fotografie Halsmana.

Albumy niemuzyczne

Poniżej wymienione są albumy Halsmana z dodatkowymi autorami.

Filmografia

Camera and Electrical Department

Additional Crew

Podziękowania

On sam

Materiały archiwalne

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Salvador Dalí, Philippe Halsman: Dali’s Mustache: A Photographic Interview. Paryż: Flammarion, 1994. ISBN 978-2-08-013560-5.

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna Philippe’a Halsmana
• Wywiad Leonarda Nimoya z Philippe’m Halsmanem (1973)
• Obraz Dalego Leda Atomica (1949)
• Fotografia In Voluptate Mors (1951)