Philippe Pétain

Philippe Pétain
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Philippe Henri Benoni Omer Joseph Pétain

Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1856
Cauchy-à-la-Tour

Data i miejsce śmierci

23 lipca 1951
Port-Joinville, Île d’Yeu

Szef Państwa Francuskiego
Okres

od 11 lipca 1940
do 20 sierpnia 1944

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Poprzednik

Albert Lebrun

Następca

Charles de Gaulle (tymczasowo)

Premier Republiki Francuskiej
Okres

od 16 czerwca 1940
do 11 lipca 1940

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Poprzednik

Paul Reynaud

Następca

Pierre Laval

Francuski książę Andory
Okres

od 1940
do 1944

podpis
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Anjouan Krzyż Wielki Orderu Smoka Annamu Krzyż Wielki Orderu Kambodży (Francja) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Czarnej Krzyż Wielki Orderu Błyszczącego Medal Wojskowy (Francja) Krzyż Wojenny 1914-1918 (Francja) Order Orła Białego (1921-1990) Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Krzyż Wielki Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania) Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia)
Philippe Petain
Ilustracja
szeregowiec
Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1856
Cauchy-à-la-Tour

Data śmierci

23 lipca 1951

Przebieg służby
Lata służby

1876–1931

Siły zbrojne

Armoiries république française.svg Francuskie Siły Zbrojne

Jednostki

118 Pułk Piechoty
33 Pułk Piechoty
4 Brygada
2 Armia
Grupa Armii Środek
Sztab Generalny

Stanowiska

Dowódca pułku piechoty
Dowódca armii
Dowódca grupy armii
Szef Sztabu Generalnego
Wiceprzewodniczący Rady Wojennej
Zwierzchnik Armii Rozejmowej (Wojsko Vichy)

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
Wojna o Rif
II wojna światowa

podpis

Philippe Henri Benoni Omer Joseph Pétain, wym. [petɛ̃] (ur. 24 kwietnia 1856 w Cauchy-à-la-Tour, zm. 23 lipca 1951 w Port-Joinville na wyspie Île d’Yeu) – marszałek Francji, polityk francuski, szef rządu Vichy.

Życiorys

Ukończył akademię wojskową w Saint-Cyr. W chwili wybuchu I wojny światowej był pułkownikiem. W czasie wojny w roku 1914 dowodził jako generał brygady korpusem pod Arras. Odznaczył się w bitwie nad Marną (5–9 września 1914 roku), gdzie dowodził dywizją.

W roku 1915 objął dowództwo Francuskiej Armii Północnej i Południowo-Wschodniej. Podczas I wojny światowej wsławił się skuteczną obroną Verdun, trwającą od lutego do grudnia 1916 roku, zwłaszcza odbiciem fortu Vaux, za co został oficerem Wielkiej Legii Honorowej i dowódcą grupy środkowej. Od tego momentu zaczęła się rozwijać jego błyskawiczna kariera. 15 maja 1917, po nieudanym natarciu generała R.G. Nivelle’a nad Aisne został Wodzem Naczelnym armii francuskiej. W lipcu 1917 autor ofensywnych działań armii francuskiej w lesie Houthulst. W październiku 1917 podjął udany atak na pozycje niemieckie wokół fortu La Malmaison. Sprawował dowództwo na froncie zachodnim do zakończenia wojny. 21 listopada 1918 mianowany marszałkiem Francji.

Po I wojnie światowej został wykładowcą w wyższej szkole wojskowej w Ecole Superieure de Guerre. Od tego czasu pełnił urząd marszałka Francji. W 1920 roku został przewodniczącym Rady Wojennej. W 1921 został odznaczony polskim Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)[1] oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari[2], a w 1925 – estońskim Krzyżem Wolności I klasy[3]. W latach 1925–1926 tłumił powstanie przeciw Francuzom w Maroku. Od 1926 do 1931 był wiceprzewodniczącym Najwyższej Rady Wojennej i głównym inspektorem armii. Od roku 1934 sprawował funkcję ministra wojny. Jego defensywna koncepcja obrony w znacznej mierze przyczyniła się do stworzenia linii Maginota.

2 marca 1939 został mianowany ambasadorem Francji w Madrycie, 20 marca złożył listy uwierzytelniające gen. Francisco Franco w Burgos. Nominacja Pétaina była uznaniem przez rząd Francji militarnego rezultatu hiszpańskiej wojny domowej.

Na początku września 1939 Pétain próbował bezskutecznie ostrzec przedstawicieli polskich władz państwowych o istniejących planach internowania rządu RP w Królestwie Rumunii, zainicjowanych przez grupę polityków francuskich (Leon Noël).

(c) Bundesarchiv, Bild 183-H25217 / CC-BY-SA 3.0
Spotkanie Philippe’a Pétaina z Adolfem Hitlerem w Montoire-sur-le-Loir, 24 października 1940

Podczas II wojny światowej najpierw wicepremier w rządzie Paula Reynauda (od 17 maja 1940), następnie premier Francji (od 16 czerwca 1940). Zgromadzenie Narodowe przekazało mu pełnię władzy, widząc w nim męża opatrznościowego, który ocali substancję narodową. 22 czerwca 1940 roku zawarł separatystyczne zawieszenie broni z Niemcami. 10 lipca 1940 Zgromadzenie Narodowe (połączone izby francuskiego parlamentu) uchwaliło przekazanie mu nadzwyczajnych pełnomocnictw. Na podstawie tych pełnomocnictw Pétain ogłosił się Szefem Państwa Francuskiego. Siedzibą centralnej administracji Francji zostało uzdrowisko Vichy (rząd Vichy), do którego przyjechał 10 lipca 1940. Władze Vichy objęły sukcesję po III Republice. Był szefem tego rządu do 1944 roku, choć de facto od końca 1942 roku (niemiecka okupacja terytorium Vichy po inwazji aliantów w Afryce Północnej) był już tylko marionetką w ręku Niemców.

Podczas wojny prowadził politykę kolaboracji z okupantem, nie wciągając jednak kraju bezpośrednio do działań wojennych. Po inwazji aliantów w Normandii zgłosił w sierpniu 1944 wysłannikowi generała Charles’a de Gaulle’a gotowość przekazania władzy. Został przez Niemców internowany, wywieziony do Niemiec i osadzony w zamku Sigmaringen w Badenii-Wirtembergii. Odmówił wykonywania obowiązków głowy państwa, pozostając w areszcie domowym.

W kwietniu 1945 powrócił dobrowolnie ze Szwajcarii do wolnej już Francji, gdzie oddał się w ręce władz francuskich. Chciał procesu sądowego w swojej sprawie. Rozprawa przed paryskim Trybunałem Stanu rozpoczęła się 23 lipca 1945. W skład sądu wchodzili francuscy parlamentarzyści, którzy 5 lat wcześniej przekazali władzę w jego ręce oraz sędziowie i uczestnicy ruchu oporu. Przed procesem został zdegradowany. Rozprawie przewodniczył Paul Mongibeaux. Postawione zarzuty to: zaakceptowanie porażki militarnej w 1940, przekroczenie uprawnień przyznanych przez Zgromadzenie Narodowe, polityka kolaboracji z III Rzeszą, dostarczanie siły roboczej i surowców dla przemysłu wojennego Niemiec (akt oskarżenia nie wspominał o odpowiedzialności za wywiezienie z Francji do obozów koncentracyjnych ponad 75 tys. Żydów). Prokurator Mornet nie wahał się używać określenia „zdrada narodowa”. Żądał dla Pétaina kary śmierci mówiąc, że nawet tak znamienite nazwisko nie może chronić zdrajcy. Proces toczył się z udziałem i innych oskarżonych. Występowali w nim m.in. Pierre Laval – b. premier rządu Vichy, Joseph Darnand – szef prohitlerowskiej milicji. W sądzie zeznawali: Paul Reynaud – były premier i gen. Maxime Weygand (znany z polskiego „cudu nad Wisłą”). Pétain był w sali sądowej w mundurze ze wszystkimi odznaczeniami bojowymi bez stopnia wojskowego. W ręku trzymał marszałkowską buławę i marszałkowskie kepi. W rozprawie zabrał głos tylko raz, wygłaszając oświadczenie do Trybunału – w którym zawarł słowa: „na waszą ocenę odpowiada Bóg i potomność”, „niech mnie osądzi Francja”.

15 sierpnia 1945 o godzinie czwartej rano Pétain poznał wyrok specjalnego Trybunału Stanu, powołanego dekretem przywódcy Wolnych Francuzów gen. Charles’a de Gaulle’a. Trybunał Stanu podtrzymał argumenty oskarżenia i skazał Philippe’a Pétaina na karę śmierci przez rozstrzelanie, jednocześnie apelując do de Gaulle’a o odstąpienie od wykonania kary śmierci ze względu na wiek. Z powodu podeszłego wieku Pétaina (89 lat) i jego zasług dla Francji w I wojnie światowej generał de Gaulle ostatecznie zamienił mu karę na dożywotnie więzienie na wyspie Île d’Yeu, u zachodniego wybrzeża Francji – Bretanii.

Znaczenie rządów marszałka Pétaina

Za rządów Pétaina zlikwidowano wszystkie wolności polityczne, a antyklerykalizm Republiki zamieniono na system przychylny Kościołowi. W miejsce Republiki Francuskiej powstało Państwo Francuskie. Zmieniono znacznie system wartości, zamiast wolność, równość, braterstwopraca, rodzina, ojczyzna. Chociaż hymnem państwowym dalej pozostawała oficjalnie Marsylianka (zakazana w strefie okupowanej) to na równi z nią wykonywana była pieśń Maréchal, nous voilà! (pol. Marszałku, oto jesteśmy!) odnosząca się do kultu Pétaina.

Awanse

Odznaczenia

Francuskie

Zagraniczne

Przypisy

  1. „W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2034 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 41, s. 1617).
  2. Dekret Wodza Naczelnego L. 2956 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 11).
  3. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-02]. (est.).
  4. a b c d e PETAIN, Henri Philippe Benoni Omer. Archives Nationales. s. 2/36. [dostęp 2021-01-23]. (fr.).
  5. Jako szef Państwa Francuskiego nosił tylko to odznaczenie.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Croix de Guerre 1914-1918 ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: Croix de Guerre 1914-1918 (France)
UK Order St-Michael St-George ribbon.svg
Baretka brytyjskiego Orderu św. Michała i św. Jerzego.
Musee-de-lArmee-IMG 1072.jpg
Autor: Rama., Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Baton of a modern Marshal of France. This image was taken at the Musée de l'Armée, Paris.
Ordre de l'Etoile Noire GC ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre de l'Étoile Noire, Grand Croix. France.
Army France OF10.png
Marszałek Francji
Ordre du Dragon d'Annam (par le Gouvernement Francais) GC ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre du Dragon d'Annam, Grand Croix. 2nd type (1896-1950) from the French government. France.
Ordre du Nichan el-Anouar GC ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre du Nichan el-Anouar, Grand Croix. 2nd type (1899-1963). France.
Ordre de l'Etoile d'Anjouan GC ribbon.svg
Autor: Borodun, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre de l'Étoile d'Anjouan, Grand Croix. 2nd type (1899–1963). France.
Army France OF7.png
Generał dywizji
Medaille militaire ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: La médaille militaire (France)
Signature Philippe Pétain.svg
Signature de Philippe Pétain.
Philippe Pétain (en civil, autour de 1930).jpg
Philippe Pétain, militaire et homme politique français (1856-1951), ici en civil dans les années 1930 – Titre originel : PETAIN, HENRI P. MARSHALL
Ordre Royal du Cambodge GC ribbon.svg
Autor: Boroduntalk, Licencja: CC BY 3.0
Ribbon bar: l'Ordre Royal du Cambodge, Grand Croix. 2nd type (1899-1948). France.
Bundesarchiv Bild 183-H25217, Henry Philippe Petain und Adolf Hitler.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-H25217 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Henry Philippe Petain und Adolf Hitler

zentralbild 153-40 II. Weltkrieg 1939-45 24.10.1940 Adolf Hitler begrüßt den französischen Staatschef Marschall Henry Philippe Petain in Montoire-sur-le-Loir. In der Mitte Chefdolmetscher Gesandter Dr. Paul Schmidt. Rechts Reichsaußenminister Joachim von Ribbentrop.

Abgebildete Personen:

Pétain - Portrait photographique 1941.jpg
Philippe Pétain. Photographie officielle couleur titrée sur papier, imprimerie Draeger, 1941.
Army France OF4.png
Podpułkownik
Army France OF6.png
Generał brygady
Armoiries république française.svg
Autor: Bonjour vive la France Dessiné par Jérôme BLUM le 5 septembre 2007. Készítette: Jérôme BLUM 2007., Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
unofficial armorial bearings of the French republic, created from France coa.png. (The only official emblem of France is its tricolour flag).