Phimodera flori

Phimodera flori
(Fieber, 1863)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Nadrodzina

tarczówki

Rodzina

żółwinkowate

Podrodzina

Odontotarsinae

Plemię

Phimoderini

Rodzaj

kalniszka

Gatunek

Phimodera flori

Synonimy
  • Phimodera collina Jakovlev, 1889
  • Phimodera flori var. horvathi Reuter, 1906

Phimodera flori – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny żółwinkowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Francji po Syberię i Mongolię.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1863 roku przez Franza Xavera Fiebera. Jako miejsce typowe wskazano Elgavkrasti na Łotwie. Epitet gatunkowy nadano na cześć Gustava Flora[1].

Morfologia

Pluskwiak o krótkim i stosunkowo szerokim ciele długości od 4,9 do 7,2 mm. Ubarwienie ma zmienne; zwykle wierzch ciała jest szarobrązowy z czarnym wzorem, ale może być też niemal całkiem czarny z nielicznymi jaśniejszymi plamkami i smugami. Oskórek pokryty jest gęstym punktowaniem oraz słabo zaznaczonym, krótkim, szarym owłosieniem. Głowa ma obrys czworokątny z silnie wystającymi ku bokom, umieszczonymi na szypułkach oczami złożonymi. Szerokość oka złożonego jest nie mniejsza niż odległość między nim a przyoczkiem oraz od 4 do 5 razy mniejsza niż odległość między nim a drugim okiem złożonym. Policzki są krótsze od nadustka i mają wierzchołki w widoku bocznym niewystające poza górny zarys głowy. Przedplecze ma brzegi tylno-boczne lekko wcięte, wskutek czego jego boczne naroża są słabo wystające. Tarczka zakrywa niemal cały odwłok. Listewki brzeżne odwłoka mają w tylno-bocznych narożach segmentów widoczne z góry, odstające guzki. Odnóża wszystkich par cechują się krętarzami pozbawionymi guzków i wyrostków[2][3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla tereny piaszczyste, chętnie śródlądowe wydmy. Pędzi skryty tryb życia. Bytuje u podstawy traw z rodzaju szczotlicha, najczęściej szczotlichy siwej. Zwykle przebywa płytko zagrzebany w piasku, tylko przy wysokich temperaturach wychodząc na powierzchnię. Żeruje na korzeniach i opadłych na glebę nasionach. Stadium zimującym są postacie dorosłe. Kopulacje odbywają się w maju i czerwcu na powierzchni gleby[2][3].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Francji, Niemiec, Włoch, Danii, Łotwy, Polski, Czech, Węgier[4][5], Grecji[6] oraz europejskiej części Rosji[4][5]. W Azji stwierdzono jego występowanie w Gruzji, Kazachstanie, Mongolii i na Syberii[5].

W Polsce jest owadem bardzo rzadko spotykanym; wszystkie jego rekordy pochodzą z XX wieku, większość z Doliny Wisły[2][7]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[8].

Przypisy

  1. ↑ F.X. Fieber. Die europäischen Arten der Hemipteren-Gattung Phimodera Germ. „Wiener Entomologische Monatschrift”. 7, s. 1-9, 1863. 
  2. ↑ a b c Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.
  3. ↑ a b Jerzy Adrian Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 13: Puklicowate – Acanthosomatidae, żółwinkowate – Scutelleridae. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
  4. ↑ a b Phimodera flori Fieber, 1863. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-15].
  5. ↑ a b c Berend Aukema (red.): Phimodera flori Fieber, 1863. [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-15].
  6. ↑ Paride Dioli. Phimodera flori Fieber, found in Greece on Mount Olympus, new to the Balkan Peninsula (Hemiptera: Heteroptera: Scutelleridae). „Zootaxa”. 4958 (1), 2021. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.4958.1.39. 
  7. ↑ Grzegorz Gierlasiński: Phimodera flori. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2022-07-15].
  8. ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.