Phytophthora

Phytophthora
Ilustracja
Phytophthora infestans
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

chromisty

Typ

lęgniowce

Gromada

Peronosporea

Rząd

wroślikowce

Rodzina

wroślikowate

Rodzaj

Phytophthora

Nazwa systematyczna
Phytophthora de Bary
J. Roy. Agric. Soc. England, ser. 2 12: 240 (1876)
Typ nomenklatoryczny

Phytophthora infestans (Mont.) de Bary 1876

Chlamydospora
Różanecznik obumarły w wyniku fytoftorozy

Phytophthora de Bary – rodzaj organizmów zaliczanych do lęgniowców[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peronosporaceae, Peronosporales, Peronosporidae, Peronosporea, Incertae sedis, Oomycota, Chromista[1].

Synonimy: Blepharospora Petri, Kawakamia Miyabe, Mycelophagus L. Mangin, Nozemia Pethybr., Phloeophthora Kleb., Pythiacystis R.E. Sm. & E.H. Sm., Pythiomorpha H.E. Petersen, Sphaerosporangium Sparrow[2]:

Morfologia i rozmnażanie

Organizmy mikroskopijne. Tworzą plechę o silnie rozgałęzionych strzępkach bez przegród, o grubości 6–10 μm, czyli dość grubych[3]. Strzępki w niektórych miejscach są rozszerzone, mogą też tworzyć niewielkie, nitkowate ssawki. Na starszych strzępkach powstają chlamydospory. Sporangiofory o nieograniczonym wzroście, podobne do strzępek, słabo rozgałęzione i mało zróżnicowane u poszczególnych gatunków. Tylko u niektórych gatunków (np. P. infestans) budową odróżniają się od strzępek. Zoosporangia o kształcie elipsoidalnym, elipsoidalno-jajowatym, elipsoidalno-gruszkowatym, owalnym, gruszkowatym, z brodawkami, o słabo widocznych brodawkach, lub bez brodawek. W zależności od obecności lub nie brodawek wyróżnia się grupę gatunków papillate (o widocznych brodawkach), semipapillate (słabo widoczne), nonpapillate (brodawki niewidoczne). Pływki dojrzewają w zoosporangiach, czasami nawet zaczynają w nich kiełkować. Wydostają się z zoosporangium albo przez wieczko (jeśli jest), albo przez pęknięcie w ścianie. U niektórych gatunków, np. P. infestans zarodnie podobnie, jak zarodniki od razu kiełkują w strzępkę. Lęgnie kuliste. Plemnie zazwyczaj jednokomórkowe, czasami dwukomórkowe, na tej samej strzępce, co lęgnia (przy lęgni lub wokół lęgni). Oospory o średnicy ponad 25 μm. Niektóre gatunki są heterotaliczne, oospory tworzą się u nich dopiero wtedy, gdy zetkną się strzępki różniące się płciowo. Inne są homotaliczne, u nich oospory powstają na strzępkach tej samej plechy. Czasami w hodowli niektóre gatunki heterotaliczne po jakimś czasie stają się homotaliczne. W obrębie rodzaju Phytophthora obserwowano też zjawisko heterotalizmu fizjologicznego, polegającego na tym, że tworzenie zarodni odbywa się w zależności od hormonów płciowych[4].

Zarodnie pływkowe mogą powstawać już w kilkanaście godzin po wniknięciu strzępki infekcyjnej do tkanek rośliny. W okresie wegetacyjnym proces tworzenia pływek może wystąpić wielokrotnie. Czynnikiem stymulującym ich uwalnianie się jest obecność wody i nawet niewielkie wahania temperatury. Niektóre gatunki wytwarzają chlamydospory zdolne przetrwać przez jakiś czas poza organizmem żywiciela[3].

Znaczenie

Większość gatunków to pasożyty roślin dwuliściennych, endobionty, rozwijające się wewnątrz tkanek roślin. U roślin uprawnych wywołują groźne choroby roślin zwane fytoftorozami, zamieranie podstawy pędów, nekrozy, zgnilizny korzeni, bulw, cebul i owoców, plamistości liści. Gatunki te wyrządzają ogromne szkody w rolnictwie, a ich zwalczanie jest trudne. Nieliczne tylko gatunki żyją w wodach słodkich[4].

Gatunki występujące w Polsce

  • Phytophthora alni Brasier & S.A. Kirk 2004
  • Phytophthora cactorum (Lebert & Cohn) J. Schröt. 1886
  • Phytophthora cambivora (Petri) Buisman 1927
  • Phytophthora capsici Leonian 1922
  • Phytophthora cinnamomi Rands 1922
  • Phytophthora citricola Sawada 1927
  • Phytophthora citrophthora (R.E. Sm. & E.H. Sm.) Leonian 1906
  • Phytophthora cryptogea Pethybr. & Laff. 1919
  • Phytophthora erythroseptica Pethybr. 1913
  • Phytophthora fragariae Hickman 1940
  • Phytophthora gonapodyides (H.E. Petersen) Buisman 1927
  • Phytophthora infestans (Mont.) de Bary 1876
  • Phytophthora kernoviae Brasier, Beales & S.A. Kirk 2005
  • Phytophthora nicotianae Breda de Haan 1896
  • Phytophthora palmivora (E.J. Butler) E.J. Butler 1919
  • Phytophthora quercina T. Jung 1999
  • Phytophthora ramorum Werres, De Cock & Man 2001
  • Phytophthora rubi (W.F. Wilcox & J.M. Duncan) 2007
  • Phytophthora tropicalis Aragaki & J.Y. Uchida 2001

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[5]. Wykaz gatunków występujących w Polsce według kilku opracowań[6][3][7].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2017-05-13].
  2. ↑ Species Fungorum [dostęp 2017-05-13].
  3. ↑ a b c Leszek B. Orlikowski, Tomasz Oszaka (red.), Fytoftorozy w szkółkach i drzewostanach leśnych. Klucz do oznaczania Phytophthora, Warszawa 2009.
  4. ↑ a b Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
  5. ↑ Index Fungorum (gatunki) [dostęp 2015-12-16].
  6. ↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
  7. ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.

Media użyte na tej stronie

EB1911 Fungi - fungus of potato disease.jpg
Fungus of potato disease (Phytophthora infestans; see legend below).
Rhododendron-Phytophthora Root Rot (3).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rhododendron-Phytophthora Root Rot