Piątkowy system liczbowy
Piątkowy system liczbowy – pozycyjny system liczbowy, w którym podstawą jest liczba 5. Do zapisu liczb potrzebne jest 5 cyfr: 0, 1, 2, 3 i 4.
Występowanie
Runiczne cyfry w systemie piątkowym używane w średniowieczu w Skandynawii do zapisu dat
Znane są języki[1], w których występują liczebniki oparte na systemie piątkowym. Przykładami mogą być gumatj, nunggubuyu[2], kuurn kopan noot[3] i saraveca. Wśród tych języków jedynie gumatj jest prawdziwie piątkowy, czyli liczba 25 jest grupą wyższą po 5. Liczebniki języka gumatj przedstawia następująca tabelka:[2]
| Wartość | Liczebnik |
|---|---|
| 1 | wanggang |
| 2 | marrma |
| 3 | lurrkun |
| 4 | dambumiriw |
| 5 | wanggang rulu |
| 10 | marrma rulu |
| 15 | lurrkun rulu |
| 20 | dambumiriw rulu |
| 25 | dambumirri rulu |
| 50 | marrma dambumirri rulu |
| 75 | lurrkun dambumirri rulu |
| 100 | dambumiriw dambumirri rulu |
| 125 | dambumirri dambumirri rulu |
| 625 | dambumirri dambumirri dambumirri rulu |
System bi-piątkowy
Często występuje sytuacja, że system piątkowy jest podsystemem innego systemu o wyższej podstawie.
- Dziesiętny system liczbowy w językach wolof i khmerski oraz dwudziestkowy system liczbowy w języku nahualt i cyfrach Majów.
- Rzymski system zapisywania liczb w specyficzny sposób wyróżnia liczby 1, 5, 10, i 50, które zapisywane są jako I, V, X, i L odpowiednio.
- Jednostki walut są zwykle częściowo lub całkowicie bi-piątkowe.
- Chiński i japoński abakus używa systemu bi-piątkowego do systemu dziesiątkowego w celu ułatwienia obliczeń.
Przypisy
- ↑ Harald Hammarström, Rarities in numeral systems, [w:] Jan Wohlgemuth, Michael Cysouw (red.), Rethinking Universals. How Rarities Affect Linguistic Theory, 2010, s. 11-60, DOI: 10.1515/9783110220933.11, ISBN 978-3-11-022093-3, Cytat: Bases 5, 10, and 20 are omnipresent (ang.).
- ↑ a b John Harris, Facts and fallacies of aboriginal number systems, Susanne Hargrave (red.), „Work Papers of SIL-AAB Series B”, 8, 1982, s. 153–181 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-08].
- ↑ Dawson, J. "Australian Aborigines: The Languages and Customs of Several Tribes of Aborigines in the Western District of Victoria (1881), p. xcviii.
Linki zewnętrzne
- Quinary Base Conversion (ang.) - konwertuje również ułamki
Media użyte na tej stronie
Pentadic-Runic-Numerals-Edward Larsson 1885.jpg
Conveniently cropped version of File:Edward Larsson 1885 I.jpg showing the "pentadic" or "pentimal" numeral system included in that document (by Edward Larsson, 1885). See the image description page of that image for more source information.
Conveniently cropped version of File:Edward Larsson 1885 I.jpg showing the "pentadic" or "pentimal" numeral system included in that document (by Edward Larsson, 1885). See the image description page of that image for more source information.
