Pięciornik wyprostowany

Pięciornik wyprostowany
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządróżowce
Rodzinaróżowate
Rodzajpięciornik
Gatunekpięciornik wyprostowany
Nazwa systematyczna
Potentilla recta L.
Sp. pl. 1:497. 1753
Synonimy
  • Potentilla laciniosa Kit. ex Nestl.'
  • Potentilla transcaspia Th. Wolf[3]
Kwiaty

Pięciornik wyprostowany (Potentilla recta) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. Pochodzi z Azji i Europy[3]. W Polsce występuje tylko na południu, przez Polskę przebiega północna granica jego zasięgu (mniej więcej na linii Lublin – Poznań). Poza nią na północy można spotkać na pojedynczych stanowiskach okazy zawleczone.

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona wysokości 30–70 cm, w górnej części widlasto rozgałęziająca się. Pokryta jest gęstymi i krótkimi szczecinkami oraz dwoma rodzajami włosków: prostymi, wyrastającymi na brodawkach i licznymi skręconymi.
Liście
Duże, dłoniasto złożone z 5–7 listków (górne mają tylko 3 listki). Listki są podługowate, ząbkowane, obustronnie zielone i obficie owłosione (ale bez kutneru). Na spodniej stronie mają wyraźnie widoczną nerwację. Przylistki górnych liści są jajowate lub jajowatolancetowate, czasami tylko dłoniasto wcinane. W czasie kwitnienia rośliny brak płonnych różyczek liściowych.
Kwiaty
Na zakończeniu kłącza wyrasta kwitnący pęd z żółtymi kwiatami o średnicy powyżej 1,5 cm. Zebrane są w luźny kwiatostan nie oddzielony wyraźnie od dolnej części łodygi. Kwiaty zbudowane z 10 owłosionych szydlastych działek kielicha, 5 sercowato wyciętych na szczycie płatków i licznych słupków i pręcików. Szyjki słupków osadzone są niemal na szczycie zalążni i są najgrubsze przy samej nasadzie i stopniowo zwężają się stopniowo ku górze.
Owoce
Całkiem nagie niełupki.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Rośnie na trawiastych zboczach, w zaroślach, na skałach i w siedliskach ruderalnych. W górach występuje tylko w niższych położeniach. Liczba chromosomów 2n= (28, 35), 42[4].

Zmienność

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[5].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
  4. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Media użyte na tej stronie

Potentilla recta a2.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Potentilla recta (location: Poland, West Tatra Mountains, Dolina Lejowa)
Potentilla recta a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Potentilla recta (location: Poland, West Tatra Mountains, Dolina Lejowa)