Piława Dolna
| wieś | |
 Kościół św. Katarzyny (2014 r.) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 255-285 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) | 1577[1] |
| Strefa numeracyjna | 74 |
| Kod pocztowy | 58-241[2] |
| Tablice rejestracyjne | DDZ |
| SIMC | 0852306 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Dzierżoniów") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego  | |
 50°41′31″N 16°42′13″E/50,691944 16,703611 | |
Piława Dolna (staropol. Pilawa, łac. Pilavia, niem. Peilau) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Dzierżoniów.
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Położenie
Wieś leży u podnóży Gór Sowich. Ma charakter osiowy (jest wąska i długa) ze względu na rzekę Piławę, przy której powstała.
Nazwa
Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w roku 1888 we Wrocławiu jako najstarszą nazwę wsi wymienia nazwę Pilawa podając jej znaczenie "An der Peile" czyli "nad Piławą"[3] W języku staropolskim nazwa piława oznaczała strzałę i nazwę tą nosił np. w herb Piława. W dokumencie z 1219 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Pilavia”[4]. Zgermanizowana nazwa pierwotnej słowiańskiej nazwy to Peilau.
Kultura
W Piławie Dolnej po wojnie osiedlili się Polacy emigrujący z Rumunii, głównie z miejscowości Pojana Mikuli. W celu kultywowania dawnych tradycji powstał Zespół Pieśni i Tańca Pojana.
Od 1994 miejscowość jest siedzibą Związku Harcerstwa Wiejskiego, organizacji młodzieżowej skupiającej dzieci w wieku 7-24 lat mieszkające na wsi. Naczelnikiem jest Zofia Jurków, przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Piławie Dolnej[5].
Zabytki
Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty z terenu wsi:
- kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, zwany "białym", wzniesiony w XVI w. w stylu gotyckim; we wnętrzu znajdują się m.in.: XVI-wieczna chrzcielnica (1620), ambona z 1606 i XVII-wieczna rzeźba przedstawiająca św. Katarzynę; barokowy ołtarz główny z ok. 1700, manierystyczny ołtarz boczny z 1620-1630, renesansowy obraz Chrystus na Sądzie Ostatecznym (1516), późnogotycka rzeźba Madonny z ok. 1710-1720, gotycka płaskorzeźba Zwiastowanie (ok. 1500) w oprawie manierystycznej z ok. 1630. Renesansowe nagrobki w prezbiterium i dawnej kaplicy grobowej[6], na kościelnej wieży znajduje się dzwon z XVI w.[7];
- zespół pałacowy, z XVII-XIX w.:
inne zabytki:
- poprotestancki, jednonawowy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zwany "czerwonym", zbudowany w roku 1882; od 1947 – rzymskokatolicki; jest kościołem pomocniczym parafii św. Katarzyny[7];
- kamienny krzyż z rytem topora; wiek i pochodzenie krzyża są nieznane a przypisywany mu pokutny charakter jest hipotezą opartą na błędnym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże zapomnianego pochodzenia, są krzyżami pokutnymi[9][10]; w miejscowości istniały niegdyś jeszcze dwa inne kamienne krzyże (przy mostku na rzeczce Piławie oraz przy kościele katolickim), które zaginęły[10]
Szlaki turystyczne
droga Szklary-Samborowice - Jagielno - Przeworno - Gromnik - Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza - Tatarski Okop - Gilów - Marianówek - Piława Dolna - Owiesno - Myśliszów - Góra Parkowa - Bielawa - Kalenica - Nowa Ruda - Tłumaczów - Radków - Pasterka - Karłów - Skalne Grzyby - Batorów - Duszniki-Zdrój - Szczytna - Zamek Leśna - Polanica-Zdrój - Bystrzyca Kłodzka - Igliczna - Międzygórze - Przełęcz Puchacza
Ziębice – Lipa - Jasłówek - Krzelków - Zameczny Potok - Ciepłowody - Kawia Góra (Łysica) - Ruszkowice - Ostra Góra - Podlesie - Przerzeczyn-Zdrój - Grzybowiec - Piława Górna - Piława Dolna[11]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 940 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 105.
- ↑ Związek Harcerstwa Wiejskiego
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 379.
- ↑ a b Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 10. [dostęp 2012-08-21].
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki: Dlaczego nie - pokutne? Problem funkcji kamiennych krzyży na Ziemi Świdnickiej.. Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 2010, s. 8-21, seria: Rocznik Świdnicki 2009.
- ↑ a b Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów: Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej. Wrocław: ATUT, 2017, s. 113-155, 205, 211-212.
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015
Bibliografia
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of [[:en:Lower Silesian Voivodeship]Lower Silesian Voivodeship]], Poland. Geographic limits of the map:
- N: 51.9134 N
- S: 49.9809 N
- W: 14.7603 E
- E: 17.9091 E
Flaga województwa dolnośląskiego
Żółty szlak turystyczny.
Czarny szlak turystyczny.
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Piława Dolna, kościół par. p.w. św. Katarzyny, XV, XVIII
Autor: ZeroJeden, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Piława Dolna, Krótka 2 - dwór, obecnie w ruinie (zabytek nr 463)