Piaski (Biłgoraj)

Piaski

Osiedle Biłgoraja
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Miasto	Biłgoraj
SIMC	0987704
Powierzchnia	ok. 1,94[1] km²
Tablice rejestracyjne	LBL
Położenie na mapie Biłgoraja Piaski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Piaski
Położenie na mapie województwa lubelskiego Piaski
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Piaski
50°31′36″N 22°43′27″E/50,526800 22,724300
Portal Polska

Biłgoraj na austriackiej mapie topograficznej z XIX w. W miejscu dzisiejszego osiedla Piaski znajduje się niezurbanizowany teren z obiektami folwarku Rożnówka, przez które przebiega droga do Edwardowa.

Macewy na cmentarzu żydowskim na Piaskach.

Piaski – jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)^[2] oraz część miasta Biłgoraja^[3].

Dane ogólne

Piaski znajdują się w południowo-wschodniej części miasta. Sąsiadują z osiedlami Ogrody (od strony północnej) i Puszcza Solska (od strony zachodniej).

Północną granicą osiedla są zabudowania ulicy Cichej, a zachodnią ulice Bohaterów Monte Cassino i Bolesława Prusa. Po stronach południowej i wschodniej Piaski sięgają granicy miasta.

Zabudowa Piask ma charakter mieszkalny oraz usługowo-magazynowy. Kwartały uliczne, zajęte przez budownictwo mieszkalne, skupiają domy jednorodzinne oraz – w niektórych miejscach – niewielkie bloki. Kwartały usługowo-magazynowe są zajęte głównie przez przedsiębiorstwa handlowe oraz przez drobną działalność usługową.

We wschodniej, peryferyjnej części Piask rozciągają się łąki i nieużytki, przylegające do rozłożonych za miastem lasów Puszczy Solskiej. Wśród nich leżą stawy rybne – tzw. stawy Ćwikły – o łącznej powierzchni ok. 21,5 ha. Znajdują się tam także zabudowania niewielkiego osiedla Leśnik, nie mającego statusu odrębnej jednostki administracyjnej^[4].

Przez niezurbanizowane tereny Piask przepływa sieć cieków wodnych, będących zlewiskiem Czarnej Łady. Główny wśród nich to rzeczka Próchnica, zasilająca m.in. wymienione wyżej stawy. Z osiedla z kierunku wschodnim biegnie lokalna droga, prowadząca przez lasy do wioski Edwardów; jej nazwa w granicach miasta to ulica Rożnówka Stawy.

W granicach Piask znajduje się szereg obiektów usługowych i handlowych, do których zaliczają się m.in. sklepy różnych branż, w tym supermarkety i centra handlowe. Istnieją tu też miejsca o znaczeniu historycznym. Najważniejsze z nich to dawne koszary armii carskiej z drugiej połowy XIX w. (obecnie wykorzystywane w celach magazynowych i handlowych), cmentarz żydowski z pierwszej połowy XIX w., a także cmentarz epidemiczny ofiar tyfusu i cholery z czasów I wojny światowej.

Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla^[5].

Informacje historyczne

Piaski do XIX w.

Od momentu lokacji Biłgoraja w drugiej połowie XVI w. obszar dzisiejszego osiedla Piaski stanowił niezabudowaną przestrzeń, położoną po południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu założonej w XVI w. wioski Puszcza Solska. Teren ten nie pełnił istotniejszej funkcji aż do końca XVIII w. Według wspomnień mieszkańców z początku XX w., powierzchnia była bardzo silnie zapiaszczona, tak, aż trudno było przez nią przejechać – stąd wzięła się nazwa późniejszego osiedla^[6].

W początkach XIX w. po przeciwnej (zachodniej) stronie Biłgoraja powstał pałac i folwark należący do właściciela miasta, Stanisława Nowakowskiego, i noszący nazwę Rożnówka. Na terenie dzisiejszych Piask znajdowały się obiekty gospodarcze tegoż folwarku; stąd droga, która już w XIX w. prowadziła do Edwardowa, nosi dziś nazwę ulicy Rożnówka Stawy^[7].

W pierwszych latach XIX w. biłgorajscy Żydzi umieścili tutaj swój cmentarz; była to trzecia żydowska nekropolia na terenie miasta.

W drugiej połowie XIX w. przy dzisiejszej ulicy Cichej władze rosyjskie umieściły garnizon wojskowy, w którym stacjonowały pułki kozaków dońskich. To wydarzenie stało się impulsem dla powstania Piask, które przekształciły się w południowo-wschodnie przedmieście Biłgoraja. Wokół rosyjskich koszar zaczęły powstawać sklepy i warsztaty, ukierunkowane na obsługę carskich żołnierzy. Nowo budowane osiedle zamieszkiwała głównie uboższa warstwa mieszczaństwa.

Piaski w XX i XXI w.

W czasie I wojny światowej Biłgoraj został dotknięty epidemiami tyfusu i cholery; według różnych szacunków mogły one pociągnąć za sobą ponad 2 tysiące ofiar. Na peryferyjnych Piaskach umieszczono wówczas cmentarz dla ofiar chorób – zlokalizowany został przy granicy cmentarza żydowskiego.

Na mapach z okresu międzywojennego (1918-1939) obszar Piask widnieje jako w większej części niezurbanizowany, z szeregiem zabudowań zlokalizowanych wzdłuż dzisiejszej ulicy Cichej. Oprócz cmentarzy na Piaskach istniały już wówczas wspomniane wyżej stawy Ćwikły^[8].

Rozwój budownictwa i obecnej sieci ulic na Piaskach datuje się od lat 50. i 60. XX w. Wówczas powstała zabudowa jednorodzinna, szereg niewielkich bloków, a część obszaru – w tym dawne carskie koszary – zagospodarowano dla działalności przedsiębiorczej. W latach 90. XX w., po transformacji ustrojowej, na Piaskach rozwinęło się targowisko; w chwili obecnej jego działalność ma coraz bardziej marginalne znaczenie. Po roku 2000 wykonano modernizację znacznej części ulic osiedla; zwiększyła się też wówczas liczba obiektów o charakterze usługowym i handlowym.

Osiedle Piaski jako jednostkę podziału administracyjnego w obecnym kształcie formalnie powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r^[9].

Przypisy