Piaskowiec kasztanowaty

Piaskowiec kasztanowaty
Ilustracja
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwogrzyby
Typpodstawczaki
Klasapieczarniaki
Rządborowikowce
Rodzinapiaskowcowate
Rodzajpiaskowiec
Gatunekpiaskowiec kasztanowaty
Nazwa systematyczna
Gyropyrus castaneus (Bull.) Quél[1].
Enchir. fung.: 161 (Paryż, 1886)
Gyroporus castaneus 59770.jpg

Piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus (Bull.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny piaskowcowatych (Gyroporaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyroporus, Gyroporaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1788 r. Bulliard nadając mu nazwę Boletus castaneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1886 r. Quélet, przenosząc go do rodzaju Gyroporus[1].

Synonimy[2]:

  • Boletus castaneus Bull. 1788
  • Boletus cyanescens var. fulvidus (Fr.) Fr. 1821
  • Boletus fulvidus Fr. 1818
  • Boletus testaceus Gillet 1884
  • Gyroporus castaneus var. fulvidus (Fr.) Quél. 1886
  • Leucobolites castaneus (Bull.) Beck 1923
  • Leucobolites fulvidus (Fr.) Beck 1923
  • Suillus castaneus (Bull.) P. Karst. 1882
  • Suillus fulvidus (Fr.) Henn. 1898

Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1960 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: grzyb dębowy, grzyb leszczynowy, grzyb piaskowy, podgrzybek, zajęczy grzybek, podgrzybek kasztanowaty, świniak kasztanowaty[3].

Morfologia

Kapelusz

Rdzawy lub kasztanowobrązowy, za młodu wypukły, w dojrzałym owocniku płaski lub poduchowaty. Skórka kapelusza początkowo zamszowata, później łysa, podczas suszy pęka na poletka[4].

Rurki

Za młodu białe, potem żółtawe, nie sinieją po przekrojeniu. Pory drobne, okrągłe, białe, potem żółte[4].

Trzon

Nieregularnie cylindryczny, różnie powyginany. Powierzchnia naga, sucha, czerwonobrązowa. Wewnątrz początkowo pełny, potem gąbczasty, wreszcie całkiem pusty lub z pustymi komorami[4].

Miąższ

Biały, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu, za młodu twardy, jędrny, w starszych okazach kruchy. Smak nieznaczny, zapach niewyraźny[4].

Wysyp zarodników

Bladożółty. Zarodniki o średnicy 7-10 x 4-6 µm, jajowate, gładkie, prawie bezbarwne[4].

Występowanie i siedlisko

W Polsce rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[5]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3].

Występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, na piaszczystych gruntach, unika gleb wapiennych. Owocniki wytwarza od lipca do października[4].

Znaczenie

Grzyb jadalny, ale nie dorównuje jakościowo piaskowcowi modrzakowi. Nadaje się głównie do suszenia[4].

Piaskowca kasztanowatego nie można pomylić z żadnym innym grzybem borowikowatym.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
  2. ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-15].
  3. ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g Ewald Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Stefan Łukomski (tłum.), Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2, OCLC 836313700.
  5. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

Media użyte na tej stronie

Gyroporus castaneus 59770.jpg
Autor: This image was created by user Irene Andersson (irenea) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Gyroporus castaneus 2011 G2.jpg
The chestnut bolete. Ukraine.
Gyro.cav (2).jpg
(c) Luridiformis z angielskiej Wikipedii, CC BY 3.0
This digital image is the work of photographer Zonda Grattus, aka User:luridiformis. He is the sole owner and copyright holder of this image, and he agrees to publish it under the Own Work, Creative Commons Attribution 3.0 License.