Piechcin
| Artykuł | 52°49′13″N 18°2′19″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°49'13.1"N, 18°2'22.9"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 79 m |
| wieś | |
 Pałac w Piechcinie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 2987[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Kod pocztowy | 88-192[2] |
| Tablice rejestracyjne | CZN |
| SIMC | 0079409 |
Położenie na mapie gminy Barcin _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Barcin") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu żnińskiego  | |
 52°49′13″N 18°02′19″E/52,820278 18,038611 | |
Piechcin (niem. Hansdorf bei Pakosch) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie żnińskim, w gminie Barcin, na północno-wschodnim skraju Pojezierza Gnieźnieńskiego, 44 km od Bydgoszczy, 16 km od Inowrocławia, 9 km od Barcina i 4 km od Pakości (droga wojewódzka nr 251), w obrębie regionu historyczno-etnograficznego zwanego Pałukami. Wieś jest siedzibą sołectwa Piechcin, w którego skład wchodzi również Aleksandrowo. Przez Piechcin przebiega trasa linii kolejowej (Inowrocław-Pakość-Barcin-Żnin).
Dynamiczny rozwój Piechcina jest związany z występowaniem pokładów wapienia i margli jurajskich, których eksploatację rozpoczęto w 1860 roku oraz przemysłem cementowo-wapienniczym. Charakterystyczną cechą miejscowości jest podział na nowe osiedle mieszkaniowe i osiedle po byłym PGR. Osiedla przedzielone są drogą wojewódzką nr 251. Na terenie wsi znajdują się domy jednorodzinne i wielorodzinne. W nowej części dominują bloki administrowane przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Kujawy”.
Historia
W dawnych dokumentach na określenie Piechcina spotykana jest nazwa Piekczino (1298), Peccyno (1362), Piekczino (1580) i wreszcie Piekocino[3]. W latach 1815-1848 Piechcin został wcielony do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a w latach 1848-1918 do Prowincji Poznańskiej. Nosił wówczas niemiecką nazwę Hansdorf bei Pakosch, podobnie jak w latach 1939-1945. Piechcin został zajęty przez Armię Czerwoną 21 stycznia 1945 roku, kończąc okres okupacji niemieckiej. Od 1950 roku istniał w Piechcinie Ośrodek Pracy Więźniów, który w rzeczywistości był obozem pracy przymusowej. Pracował w nim m.in. historyk Stanisław Gawlik. Obóz został zlikwidowany w czerwcu 1956 roku.
W okresie międzywojennym miejscowość administracyjnie należała do powiatu szubińskiego (województwo poznańskie)[4], a w latach 1975–1998 do województwa bydgoskiego.
Piechcin kilkakrotnie odwiedzali Prymasi Polski: Józef Glemp, Józef Kowalczyk, Wojciech Polak.
W pobliskich kamieniołomach kręcone były poszczególne sceny seriali: Twarzą w twarz[5] i "Misja: Afganistan"[5][6] oraz filmu Disco polo (film)[5][7].
Kalendarium
- 1298 – Piechcin jest własnością Bartosza Przezdrzewica[8].
- 1362 – właścicielem Piechcina jest Hektor z Pakości z rodu Leszczyców[8][9].
- 1410 – król Władysław Jagiełło podążał przez Piechcin do Inowrocławia[8].
- 1579 – Piechcin należał do Jędrzeja Rudnickiego[9].
- 1793 – właścicielem Piechcina był Józef Łochowski[9].
- 1860 - właściciel ziemski w Bielawach Wilhelm Roloff podczas kopania studni na głębokości 10 m natrafił na kamień wapienny i rozpoczął jego wydobycie[9][10].
- 1896 - utworzono kamieniołom w centrum Piechcina.
- 16.02.1922 – urodził się Henryk Hałas – późniejszy poseł na Sejm PRL[11].
- 1923 – powstała Regionalna Orkiestra Dęta "Kujawy" w Piechcinie[8].
- 1924 – założono Ochotniczą Straż Pożarną w Piechcinie[8][9].
- 1925 – w Piechcinie powstały gimnastyczno-sportowe drużyny Sokoła[8][9].
- 1952 – powstał Klub Sportowy "Zagłębie" Piechcin[8][9].
- 1960 – w parku 100-lecia wybudowano muszlę koncertową. Spłonęła w 2002 roku[12][13].
- 1 września 1960 – pierwszy dzień nauki w Zasadniczej Szkole Podstawowej w Piechcinie[14].
- 1968 – powstały Ogródki Działkowe "Kalina" w Piechcinie[15].
- 28 marca 1978-1984 – przeorem klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie był związany z Piechcinem o. Konstancjusz Kunz[16].
- 31 stycznia 1980 – zmarł Henryk Hałas, jedyny jak dotychczas poseł na Sejm z Piechcina[11].
- 1 września 1981 – parafia w Piechcinie zostaje erygowana poprzez ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego[17].
- 1990 – reaktywacja Piechcińskiego Bractwa Kurkowego.
- 27 maja 1991 – prymas Polski Kard. Józef Glemp konsekrował świątynię w Piechcinie.
- 12 marca 1999 – założono gimnazjum w Piechcinie.
- 26 maja 1999 – szczep Harcerski w Piechcinie otrzymuje imię Zdzisławy Bytnarowej.
- 2001 – powstała hala Sportowa w Piechcinie.
- 7 marca 2003 – powstał Zespół Publicznych Szkół nr 1 w Piechcinie.
- 2003 – powstał Klub Seniora "Białe Zagłębie".
- 1 grudnia 2006 – piechcinianin Michał Pęziak zostaje wybrany na burmistrza Miasta i Gminy Barcin.
- 2006 – powstaje cmentarz parafialny w Piechcinie.
- 26 listopada 2009 – oddanie do użytku kompleksu boisk sportowych "Moje Boisko – Orlik 2012".
- 8 listopada 2010 – uroczyste otwarcie nowego budynku Biblioteki Publicznej.
- 22 października 2011 – Wprowadzenie relikwii św. Jana Pawła II do kościoła w Piechcinie.
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[18] na listę zabytków wpisany jest zespół pałacowy z 3 ćw. XIX w., nr rej.: 184/A z 15.06.1985: pałac, park i magazyn zbożowy.
Przemysł
_seen_by_the_American_reconnaissance_satellite_Corona_98_(KH-4A_1023)_(1965-08-23).png)
Znajdują się tu złoża skał wapiennych, eksploatowane metodą odkrywkową. Pozostały wyrobiska o głębokości do 150 m. Najstarszy kamieniołom pochodzi z 1860 roku, kiedy to podczas wiercenia studni we wsi Bielawy, natrafiono na złoże kamienia wapiennego pochodzenia jurajskiego. Skały wapienne są tu bardzo czyste i stanowią surowiec do produkcji wapna i cementu[19].
Pierwsza fabryka została założona przez Ryszarda Holtza i działała pod firmą Hansdorfer Kalwerke, Firma Holtz i Spółka. W 1882 roku Zakłady w Bielawach przejęły Gogolińsko-Górażdżańskie Zakłady Wapiennicze[20].
Już w roku 1909 funkcjonował drugi kamieniołom wykorzystujący w pracy wyciągi elektryczne zasilane z fabrycznej elektrowni. Używano także młotów pneumatycznych zasilanych ze sprężarek z napędem elektrycznym. Przemysłowe wydobycie wapienia na większą skalę zaczęło się w latach międzywojennych, kiedy właścicielem zakładów była spółka akcyjna Gogolińsko-Górażdżewska. W tym okresie w Piechcinie pracowała elektrownia o mocy 1,125 MW, która zasilała osiedle robotnicze i zakłady. W zakładzie pracowała kolejka wąskotorowa z rozległą siecią torów. Pięć pieców kręgowych typu Hoffmana do wypału wapna dawało w roku 1911 produkcję w wysokości 160 tys. ton. W czasie pierwszej wojny światowej Zakłady Wapiennicze przekształciły się w nowoczesny zakład przemysłowy w następstwie potrzeb wojennych i rozbudowy przemysłu w Niemczech. W roku 1918 nastąpił odpływ siły roboczej do Niemiec, a kamieniołom piechciński zalały wody gruntowe. W roku 1922 powstała polska spółka akcyjna pod nazwą Fabryka Wapna i Cementu Piechcin, Towarzystwo Akcyjne pod Pakością, która przyczyniła się do ustabilizowania produkcji. Spółka istniała do wybuchu II wojny światowej. W latach drugiej wojny światowej zmuszano Polaków do pracy w kamieniołomach w systemie dwuzmianowym 12 godzin na dobę bez dni wolnych[8].
Po wojnie, początkowo pod władzą robotników, Zakłady działały pod nazwą Pomorskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego w Piechcinie i Wapiennie. W wyniku podziału Pomorskich Zakładów Przemysłu Wapienniczego – Przedsiębiorstwa Państwowego wyodrębnionego w Bydgoszczy w 1951 roku powołano odrębne Pomorskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego w Piechcinie, obejmujące zakłady w Piechcinie oraz i kamieniołom w Bielawach. Prowadziły one wydobycie kamienia wapiennego, produkcję i przerób wapna. W 1957 roku Zakład Produkcyjny w Wapiennie przekształcono w samodzielną jednostkę organizacyjną pod nazwą Zakłady Przemysłu Wapienniczego „Wapienno”. W 1957 roku wyodrębniono jako samodzielną jednostkę kamieniołomy w Bielawach, tworząc Zakłady Przemysłu Wapienniczego „Bielawy” w budowie. W 1960 roku nastąpiło ponowne połączenie zakładów w Piechcinie i Wapiennie pod nazwą Zakłady Przemysłu Wapienniczego Piechcin – Wapienno w Bielawach, a następnie w 1963 roku Zakładu w Bielawach. Dały one początek organizacji Kujawskim Zakładom Przemysłu Wapienniczego. W 1964 roku przyłączono do nich Zakłady w Czarnychgłowach, zamknięte w 1968 roku. Ostatecznie w 1969 roku zakład przekształcono w Kombinat Cementowo-Wapienniczy "Kujawy" w Bielawach[21].
Edukacja
- Przedszkole publiczne
- Szkoła podstawowa im. Janusza Korczaka
- Publiczne gimnazjum nr 2
- Zespół Szkół Niepublicznych
- Centrum Kształcenia Ustawicznego
Kultura
- Biblioteka publiczna
- Świetlica wiejska
- Regionalna orkiestra dęta "Kujawy"
- Harcerski zespół wokalny "Iskierki"
Kościoły
Sport i rekreacja
- Klub Sportowy Zagłębie Piechcin – dawniej grający w III lidze, a obecnie w klasie A.
- Uczniowski Klub Sportowy
- Piechcińskie Bractwo Kurkowe
- „Centrum Nurkowe Piechcin”
Ludzie związani z Piechcinem
- Henryk Hałas
- Stanisław Gawlik (historyk)
- Lucjan Broniewicz
- Józef Glemp
- Tadeusz Wolsza
- Juliusz Bogdan Deczkowski
Turystyka
Miejscowość jest znana ze swych walorów podwodnych: w zalanym wapiennym kamieniołomie można nurkować. Jest to jeden z nielicznych kamieniołomów, który jest udostępniony do nurkowania w Polsce. Na dnie wyrobiska znajdują się m.in. maszyny zakładowe, samochody i jacht pełnomorski.
W maju 2013 roku nad piechcińskim kamieniołomem nagrywano sceny do programu telewizyjnego „Nie ma jak Polska” emitowanego w TVP 1, którego gospodarzami byli: Anna Karna i Maciej Orłoś.
Krzyże, figury, miejsca pamięci
- Figura Matki Bożej na skrzyżowaniu ulic: Zaleska-Barcińska-11 Listopada
- Krzyż przydrożny przy ul. Radłowskiej (koło stadionu)
- Pomnik KUJAWY – pracownikom przy ul. 11 listopada (naprzeciwko Ośrodka Zdrowia)
- Pomnik z godłem Polski przy ul. Radłowskiej (obok Siedziby Spółdzielni)
- Figura Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. 11 Listopada / Okrężnej
Przypisy
- ↑ Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 (format .xls). stat.gov.pl. [dostęp 2017-03-27]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 931 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Mikołaj Rudnicki (red.), Slavia Occidentalis. Tom 11, 1932.
- ↑ Antoni Arkuszewski i inni, Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny. Część 6, Warszawa 2002, s. 28, ISBN 83-7181-224-8.
- ↑ a b c Stanisław Gazda, Szczypta Chorwacji na Pałukach, czyli… tam gdzie nurkują w głębinach [ZDJĘCIA] | Metropolia Bydgoska, metropoliabydgoska.pl, 7 sierpnia 2018 [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ Dominik Fijałkowski, Piechcin. Pamiętacie serial "Misja Afganistan". Odcinki kręcono w kamieniołomach w gminie Barcin [zdjęcia], Gazeta Pomorska, 31 lipca 2020 [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ Iwona Woźniak, W naszym regionie nakręcą film pt. "Disco Polo", Gazeta Pomorska, 10 czerwca 2014 [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Aleksander Kabaciński, Plan odnowy miejscowości Piechcin na lata 2010 – 2017, 2012.
- ↑ a b c d e f g Ada Wierska, Piechcin. Miasteczko czy wieś?, Gazeta Pomorska, 30 sierpnia 2007 [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ J. Drążek, Krajobrazy pałuckich wapieni. 150 lat białego górnictwa., Barcin: Stowarzyszenie Ekologiczne w Barcinie, 2010, ISBN 978-83-922290-5-3.
- ↑ a b Profil na stronie Biblioteki Sejmowej, bs.sejm.gov.pl [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Popołudnie w ogniu, Gazeta Pomorska, 22 kwietnia 2002 [dostęp 2021-07-07] (pol.).
- ↑ Gminny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Barcin na lata 2016 - 2023, Grant Thornton, maj 2016.
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Piechcinie, sppiechcin.pl [dostęp 2021-07-07].
- ↑ 40-lecie ogrodu "Kalina", rodkalina.pl [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Biuro Prasowe Jasnej Góry - Studia Claromontana, web.archive.org, 23 czerwca 2016 [dostęp 2021-07-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-23].
- ↑ PIECHCIN par. pw. MB Częstochowskiej i św. Barbary • Archidiecezja Gnieźnieńska, archidiecezja.pl [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 119 [dostęp 2016-02-22].
- ↑ Historia rozwoju przemysłu wapienniczego i cementowego w Białym Zagłębiu na Kujawach, Poland, 5 maja 2020 [dostęp 2020-06-24] (pol.).
- ↑ Trzuskawica. [dostęp 2017-06-03].
- ↑ NDAP, baza.archiwa.gov.pl [dostęp 2017-04-15] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Piechcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 69.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Żnin County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.06 N
- S: 52.58 N
- W: 17.38 E
- E: 18.09 E
Autor:
Mapa gminy Barcin, Polska
Piechcin, kamieniołomy Bielawy i Wapienno, i cementownia Kujawy, sfotografowane przez amerykańskiego satelitę wywiadowczego Corona 98 (KH-4A 1023) w dniu 23 sierpnia 1965 r.
Herb Barcina
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Jezioro Turkusowe w Piechcinie powstałe w dawnym kamieniołomie wapienia
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Cementownia Kujawy w Piechcinie k. Barcina, woj. kujawsko-pomorskie