Piechowice

Piechowice

miasto i gmina
Barokowy pałac w Piechowicach – Pakoszowie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	karkonoski
Data założenia	XIII–XIV w.
Prawa miejskie	1967
Burmistrz	Jacek Kubielski
Powierzchnia	43,17[1] km²
Wysokość	360–480[2] m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	5886[1] 136[1] os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 75
Kod pocztowy	58-573
Tablice rejestracyjne	DJE
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego Piechowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Piechowice
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Piechowice
50°51′20″N 15°37′08″E/50,855556 15,618889
TERC (TERYT)	0206031
SIMC	0936285
Urząd miejski ul. Kryształowa 49 58-573 Piechowice
Strona internetowa
BIP

Piechowice (niem. Petersdorf) – miasto w Polsce, na Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim.

W latach 1945–1954 siedziba wiejskiej gminy Piechowice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Miejscowość leży nad Kamienną, niewielką rzeką dorzecza Odry, dopływem Bobru oraz uchodzącym doń w Piechowicach dopływem – Małą Kamienną^[2].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 miasto miało 6156 mieszkańców^[3].

Położenie

Do Piechowic należą części miejscowości (niektóre mają status osiedla): Górzyniec, Michałowice, Pakoszów, Piastów. W latach 1976–1997 dzielnicą Piechowic był także Jagniątków, przyłączony 1 stycznia 1998 r. do graniczącej z nim Jeleniej Góry. Miasto położone jest na wysokości 360–480 m n.p.m., a granica administracyjna sięga aż do wysokości 1509 m n.p.m., gdzie znajduje się drugi co do wielkości szczyt Karkonoszy – Wielki Szyszak^[2].

Sąsiednie gminy

Gmina graniczy z gminami: Jelenia Góra, Stara Kamienica, Szklarska Poręba oraz z Czechami (przez szczyty Karkonoszy).

Historia

Huta szkła w Piechowicach (prawdopodobnie koniec XIX wieku), pocztówka ze zbiorów Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze

Założone na przełomie XIII i XIV wieku, prawa miejskie uzyskało dopiero w 1967 r.(przy czym sąsiednie wsie jako osiedla znalazły się w obrębie nowo powstałego miasta)^[2]. Geneza miasta wiąże się z Hansem Paterem, który zbudował młyn na terenie dzisiejszych Piechowic na początku XIV w. – stąd też nasiębierne koło młyńskie we współczesnym herbie miasta^[2]. Późniejsze wieki przyniosły rozwój tradycji szklarskich (obecną hutę założył Franz Heckert), podobnie jak w sąsiedniej Szklarskiej Porębie^[2]. Nowoczesny przemysł pojawił się w Piechowicach w XX w., co wynika z doprowadzenia kolei (w grudniu 1891 r., przedłużona do Szklarskiej Poręby i Kořenova w czerwcu 1902 r.) i budowy zakładów^[2]. Z uwagi na brak działań wojennych w czasie II wojny światowej przeniesiono do Piechowic produkcję z niektórych zakładów Berlina^[2]. Pozostały z tego okresu instalacje obronne (np. bunkry w Cichej Dolinie – obecnie znane w Polsce siedlisko nietoperzy)^[2].

Nazwy historyczne

• Petirsdorf – 1305 rok
• Petersdorff – 1550 rok
• Pettersdorff – 1687 rok
• Pettersdorf – 1727 rok
• Petersdorf – 1747 rok
• Pitschdorf, Petersdorf – 1845 rok
• Piotrowice – 1945 rok
• Piechowice – 1946 rok^[4]

Nazwy ulic

Piechowice aż do 2017 roku posiadały ulice, których patronami były osoby związane z ruchem komunistycznym. Dopiero w 2017 przemianowano szereg ulic, nadając im nowe nazwy, nawiązujące w znacznej mierze do charakteru i przeszłości miasta:

• Michała „Roli” Żymierskiego została przemianowana na Kryształową
• Aleksandra Zawadzkiego (w Górzyńcu) na Izerską
• 22 lipca na Lipową (przywrócenie nazwy)
• Mariana Buczka na Papierników
• Karola Świerczewskiego na Przemysłową
• Marcelego Nowotki na Robotniczą^[5].

Neoromański kościół św. Antoniego Padewskiego

Zabytki

Kościół filialny pw. Marii Matki Kościoła w Piechowicach Michałowicach

Kościół filialny Bożego Ciała w Piechowicach Piastowie

W wojewódzkim rejestrze zabytków na liście zabytków wpisane są obiekty:^[6]:

• dom, ul. Boczna 17 (d. 8), szachulcowy, z XVIII/XIX w.
• pensjonat „Uroczysko”, ul. Wczasowa 6, murowano-drewniany, z 1890 r.
• kolejowa wodociągowa wieża ciśnień, ul. Kolejowa, z 1909 r.

Pakoszów Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• zespół pałacowy, z XVII w., przebudowany w XIX w.:
  • pałac, barokowy, nad Kamienną z 1725 roku.
  • park.

Piastów Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[6]:

• kościół fil. pw. Bożego Ciała, późnogotycki, z drugiej poł. XIV w., przebudowany w XV/XVI w.
• cmentarz, z drugiej poł. XIX w.
• ogrodzenie z bramą.

W centrum miejscowości neoromański kościół katolicki św. Antoniego Padewskiego, przy którym znajduje się makieta nieistniejącego kościoła ewangelickiego.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[7] Piechowice mają obszar 43,22 km², w tym:

• użytki rolne: 16%
• użytki leśne: 71% (w tym teren Karkonoskiego Parku Narodowego).

Miasto stanowi 6,89% powierzchni gminy.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2017^[8]:

Piramida wieku mieszkańców Piechowic w 2014 roku^[9].

Komunikacja

Dworzec kolejowy w Piechowicach

Piechowice leżą na trasie drogi krajowej nr 3, która przebiega na odcinku Świnoujście – Jakuszyce oraz stanowi polską część międzynarodowej trasy E65 z Malmö do Chania. Od drogi krajowej nr 3 odchodzi droga wojewódzka nr 366 z Piechowic do Kowar, stanowiąca zarazem główną ulicę miasta (ul. Kryształowa). Miasto jest skomunikowane z Jelenią Górą, Szklarską Porębą i Karpaczem (pociągi lub autobusy).

Funkcjonuje połączenie MZK z Jelenią Górą oraz PKS Tour Jelenia Góra z Jelenią Górą i Karpaczem^[10].

Oświata i sport

W mieście działają 2 przedszkola, 2 szkoły podstawowe i zespół szkół ponadgimnazjalnych (zawodówka, technikum i liceum). Po ukończeniu szkoły podstawowej absolwenci wybierają zwykle szkoły w Jeleniej Górze.

Piechowicki sport to przede wszystkim

• Klub Sportowy Lechia Piechowice. Klub dzieli się na sekcję rowerową i piłkarską, dysponuje stadionem. Prezesem zarządu jest Jacek Kamiński, a wiceprezesem Daniel Potkański. Do klubu należał Marek Galiński – wielokrotny mistrz Polski w kolarstwie górskim i czterokrotny olimpijczyk (w 2008 r. w polskiej reprezentacji na igrzyskach w Pekinie). Z uwagi na dużą liczbę górskich tras rowerowych Piechowice są obecnie promowane jako „Kraina rowerów”.
• Uczniowski Klub Sportowy "Krokus" Piechowice. W klubie są dwie sekcje: biathlon i narciarstwo biegowe. Klub wśród swoich wychowanków ma wielu medalistów mistrzostw polski. Do klubu należeli Konrad Badacz – wielokrotny mistrz polski w biathlonie, mistrz świata juniorów młodszych w biathlonie z 2021 oraz dwukrotny medalista Zimowego Olimpijskiego Festiwalu Młodzieży Europy 2022, na którym zdobył srebro w biegu indywidualnym oraz brąz w sztafecie mieszanej razem z Barbarą Skrobiszewską – wychowanką UKS Krokus, wielokrotną medalistką mistrzostw polski juniorów w biathlonie.

Kultura

Artystyczną wizytówką miasta jest położone w Karkonoszach osiedle Michałowice, w którym funkcjonują: galeria sztuki Pawła Trybalskiego (malarstwo surrealistyczne i metaforyczne) oraz Teatr Nasz i Teatr Cinema. Oba teatry mają charakter niepubliczny, Teatr Nasz specjalizuje się w kabarecie i regularnie wystawia spektakle dla mieszkańców i turystów, a Teatr Cinema interesuje się eksperymentami artystycznymi, uczestnicząc zarazem w krajowych i zagranicznych festiwalach. Funkcje kulturalne pełni również Piechowicki Ośrodek Kultury. Coroczną imprezą kulturalną miasta jest „Kryształowy weekend”, podczas którego prezentują się m.in. wytwórcy kryształów i grawerzy. W Piechowicach funkcjonuje huta szkła Julia, ręcznie produkująca szkło kryształowe wysyłane do Polski i na cały świat^[11].

Turystyka

Śnieżne Kotły

Na terenie gminy przebiega wiele szlaków turystycznych PTTK i ścieżek rowerowych^[2]. W granicach miasta znajduje się Wodospad Szklarki oraz Śnieżne Kotły^[2]. W centralnej części miasta przy ul. Kryształowej rośnie 500-letni cis (dawniej uznawany za 700-letni) o wysokości ponad 10 m i obwodzie 292 cm, od 1994 objęty ochroną jako pomnik przyrody^[2]. Na pograniczu miasta znajduje się także Rezerwat przyrody Krokusy w Górzyńcu utworzony w 1962 roku w celu zachowania dla potrzeb nauki i dydaktyki, prawdopodobnie naturalnego stanowiska szafrana (Crocus L.) – znanego już w roku 1811^[2]. Rezerwat chroni izolowane, jedyne poza Tatrami i ich przedpolem, stanowisko tego gatunku w Polsce. Na terenie miasta zabytki: kościół w Piastowie z XIV w., kościół neoromański z początku XX w., założenie pałacowe w Pakoszowie z XVIII w. oraz ośrodek wypoczynkowy Uroczysko w Michałowicach – dawne sanatorium Luftwaffe^[2]. We wrześniu 2013 otworzono w centrum „Szklany Park”, w którym znajdują się wykonane w szkle technologią laserową 3D zdjęcia istniejącego niegdyś w tym miejscu cmentarza i kościoła ewangelickiego oraz zdjęcia Huty Szkła Kryształowego Julia. Całość podświetlana jest diodami LED.

Szlaki turystyczne

• Piechowice – Bobrowe Skały
• Przełęcz pod Śmielcem – Piechowice – Schronisko PTTK „Kochanówka” – Schronisko PTTK „Pod Łabskim Szczytem”
• Borowice – Przesieka – Piechowice – Szklarska Poręba^[12]

Miasta partnerskie

• Úpice (Czechy)

Zobacz też

• Parafia św. Antoniego Padewskiego w Piechowicach

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
• Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo „Plan”, Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Współczesne fotografie i stare widokówki z Piechowic, wroclaw.hydral.com.pl [zarchiwizowane z adresu 2012-01-07] .