Pieniński Potok

Pieniński Potok
Pieniński
Ilustracja
Górna część Pienińskiego Potoku, przy szlaku turystycznym
KontynentEuropa
Państwo Polska
Potok
Długość2,5 km
Źródło
Współrzędne49°25′20″N 20°24′17″E/49,422222 20,404722
Ujście
RecypientDunajec
MiejscePieniński Przełom Dunajca
Wysokość440 m n.p.m.
Współrzędne49°25′04″N 20°25′54″E/49,417778 20,431667
Położenie na mapie gminy Krościenko nad Dunajcem
Mapa konturowa gminy Krościenko nad Dunajcem, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Pieniński Potok[1] (Pieniński[2]) – potok w Pieninach, będący lewobrzeżnym dopływem Dunajca. Spływa głęboką doliną oddzielająca Masyw Trzech Koron od Pieninek. Jednym z dwu jego większych dopływów jest Huliński Potok. Źródła Pienińskiego Potoku znajdują się pod przełęczą Szopka, do Dunajca uchodzi na wysokości ok. 440 m n.p.m. tworząc w miejscu ujścia wysoki stożek napływowy. Po orograficznie prawej stronie ujścia znajdują się wysokie wapienne skały zwane Fujarkami, po lewej stronie Ślimakowa Skała[3].

Pieniński Potok ma długość 2,5 km i średni spadek 120 m/km. Dolina, którą płynie, to jedno z najbardziej dzikich miejsc w Pieninach[4]. Stanowi obszar ochrony ścisłej i z wyjątkiem górnego odcinka w pobliżu Bajkowego Gronia jest niedostępna turystycznie[5]. Porasta ją bujny las mieszany, w stromych zboczach znajdują się białe ściany wapienne porośnięte bogatą florą roślin wapieniolubnych. W korycie potoku oprócz pospolitego lepiężnika białego zdarza się rzadki litwor arcydzięgiel. W dolinie stwierdzono występowanie 30 gatunków ptaków, w tym pliszki górskiej i rzadkiego pluszcza[6].

Powyżej potoku, w Masywie Trzech Koron, znajduje się druga pod względem długości jaskinia w polskich Pieninach – Jaskinia Pienińska[7].

Według Józefa Nyki potok ten nazywany był przez miejscową ludność Pieńskim Potokiem. Nazwa ta w dokumentach pisanych znana jest już z 1626. W literaturze jednak ostatnio coraz częściej wprowadza się nazwę Pieniński Potok. Jego doliną chodzono ok. 1860 do Zamku Pienińskiego, w 1907 wyznakowano nawet wzdłuż potoku szlak turystyczny. W 1930 teren ten został wykupiony od prywatnych właścicieli, a cały obszar doliny włączony do Pienińskiego Parku Narodowego. W 1948 uznany został za matecznik dzikiej zwierzyny. Już w 1626 w dokumencie przy nazwie Pieńskiego Potoku znajduje się zapis: „zostawić go w pokoju dla zamrożenia zwierza na potrzebę zamkową”[4].

Górną część Pienińskiego Potoku, na odcinku pomiędzy Bajkowym Groniem a polaną Wyrobek, na wysokości 678 m przekracza żółty szlak turystyczny z Krościenka na przełęcz Szopka[3]. Znajdują się tutaj ławki dla turystów, tablica Pienińskiego Parku Narodowego i drewniana rynna, która płynie woda z Pienińskiego Potoku. Tworzy on tutaj niewielkie rozlewisko z młaką eutroficzną, na której dominują takie gatunki roślin, jak: kozłek całolistny, knieć błotna i turzyca prosowa[6]. U ujścia Pienińskiego Potoku natomiast występuje rzadki w Polsce gatunek rośliny – oset klapowany[8]. W 2016 r. w dolinie Pienińskiego Potoku znaleziono gatunki rzadkich mchów podlegających ochronie: zwiślik maczugowaty (Anomodon attenuatus), miechera Bessera (Neckera besseri), miechera spłaszczona (Neckera complanata), krzewik źródliskowy (Thamnobryum alopecurum)[9]. W latach 1987–1988 znaleziono tu bardzo rzadki, w Polsce wymierający gatunek porostu – plamca jasnego (Arthothelium ruanum) i zagrożoną wyginięciem przewiertnicę grabową Porina aenea[10].

Przypisy

  1. ↑ Urzędowa nazwa potoku według GUGiK brzmi Pieniński Potok: Wykaz nazw wód płynących [dostęp 2009-03-18].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 września 2021
  3. ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna i lotnicza [dostęp 2021-05-14].
  4. ↑ a b Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8.
  5. ↑ Pieniński Park Narodowy. Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000, Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart, lipiec 2006, ISBN 83-87873-07-1.
  6. ↑ a b Tablica Pienińskiego Parku Narodowego.
  7. ↑ Artur Amirowicz, Jaskinie Pienińskiego Parku Narodowego, „Pieniny – przyroda i człowiek”, 3, 1995.
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  9. ↑ Grzegorz Vončina, Adam Stebel, Materiały do flory mchów (Bryophyta) pienińskiego pasa skałkowego (Karpaty Zachodnie), „Pieniny. Przyroda i człowiek”, 14, 2016, s. 79–89.
  10. ↑ Józef Kiszka, Zbigniew Szeląg, Porosty (Lichenes) polan Pienińskiego Parku Narodowego – zagrożenie i ochrona, „Pieniny – Przyroda i Człowiek”, 2, Kraków 1992, s. 55–63.
Pieński Potok wpływający do Dunajca

Media użyte na tej stronie

Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Lesser Poland Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Pieński Potok a1.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Pieński Potok (Pieniny)
Pieniński Potok P28.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Górna część Pienińskiego Potoku (przy szlaku turystycznym z Krościenka na przełęcz Szopka, pomiędzy Bajkowym Groniem a polaną Wyrobek)