Pieprz czarny
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | pieprz czarny |
| Nazwa systematyczna | |
| Piper nigrum L. Sp. Pl. 1.28, 1753 | |
Pieprz czarny (Piper nigrum L.) – gatunek rośliny z rodziny pieprzowatych. Wywodzi się z południowo-wschodnich Indii[3], jest uprawiany w wielu krajach strefy tropikalnej[4]. Pieprz czarny uprawiany jest jako roślina użytkowa w tropikalnych rejonach o klimacie gorącym i wilgotnym[3]. Uprawia się go dla owoców (pestkowców), z których otrzymuje się znany pieprz przyprawowy. Znany jest także od dawna jako roślina pokojowa[3].
Morfologia
- Pokrój
- Tropikalne pnącze o drewniejących dolnych częściach. Osiąga do 15 m wysokości, zarówno pień jak i rozgałęzienia są zgrubiałe w węzłach. Łodygi, zdrewniałe u nasady, osiągają długość 7 m i mają liczne, wyrastające w węzłach korzenie powietrzne, które łatwo zakorzeniają się w ziemi[3].
- Liście
- Nieco skórzaste, zimozielone, trochę jaśniejsze pod spodem, długości około 8 cm[3], ogonkowe, jajowate z sercowatą podstawą, ostro zakończone.
- Kwiaty
- Zebrane w kłosowate kwiatostany o długości 8-10 cm, składa się z malutkich, bezszypułkowych kwiatów bez okwiatu[3]. Kwiaty drobne, seledynowobiałe, o dwóch pręcikach i jednym słupku, zagłębionym w jamie szypułki okrytej zielonkawą przysadką[5].
- Owoce
- Pestkowce początkowo zielone, później czerwonawe lub żółtoczerwonawe i w końcu czarne[6]. Owoce są kuliste, o średnicy 0,5 cm[5] zebrane po 20-30 w owocostan[6]. Nasiono, będące właściwą przyprawą, okryte jest cienką, mięsistą warstwą owocni[6].
Biologia i ekologia
Roślina tropikalna i subtropikalna, najlepiej rośnie i plonuje na wilgotnych, próchniczych glebach w pobliżu wybrzeży morskich (w wysokiej wilgotności powietrza). Kwitnie przez cały rok. Owocuje już w 2-5 roku uprawy i przez następne 40 lat[7].
Zastosowanie
Z owoców pieprzu czarnego sporządzana jest przyprawa zwana pieprzem. U większości odmian duża zawartość olejków eterycznych i alkaloidu piperyny nadaje charakterystyczny, palący smak.
- Ze względu na sposób otrzymywania przyprawę dzieli się na co najmniej trzy rodzaje:
- pieprz czarny – z owoców niedojrzałych, suszonych i fermentowanych[6],
- pieprz biały – łagodniejszy, z dojrzałych owoców, które krótko się gotuje, moczy w wodzie morskiej i suszy na słońcu lub suszarni. Po tych zabiegach usuwana jest zewnętrzna warstwa owocni[3][6],
- pieprz zielony – niedojrzałe zielone nasiona suszone na słońcu, liofilizowane, marynowane w kwasie octowym lub mlekowym albo konserwowane solanką.
Pieprzu czerwonego nie otrzymuje się z tej rośliny, lecz z południowoamerykańskiego schinusa peruwiańskiego[8].
Uprawy
Pieprz czarny uprawiany jest w południowych Indiach, Malezji, na Półwyspie Malajskim, Nowej Gwinei, w tropikalnej i południowej Afryce oraz na Antylach i w Brazylii[5]. Pieprz rozmnaża się wyłącznie przez sadzonkowanie[3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-29] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Jan Tykač: Rośliny pnące. Leksykon przyrody.. Polska Oficyna Wydawnicza 'BGW', 1985. ISBN 83-7066-152-1.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-26].
- ↑ a b c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b c d e B. Hlava, D. Lanska: Rośliny przyprawowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983, s. 212. ISBN 83-09-00456-7.
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Aleksander K. Smakosz, Wszystko co chcielibyście wiedzieć o pieprzu ale baliście się zapytać [dostęp 2020-05-15].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Schwarzer Pfeffer. A blühender Zweig, nat. Grösse; 1 Theil der Blüthenähre, vergrössert (nach Bâillon aus Luerssen); 2 Fruchtknoten, mit Staubgefäss, desgl.; 3 Staubgefäss, desgl.; 4 junge, noch grüne Frucht im Längsschnitt, desgl.; 5, 6 Theil der Fruchtähre, nat. Grösse und vergrössert (der Farbenton ist falsch; er müsste bei 5 roth, bei 6 grün sein; Fig. 6 nach Hayne); 7 Frucht ohne Fruchtschicht, vergrössert; 8 dieselbe im Längsschnitt, desgl.