Pierścienie Neptuna

System pierścieni Neptuna i jego wewnętrzne satelity

Neptun ma słabo widoczny układ pierścieni planetarnych, na który składa się pięć lub sześć odrębnych pierścieni. Jego szczególną cechą jest pozornie niekompletny zewnętrzny pierścień, w którym widoczne są wyraźne jasne łuki. Cząstki tworzące pierścienie są przeważnie ciemne i zawierają w dużej części pył o mikroskopijnych rozmiarach.

Odkrycie i obserwacje

Pierwsze oznaki obecności pierścieni wokół Neptuna zostały stwierdzone podczas okultacji gwiazd przez planetę. Chociaż około 50 takich zjawisk zostało zaobserwowanych z Ziemi przed przelotem Voyagera 2, jedynie pięć we wczesnych latach 80. dało wskazówki co do istnienia pierścieni, ukazując dodatkowy „odblask” zaraz przed lub po okultacji. Świadczyło to o tym, że pierścienie prawdopodobnie są niekompletne (lub przejściowe).

Przelot Voyagera 2 w 1989 roku dostarczył niemal całej obecnej wiedzy o pierścieniach, a także potwierdził hipotezę o widomej niekompletności głównego pierścienia Neptuna. Zapylenie zostało zmierzone przez porównanie jasności pierścieni w świetle z przodu i rozproszonym.

Struktura

Pełny układ pierścieni planety, widziany przez kamery sondy Voyager 2

Pierścienie planety zostały nazwane na cześć astronomów mających znaczący wkład w badania Neptuna.

Pierścienie^[1]
Nazwa	Początkowe oznaczenia	Promień [km]	Szerokość [km]	Głębokość optyczna	Ułamek pyłu	Imiennik
Galle	1989 N3R; N42	41 900	2000	0,00008	0,4–0,75	Johann Gottfried Galle
LeVerrier	1989 N2R; N53	53 200	110	0,002	0,4–0,8	Urbain Le Verrier
Lassell	1989 N4R^[2]	53 200–57 200	4000	0,00015	0,13–0,45	William Lassell
Arago	1989 N4R^[2]	57 200	<100			François Arago
nienazwany		61 950	wąski
Adams	1989 N1R; N63	62 933	50	0,0045	0,17–0,55	John Couch Adams

Cztery z księżyców Neptuna: Najada, Talassa, Despoina oraz Galatea orbitują wewnątrz systemu pierścieni.

Pierścienie wewnętrzne

Pierścień Galle

Najbliższy planety, jest słabo widoczny i słabo poznany. Leży wewnątrz orbity najbliższego z księżyców Neptuna, Najady. Pierścień ten zawiera dużo pyłu, podobnie jak łuki w zewnętrznym pierścieniu Adamsa. Zdjęcia Voyagera 2 sugerują także obecność szerokiego dysku rozproszonej materii rozsianej wewnątrz promienia 50 000 km, na zewnątrz od pierścienia Galle, jednak trudno jest jednoznacznie odróżnić ewentualny dysk od blasku Neptuna, zatem jego istnienie jest wątpliwe.

Pierścień LeVerriera

Wąski Pierścień LeVerriera jest drugim głównym pierścieniem Neptuna i leży około 700 km poza orbitą księżyca Despoiny. Zawiera duże ilości pyłu.

Pierścień Lassella

Szeroki Pierścień Lassella jest słabo widoczną strukturą o szerokości 4000 km, o średnim promieniu 59 200 km. Zawiera pył, ale w mniejszej ilości niż pozostałe pierścienie, porównywalnie do ciągłych części pierścienia Adamsa. Jego zewnętrzna część jest znacznie jaśniejsza, została ona nazwana Pierścieniem Arago. Pierścień Lassella styka się wewnętrzną krawędzią z pierścieniem LeVerriera^[3]^[1].

Inny, niewyraźny pierścień pyłu leży na orbicie Galatei, 1000 km wewnątrz pierścienia Adamsa. Nie ma jak dotąd oficjalnej nazwy.

Pierścień Adamsa i jego łuki

Łuki w pierścieniu Adamsa (od lewej do prawej: Fraternité, Égalité, Liberté), a dodatkowo pierścień LeVerriera wewnątrz

Najbardziej widoczny pierścień planety jest to wąski, zewnętrzny Pierścień Adamsa. Mimo to w porównaniu z pierścieniami Saturna lub Urana jest niezwykle słaby. Znajduje się około 1000 km na zewnątrz orbity Galatei. Zdjęcia sondy Voyager 2 dowiodły zarówno istnienia łuków, jak też tego, że materia występuje również poza łukami i pierścień całkowicie otacza planetę.

Podłużne łuki widoczne w pierścieniu Adamsa są obszarami jaśniejszymi i mniej przepuszczającymi światło niż reszta pierścienia. Mają one długość (kątową) 4-10°; zawierają znacznie więcej pyłu niż pozostała część pierścienia. Nazwy łuków pochodzą od haseł rewolucji francuskiej i oznaczają „wolność, równość, braterstwo” (liberté, égalité, fraternité); nazwa czwartego łuku (courage) oznacza „odwaga”.

Nazwa	Szerokość [km]^[1] 1989	Względna szerokość		Długość		Widoczność		Uwagi
Nazwa	Szerokość [km]^[1] 1989	1989	2003	1989	2003	1989	2003	Uwagi
Fraternité	15	~0°	~0°	10°	~8°	silny	silny	Najjaśniejszy łuk
Égalité	15	~11°	~13°	~5°	~8°	silny	silny	Dwa bliskie łuki
Liberté	15	~26°	~25°	4°	~4°	silny	słaby
Courage	15	~33°	~41°	~2°	~4°	słaby	słaby
Wszystkie łuki mają głębokość optyczną wynoszącą 0,12 i ułamek pyłu 0,4–0,8

Zachowanie tych łuków nie zostało dotychczas dokładnie zrozumiane; nie jest wiadome, jak trwałe są te struktury, nie ma także pewności, co utrzymuje je w określonych pozycjach; mogą za to odpowiadać nie zaobserwowane dotąd małe księżyce Neptuna. Łuki w pierścieniu Adamsa wykazują cechy wspólne z łukiem w pierścieniu G Saturna, którego dynamika jest lepiej poznana.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Nasa Neptunian rings factsheet (ang.).
↑ ^a ^b Pierścienie Lassella i Arago zostały początkowo uznane za jeden pierścień.
↑ Neptune’s Rings (ang.). W: Space Topics: Neptune [on-line]. Planetary Society. [dostęp 2014-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-16)].

Linki zewnętrzne

Neptune’s Rings w NASA’s Solar System Exploration (ang.)

[factsheet-1] Nasa Neptunian rings factsheet (ang.).

[N4R-2] Pierścienie Lassella i Arago zostały początkowo uznane za jeden pierścień.

[PS-3] Neptune’s Rings (ang.). W: Space Topics: Neptune [on-line]. Planetary Society. [dostęp 2014-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-16)].

[1]

[2]

[3]

pierścienie planetarne	Jowisza Saturna Urana Neptuna 1SWASP J140747.93-394542.6b
pierścienie wokół innych ciał	Chariklo Haumei Rei (hipotetyczne) Chirona (hipotetyczne)

Sondy kosmiczne	Voyager 1 Voyager 2
Rakieta nośna	Titan 3E
Pojęcia	Asysta grawitacyjna Radioizotopowy generator termoelektryczny
Dokonania	Pale Blue Dot Voyager Golden Record
Ludzie programu	Jim Blinn Timothy Ferris Raymond Heacock Stamatios Krimigis Carolyn Porco Edward C. Stone
Obserwacje	Pierścienie Neptuna

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne