Pierre Curie

Pierre Curie

Pierre Curie około 1906
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1859 Paryż
Data i miejsce śmierci	19 kwietnia 1906 Paryż
Przyczyna śmierci	wypadek drogowy
Miejsce spoczynku	Panteon
Zawód, zajęcie	fizyk
Tytuł naukowy	profesor zwyczajny
Małżeństwo	Maria Skłodowska-Curie
Dzieci	Irène Joliot-Curie Ève Curie

Dyplom Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, przyznany w grudniu 1903 r. Piotrowi i Marii Curie.

Pierre Curie, pol. Piotr Curie^[1], (ur. 15 maja 1859 w Paryżu, zm. 19 kwietnia 1906 tamże)^[2] – francuski fizyk, wykładowca na Uniwersytecie Paryskim, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1903). Mąż Marii Skłodowskiej-Curie, ojciec Irène Joliot-Curie i Ève Curie.

Życiorys

Młodość

Pierre z żoną, około 1895

Urodził się 15 maja 1859 roku w Paryżu jako syn lekarza, Eugène Curie, oraz jego żony, Sophie-Claire Depouilly. Jego rodzina miała liberalne poglądy, dziadek Pierre'a brał udział w rewolucji lutowej w 1848 roku, a jego ojciec popierał Komunę Paryską^[3]. Jako dziecko Curie był nieśmiały, miał również problemy z koncentracją. Z tego powodu nie uczęszczał do szkoły ani liceum. Edukację zapewniali mu rodzice, a następnie nauczyciel, który zaszczepił w nim zainteresowanie matematyką. W wieku 16 lat, w listopadzie 1875 roku, zdał maturę z przedmiotów ścisłych^[4]. Miał starszego brata Jacques’a, obaj studiowali fizykę na Sorbonie.

Praca naukowa

Zajmował się badaniem kryształów, rozwinął teorię promieniotwórczości. W roku 1880 (wraz z bratem Jacques’em) odkrył zjawisko piezoelektryczności i wynalazł elektrometr, wykorzystany później w badaniach nad radioaktywnością. W roku 1895 odkrył zjawisko zaniku właściwości magnetycznych przez ferromagnetyki pod wpływem wzrostu temperatury, określił na podstawie doświadczeń temperatury progowe dla różnych materiałów. W roku 1898 wspólnie z żoną odkrył pierwiastki rad i polon. Gdy zaczęto stosować rad do leczenia raka, Pierre Curie przeprowadził na sobie pierwsze doświadczenia. W roku 1903 otrzymał wraz z żoną Nagrodę Nobla z fizyki za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości.

W roku akademickim 1904–1905, został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Paryskiego na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. W 1905 roku został członkiem Francuskiej Akademii Umiejętności^[5].

Zginął 19 kwietnia 1906 roku w wypadku drogowym, przejechany przez konny wóz ciężarowy przy ul. Dauphine w Paryżu^[6]. W 1995 r. prochy jego i Marii Skłodowskiej-Curie zostały przeniesione do paryskiego Panteonu^[7].

Życie prywatne

Gdy miał dwadzieścia lat, zmarła jego bliska przyjaciółka z dzieciństwa. Od tamtej pory aż do poznania Marii Skłodowskiej, Pierre nie angażował się w relacje z innymi kobietami. 25 lipca 1895 roku zawarł małżeństwo ze Skłodowską^[5]. Miał z nią dwie córki:

• Irène (1897–1956). Była fizykochemiczką, wraz z mężem – Frédérikiem Joliot-Curie – odkryła sztuczną promieniotwórczość, za co dostała Nagrodę Nobla w 1935 roku. Była członkiem Prezydium Honorowego PKWN we Francji w 1944 roku^[8].
• Ève (1904–2007). Autorka m.in. biografii Maria Curie (1937), reportażu wojennego Podróż wśród wojowników (1943) i współautorka filmu dokumentalnego Kraj mojej matki (1941). Od lat 60. XX wieku czynnie zaangażowana w pracę UNICEF – organizacji pomocy na rzecz dzieci.

Strona tytułowa rozprawy doktorskiej opublikowanej w 1895 roku.

Upamiętnienie

• W 2019 roku powstała Polsko-Francuska Nagroda Naukowa im. Marii Skłodowskiej i Pierre’a Curie, przyznawana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i francuskie Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Badań Naukowych i Innowacji we współpracy z Francuską Akademią Nauk^[9].

Dzieła

• Sur un électromètre astatique pouvant servir comme wattmètre (Na astatycznym elektrometrze, który może być używany jako watomierz), z René Blondlotem, 1889.^[10]
• Balance de précision apériodique et à lecture directe des derniers poids (Na nieokresowej skali precyzyjnej z bezpośrednim odczytem ostatnich odważników), 1889.^[11]
• Sur la symétrie dans les phénomènes physiques, symétrie d'un champ électrique et d'un champ magnétique (O symetrii w zjawiskach fizycznych, symetrii pola elektrycznego i pola magnetycznego), 1894.^[12]
• Propriétés magnétiques des corps à diverses températures (Magnetyczne właściwości ciał w różnych temperaturach), rozprawa doktorska, 1895.
• Sur une nouvelle substance fortement radioactive contenue dans la pechblende (O nowej silnie radioaktywnej substancji zawartej w blendzie smolistej), z Marią Skłodowską-Curie i Gustavem Bémontem, 1898.^[13]
• Les nouvelles substances radioactives et les rayons qu’elles émettent (Nowe substancje radioaktywne i emitowane przez nie promienie), 1900.^[14]
• Notice sur les travaux scientifiques de Pierre Curie (Ogłoszenie o pracy naukowej Pierre'a Curie), 1902.^[15]
• Sur un appareil pour la détermination des constantes magnétiques (O urządzeniu do wyznaczania stałych magnetycznych), 1904.^[16]

Zobacz też

• temperatura Curie

Przypisy

Bibliografia

• Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 79, ISBN 83-7183-240-0 .
• Wybitne rody, które tworzyły polską kulturę i naukę, Marcin K. Schirmer, Warszawa, 2017, Wydawnictwo MUZA.

Linki zewnętrzne

• StanisławS. Kapiszewski StanisławS., Życie i działalność Piotra Curie (1859 - 1906) [dostęp 2020-08-01] .
• Piotr Curie : wyjątki ze wspomnień Marji Skłodowskiej-Curie o jej mężu (ca 1925) w bibliotece Polona