Lis polarny

Lis polarny
Vulpes lagopus[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

psokształtne

Rodzina

psowate

Rodzaj

lis

Gatunek

lis polarny

Synonimy
  • Alopex lagopus (Linnaeus, 1758)
Podgatunki[2]
  • V. l. beringensis Merriam, 1902
  • V. l. fuliginosus (Bechstein, 1799)
  • V. l. lagopus (Linnaeus, 1758)
  • V. l. pribilofensis Merriam, 1902
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

Lis polarny[4][5][6], piesiec[7][6][5], piesak[5] (Vulpes lagopus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych, występujący na obszarach na północ od północnego kręgu polarnego.

Lisy te można spotkać zarówno nad morzem, w dolinach, jak i wysoko na grzbietach górskich. Są to zwierzęta terytorialne. Najczęściej występuje w ubarwieniu letnim brązowo-szarym, a zimą śnieżnobiałym lub stalowoniebieskim, choć spotyka się też lisy czarne przez cały rok. Żywi się ptakami (szczególnie ich pisklętami), małymi ssakami (np. lemingami), jajami, rybami i padliną. Przez zimę do wiosny często podążają za niedźwiedziami polarnymi, podobnie jak szakale za lwami, licząc na pozostałości z ich zdobyczy. Nory lęgowe kopie w ziemi, na zboczach, pomiędzy kamieniami. Ciąża trwa 49-57 dni. W maju lub czerwcu samica rodzi 2-8, maksymalnie 12 szczeniąt, ważących 40-80 g. Śmiertelność młodych jest duża i dochodzi do 50%, praktycznie lisica odchowuje 3-4 szczenięta. Szczenięta zaczynają widzieć po 14 dniach[8], matka natomiast żywi je mlekiem przez 8-10 tygodni.

Lisy polarne mają na ogół spokojniejsze usposobienie i są bardziej łagodne od lisów pospolitych[9].

Dane liczbowe

  • długość ciała (z ogonem): 80-95 cm
  • długość ogona: 28-40 cm
  • wysokość: 25-30 cm
  • masa: samica 2,5-8 kg, samiec nieco cięższy
  • ciąża: 50-55 dni
  • liczba młodych w miocie 1-12 szczeniąt
  • długość życia: 12–14 lat

Odmiany barwne lisa polarnego[10]

  • lis niebieski (odmiana podstawowa)
  • lis cienisty
  • lis biały
  • lis beżowy
  • lis szafirowy

Systematyka

Badania chromosomów i mtDNA wskazują bliskie pokrewieństwo lisa polarnego z gatunkami rodzaju Vulpes (Vulpes macrotis lis długouchy i Vulpes velox lis płowy), co – zdaniem naukowców – nie daje podstaw do wydzielania lisa polarnego w odrębnym rodzaju Alopex. W pracach Geffen et al. (1992), Mercure et al. (1993), Baker et al. (2003) i Wozencraft (in Wilson & Reeder 2005) zaproponowano nazwę Vulpes lagopus.

Hodowla

Hodowlę fermową lisa polarnego zapoczątkowano w Ameryce Północnej w 1897 roku. W Polsce pierwsza ferma lisów polarnych została założona w 1938[11].

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (niższego ryzyka) pod nazwą Alopex lagopus[12].

Galeria

  • Młody lis polarny

    Młody lis polarny

  • Lis polarny w letniej szacie, Svalbard

    Lis polarny w letniej szacie, Svalbard

  • Lis polarny w trakcie zmiany futra z zimowego na letnie, Svalbard

    Lis polarny w trakcie zmiany futra z zimowego na letnie, Svalbard

Przypisy

  1. ↑ Vulpes lagopus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Vulpes lagopus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 24 października 2009]
  3. ↑ A. Angerbjörn, M. Tannerfeldt, Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-13] (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 150. ISBN 978-83-88147-15-9.
  5. ↑ a b c K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 263. ISBN 83-214-0637-8.
  6. ↑ a b Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 42. ISBN 83-09-01483-X.
  7. ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 127. ISBN 83-01-14344-4.
  8. ↑ Miroslav Bouchner, Lis polarny [w:] Zwierzęta łowne, wyd. Delta, Warszawa 1992
  9. ↑ Władysław Herman: Hodowla zwierząt futerkowych. PWN, 1974.
  10. ↑ Ryszard Cholewa: Chów i hodowla lisów. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-01075-3.
  11. ↑ Janusz Kuźniewicz: Chów i Hodowla zwierząt futerkowych. Wrocław: 1999. ISBN 83-87866-76-8.
  12. ↑ A. Angerbjörn, M. Tannerfeldt, Vulpes lagopus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2009-10-24] (ang.).

Bibliografia

  • Tadeusz Kaleta: Dzikie psy i hieny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1998. ISBN 83-214-1096-0.

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Arcticfox-3.jpg
Autor: Michael Haferkamp, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Arctic Fox in summer coat at a bird cliff of Little Auks, looking for eggs and birds, at Bellsund, Svalbard
Lisek2.jpg
Autor: Longdistancer, Licencja: CC BY 3.0
Lis polarny w trakcjie zmieny futra z zimowego na letnie, Svalbard
Arctic Fox, Iceland 2 (Unsplash).jpg
Autor: Jonatan Pie https://unsplash.com/@r3dmax, Licencja: CC0
Vulpes lagopus in Iceland