Pietà

Pietà w sztuce

Pietà, Michał Anioł, bazylika św. Piotra na Watykanie, 1498-1500

Pietà na moście gotyckim w Kłodzku

Gotycka Pietà w kościele św. Barbary w Krakowie, ok. 1390

Pietà, Rogier van der Weyden, 1450

Pietà, kościół Mariacki, Gdańsk

Pietà z Lubiąża, Muzeum Narodowe w Warszawie

Pietà, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

Niemiecka Pietà, Metropolitan Museum of Art, 1375–1400

Czeska Pietà, Metropolitan Museum of Art, ok. 1400

Křivákova Pietà, Czechy, 1390-1400

Pietà z Lutína, Muzeum ArchidiecezjalneMuzeum Archidiecezjlne w Ołomuńcu, ok. 1400

(c) I, Nostrifikator, CC-BY-SA-3.0

Pietà, Pozďátky, XX w.

Pietà, Bruno Tschötschel, bazylika św. Ludwika w Katowicach, pocz. XX w.

Pietà, Bruno Tschötschel, Głubczyce, pocz. XX w.

Pietà, kościół św. Józefa w Rudzie Śl., XX w.

Pietà w kamiennogórskiej kaplicy cmentarnej

Pietà w kościele św. Macieja we Wrocławiu

Pietà w kościele parafialnym pw. Świętej Rodziny w Chełmsku Śląskim

Pietà w zamkowym sychrovskim parku Czeskiego Raju

Pieta na zakopiańskim cmentarzu „Na Pęksowym Brzyzku”

Figurka Matki Boskiej Bolesnej w kościele pw. Matki Bożej Bolesnej w Wałbrzychu

Pietà [pjeˈta], w polszczyźnie, poza literaturą specjalistyczną, dominuje pisownia pieta (wł. pietà – „miłosierdzie”, „litość”; łac. pietas – „miłość zgodna z powołaniem”) – w sztukach plastycznych przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa.

Pierwsze przedstawienia tego typu, najczęściej rzeźbione, pojawiły się w Niemczech w I połowie XIV wieku. Następnie w okresie późnego gotyku nastąpiło upowszechnienie się tego wizerunku w całej Europie, a wkrótce stał się on jednym z najczęstszych przedstawień dewocyjnych. Powstały różne odmiany, m.in. Pietà corpusculum (z Chrystusem jako dzieckiem), Pietà anielska z aniołami towarzyszącymi Matce Boskiej.

Jedną z najbardziej znanych jest Pietà watykańska Michała Anioła z bazyliki św. Piotra na Watykanie z 1499. Innym dziełem tego samego rzeźbiarza jest Pietà Rondanini z Castello Sforzesco w Mediolanie czy Pietà Florencka. W Polsce najbardziej znanymi przykładami są XIV. wieczna Pietà z Lubiąża, XV. wieczne tzw. „Piękne Piety” w kościołach św. Barbary w Krakowie i Mariackim w Gdańsku.

W chrześcijaństwie wschodnim odpowiednikiem Piety jest ikona Nie rozpaczaj po mnie Matko.

Zobacz też

• Tron Łaski
• Madonna z Dzieciątkiem

Bibliografia

• Lech Kalinowski, Geneza Piety średniowiecznej, Prace Komisji Historii Sztuki 10, 1952.