Pijarzy

Pijarzy
Dewiza: Pobożność i Nauka (Pietas et Litterae)
Herb zakonu
Pełna nazwa

Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych

Nazwa łacińska

Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum

Skrót zakonny

SP lub używany równolegle: SchP

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Założyciel

św. Józef Kalasancjusz

Data założenia

1597

Przełożony

o. Pedro Aguado

Strona internetowa

Zakon pijarów – potoczna nazwa Zakonu Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych (Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum), czyli Zakonu Szkół Pobożnych – zakonu ustanowionego przez papieża Grzegorza XV 18 listopada 1621 r. (regułę zatwierdzono rok później). Korzenie swe wywodzi jednak od roku 1597, kiedy to św. Józef Kalasancjusz otworzył pierwszą bezpłatną i powszechną szkołę podstawową w Europie.

W 1870 r. zakon liczył 2160 członków zgrupowanych w 156 ośrodkach. W 1965 r. było to 2535 członków w 179 domach, a w 2004 r. – 1430 członków w 210 ośrodkach. Aktualnie (2016 r.) pijarzy są obecni w 36 krajach całego świata.

Nazwa

Nazwa pijarzy pochodzi od łacińskiego słowa „pius”, co oznacza „pobożny” (r.ż. pia, l.mn. pii, piae), pojawiającego się w łacińskiej nazwie „Scholae Piae”, co oznacza: „Szkoły Pobożne”. Hasłem zakonu jest „Pietas et Litterae”, czyli „Pobożność i Nauka”.

W Polsce

Pijarzy prowadzą w Polsce głównie działalność oświatową i wychowawczą wśród dzieci i młodzieży (szkoły podstawowe, gimnazja, licea ogólnokształcące, bursy), prowadzą także działalność naukową, edytorską i wydawniczą (m.in. wydają kwartalnik „eSPe”).

Historia

Już w roku 1633[1] o sprowadzenie pijarów do Polski zabiegali król Władysław IV Waza (za pośrednictwem ówczesnego podskarbiego koronnego Jerzego Ossolińskiego) oraz starosta spiski Stanisław Lubomirski. Pijarzy pojawili się jednak w Polsce dopiero w roku 1642, uciekając z zagrożonych pożogą wojny trzydziestoletniej Moraw. Zostali oni otoczeni w Warszawie opieką króla, który zakupił dla nich nieruchomość przy ul. Długiej. Część zakonników z przełożonym prowincji, ojcem Onufrym Conti, przyjęła zaproszenie Stanisława Lubomirskiego i jeszcze w październiku 1642 r. dotarła do Podolińca na Spiszu (w obrębie należącego wówczas do Polski starostwa spiskiego). Tam w czerwcu 1643 r. założyli oni pierwszą szkołę, która wkrótce zasłynęła jako jeden z najlepszych polskich ośrodków naukowych[2]. Z czasem dołączyły do niej i inne szkoły na ziemiach polskich.

Zakon pijarów wniósł wielki wkład w rozwój oświaty i szkolnictwa wyższego w I Rzeczypospolitej u progu oświecenia. Założone przez nich w 1740 w Warszawie Collegium Nobilium pijarów w Warszawie, wobec upadku Akademii Krakowskiej było jedną z najlepszych polskich szkół wyższych.

Znani pijarzy

Znanymi polskimi pijarami byli: Damian Stachowicz, Stanisław Konarski, Antoni Wiśniewski, Michał Stadnicki, Onufry Kopczyński, Józef Osiński, Teodor Ostrowski, Ignacy Zaborowski, Stanisław Jundziłł, Piotr Ściegienny, Tadeusz Gadacz, Józef Joniec, Edward Kryściak, Andrzej Wróbel.

Ośrodki w Polsce

Ośrodkami pijarskimi w Polsce są: Kraków (między innymi parafia na osiedlu Wieczysta i Rakowice), Łapsze Niżne, Jelenia Góra, Hebdów, Sierosławice, Rzeszów, Katowice, Łowicz, Warszawa, Poznań, Elbląg, Bolszewo, Bolesławiec.

Szkoły w Polsce

Na rok 2021 pijarzy posiadali następujące szkoły w 8 miastach w Polsce[3]:

  1. Publiczna Szkoła Podstawowa i Publiczne Liceum Ogólnokształcące Zakonu Pijarów im. ks. Stanisława Konarskiego w Bolesławcu
  2. Zespół Szkół Pijarskich im. św. Mikołaja w Elblągu
  3. Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. Matki Bożej Królowej Szkół Pobożnych w Katowicach
  4. Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. ks. Stanisława Konarskiego i Liceum Ogólnokształcące Zakonu Pijarów im. ks. Stanisława Konarskiego w Krakowie
  5. Pijarskie Szkoły Królowej Pokoju w Łowiczu
  6. Zespół Szkół Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza w Poznaniu
  7. Publiczna Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. św. Józefa Kalasancjusza w Rzeszowie
  8. Szkoła Podstawowa Zakonu Pijarów im. o. Onufrego Kopczyńskiego w Warszawie

Do najbardziej znanych i zasłużonych należało utworzone w 1740 r. przez Stanisława Konarskiego Collegium Nobilium pijarów w Warszawie.

Pijarska Wspólnota Wiary

Duchowość pijarów jest też praktykowana przez wiernych świeckich, w ramach Pijarskiej Wspólnoty Wiary. Jest to droga formacyjno-modlitewna, „zaproszenie do wejścia na górę z Chrystusem, które wymaga zaufania, trudu, a przede wszystkim poukładania życia zgodnie z wolą Boga”[4].

Program rozwoju duchowego składa się z pięciu filarów:

  1. regularnych spotkań formacyjnych
  2. celebracji liturgicznych
  3. lektury osobistej
  4. pracy własnej
  5. okresowych dni skupienia/rekolekcji[5]

W Polsce Pijarskie Wspólnoty Wiary działają oficjalnie od kilku lat, decyzją Kapituły Generalnej Zakonu Pijarów z 2009 r. Z czasem Wspólnoty Wiarą będą mogły przekształcać się w Bractwa Szkół Pobożnych.

Wspólnoty polskie działają w oparciu o doświadczenia hiszpańskie[4].

Przypisy

  1. ↑ Gotkiewicz Marian: Trzy wieki Kolegium Podolinieckiego (1642–1942), [w:] „Nasza Przeszłość”, t. XV, 1962, s. 83–113.
  2. ↑ Wilczek Wojciech: Kolegium pijarów w Podolińcu (cz. 1), [w:] „Tatry” nr 3 (49), lato 2014, s. 88–95.
  3. ↑ Gdzie jesteśmy?. pijarzy.pl. [dostęp 2021-04-26].
  4. ↑ a b Polska Prowincja Zakonu Pijarów. pijarzy.pl. [dostęp 2018-09-07].
  5. ↑ Zaproszenie do formacji w ramach Pijarskiej Wspólnoty Wiary. pijarzy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)]..

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Piarist.svg
Autor: Dr Doofenshmirtz, Licencja: CC BY 3.0
Piarists shield