Pinkus Minc

Pinkus Minc
Aleksander Minc
Data i miejsce urodzenia

1895
Stryków

Data i miejsce śmierci

2 marca 1962
Buenos Aires

Partia

Bund, Kombund, Komunistyczna Partia Polski

Pinkus Minc, także Paweł Minc[1], Pinchas Minc[2] ps. „Aleksander Minc” (hebr. פנחס מינץ, ur. 1895 w Strykowie, zm. 2 marca 1962 w Buenos Aires[3]) – polsko-żydowski polityk, założyciel Kombundu.

Życiorys

Minc urodził się w zamożnej, chasydzkiej rodzinie. W 1896 przeniósł się z rodziną do Łodzi. Uczył się religijnej szkole podstawowej i w Ger chasydzkiej synagodze oraz prywatnych nauczycieli. W latach 1909–1912 uczył się w gimnazjum Jaroszyńskiego. Po zubożeniu jego rodziny przerwał naukę, pracował jako pomocnik księgowego i pracownik Gminy Żydowskiej w Łodzi. W 1915 wstąpił do Bundu – należał do łódzkiego komitetu partii. Uczestniczył w konferencji Budndu w Gdańsku w 1921, gdzie założył komunistyczny odłam Bundu – Kombund, stając się jednym z przywódców żydowskiego ruchu komunistycznego w Polsce, członkiem komitetu centralnego Komunistycznej Partii Polski oraz członkiem Centralnego Biura Żydowskiego przy KC KPP. W 20-leciu międzywojennym był wielokrotnie aresztowany i więziony w wyniku swojej nielegalnej działalności komunistycznej. W 1929 po uwolnieniu z więzienia we Wronkach uciekł do Gdańska, a następnie do Pragi[3].

W 1932 rozczarowany komunizmem zaangażował się w tworzenie opozycji trockistowskiej[4] w polskim ruchu komunistycznym[3]. Współpracował z grupami trockistowskimi w Pradze, Gdańsku, Kopenhadze i Paryżu, będąc jednocześnie bliskim współpracownikiem i przyjacielem syna Lwa Trockiego, Leona Siedowa[4][5]. W 1938 opuścił partię komunistyczną i wrócił do Bundu. W latach 1937–1951 mieszkał w Paryżu, gdzie angażował się w żydowskie życie polityczne i kulturalne. W latach 1941–1944 działał w żydowskim ruchu oporu we Francji(fr.), angażując się w partyzancką walkę zbrojną przeciwko nazistom. Od 1945 był członkiem światowego komitetu koordynacyjnego Bundu. W 1952 przeniósł się do Argentyny, gdzie działał w komitecie Bundu w Buenos Aires oraz był wiceprzewodniczącym lokalnego oddziału Światowego Kongresu Kultury Żydowskiej(ang.) oraz działał w administracji szkół jidysz, wydawnictwie jidysz oraz w gminie żydowskiej[3].

Działalność publicystyczna

Minc publikował od 1920 w nielegalnym wydawnictwie Kombundu w Łodzi i w Warszawie oraz w „Łodżer Weker”, który został przejęty przez Kombund w 1921. Ponadto współtworzył m.in. czasopisma takie jak: Literatisze Tribune i Der Frajdenker w Łodzi. Od 1938 współpracował z prasą bundowską we Francji, redagował dziennik „Unzer Sztyme” (1945-1952) w Paryżu, w którym publikował na tematy polityczne i literackie. W latach 1952–1962 redagował tygodnik „Unzer gedank” w Buenos Aires Współpracował także z: „Unzer Cajt” w Nowym Jorku; „Lebnsfragn” i „Hejmisz” w Tel Awiwie, „Foroys” w Meksyku, i „Ilustrirte Literarisze Bleter” w Buenos Aires. Ponadto opublikował kilka książek poświęconych komunizmowi, II wojnie światowej i młodości[3].

Życie prywatne

Minc wywodził się z rodziny o bogatych tradycjach socjalistycznych. Jego siostrą była Tola Minc (1901–1942) – lekarka i działaczka Bundu[6][7], jej mężem zaś lekarz i działacz Komunistycznej Partii Polski Henryk Minc[8].

Publikacje

  • „Geszichte fun a falsze iluzje, zichrojnes” (pol. Historia fałszywej iluzji, pamiętniki, Buenos Aires, 1954)[3][2], o komunizmie w Polsce międzywojennej, wydana po angielsku w 2020 pt. „The history of a false illusion: memoirs on the communist movement in Poland, 1918-1938”[4],
  • „In di jorn fun jidyszn umkum un widersztand in frankrajch, perzenleke zichrojnes” (pol. W latach żydowskiego zagłady i oporu we Francji, wspomnienia osobiste, Buenos Aires, 1956), dotyczące podziemnej walki z nazistami i ratowania Żydów,
  • „Lodz in majn zikorn, fragment fun majn kindhajt un jugnt” (Łódź w mojej pamięci, fragmenty z dzieciństwa i młodości, Buenos Aires, 1958)[3].

Przypisy

  1. ↑ Prasa getta warszawskiego: radykalna lewica niesyjonistyczna – Centralna Biblioteka Judaistyczna, cbj.jhi.pl [dostęp 2022-07-26].
  2. ↑ a b Polscy żydzi wobec komunizmu przed Zagładą, studylibpl.com [dostęp 2022-07-26] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g Joshua Fogel, Yiddish Leksikon: PINKHES MINTS (ALEXANDER MINZ, P. MINC), Yiddish Leksikon, 29 października 2017 [dostęp 2022-07-26].
  4. ↑ a b c P. Minc, The history of a false illusion. Memoirs on the communist movement in Poland, 1918-1938, semanticscholar.org, 2002 [dostęp 2022-07-26] (ang.).
  5. ↑ Ludwik Hass, Pomoce naukowe do badań historii trockizmu, OCLC 80059167 [dostęp 2022-07-26].
  6. ↑ הקול שהואלם: האשה היהודיה בשואה | בצלאל כתב עת, journal.bezalel.ac.il [dostęp 2021-12-16].
  7. ↑ Opiekun Społeczny. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom opieki społecznej. 1946, nr 3-4, Zarząd Miejski m. st. Warszawy, Resort Zdrowia i Opieki Społecznej, Wydział Opieki Społecznej, 19 czerwca 1946 [dostęp 2021-12-16].
  8. ↑ Aleksandra Sylburska, Działalność polskiej placówki dyplomatycznej na Węgrzech (1946–1956), 2020, DOI: 10.18778/8142-670-1 [dostęp 2021-12-16].