Pionier (radioodbiornik)

Pionier U2

Tył Pionier U2

Wnętrze Pionier U2

Chassis Pionier U2

(c) StareRadjo - http://oldradio.pl, CC BY-SA 2.5 pl

Schemat elektryczny jednej z wersji odbiornika „Pionier”

Pionier – pierwsza polska powojenna konstrukcja lampowego odbiornika radiowego.

Opracowany w Zakładach Radiowych Diora (T-6) w Dzierżoniowie przez zespół inż. Wilhelma Rotkiewicza w roku 1948. Układ elektryczny oparty został na układzie, zastosowanym przez Philipsa w roku 1941 w odbiorniku 203U. Z niewielkimi modyfikacjami układ ten przetrwał do roku 1968 (w odbiorniku Promyk). Produkowany był w kilku rodzajach skrzynek bakelitowych i drewnianych w modelach U, U2, U3, B, B2, B3 (B – wersje bateryjne, na wielu obszarach kraju nie było jeszcze wybudowanej sieci elektrycznej), Noteć, I 6161, Promyk.

Jest to odbiornik superheterodynowy z zasilaniem uniwersalnym. Termin „zasilanie uniwersalne” oznacza, że urządzenie może korzystać zarówno z sieci prądu przemiennego jak i sieci prądu stałego. Zakresy fal długich i średnich we wszystkich odmianach bywały podobne. Zakres fal krótkich zawężono w roku 1954 (znikły większe częstotliwości). Związane to było z wydaną przez Urząd Rady Ministrów w czerwcu 1953 r. ściśle tajną Uchwałą nr 418, w której zobowiązywano Ministra Przemysłu Maszynowego do wprowadzenia w produkcji odbiorników radiowych odpowiednich zmian konstrukcyjnych, w wyniku których odbieralność w zakresie fal krótkich byłaby jedynie w paśmie od 31 do 51 m. W rozporządzeniu wymienione są z nazwy odbiorniki Pionier i Aga. Zakres ten miał obowiązywać również w odbiornikach wprowadzanych do produkcji w przyszłości. Zmiany te wprowadzono w celu utrudnienia odbioru polskojęzycznych audycji, nadawanych z zagranicy, słyszalnych dobrze w pasmach 16 i 25 m.

W latach 1953 - 1956 na skali odbiornika widniała nazwa Stalinogród, zamiast Katowice. Spowodowane to było faktem, że w okresie od 9 marca 1953 do 20 grudnia 1956 miasto Katowice nosiło urzędową nazwę Stalinogród. Wprowadzono ją tuż po śmierci Józefa Stalina, a cofnięto w związku z odwilżą gomułkowską dnia 21 października 1956.

Nazwę „Pionier” otrzymały później także zupełnie inne modele radioodbiorników produkowanych w latach 80. XX w. w Dzierżoniowie, m.in. radiobudzik tranzystorowy i amplituner stereofoniczny.

Podstawowe parametry i właściwości (dane techniczne)

lampy elektronowe:

UCH21, UCH21, UBL21, UY1N

w wersji bateryjnej 1R5T, 1T4T, 1S5T, 3S4T lub 1H33, 1F33, 1AF33, 1L33

zakresy fal:

Długie 700 – 2000 m (429 – 150 kHz)

Średnie 187 – 600 m (1605 – 525 kHz)

Krótkie 16 – 50 m (19 – 6 MHz) lub 31 – 50 m

zasilanie:

napięcie przemienne lub stałe 220 V lub 125 V

lub bateria 110 V (napięcie anodowe) i żarzenie - akumulator 2 V lub ogniwo 1,5 V (w modelu bateryjnym)

elementy regulacyjne:

potencjometr siły głosu z wyłącznikiem (lewa gałka), przełącznik zakresów (prawa gałka wewnętrzna), strojenie (prawa gałka zewnętrzna)

gniazda:

antena i uziemienie

wymiary:

350 x 225 x 170 mm

waga

5,5 kg

Bibliografia

• Jan Bartkiewicz, Katalog Sprzętu Radiowego, Wydawnictwa Komunikacyjne, Warszawa, 1957.
• W. Trusz, J. Dombrowicki, Radio i telewizja w domu, Wydawnictwa Komunikacyjne, wydanie 1, Warszawa, 1958.

Linki zewnętrzne

• „Kącik Pioniera”.
• Odbiorniki „Pionier” w katalogu oldradio.pl. [dostęp 2016-12-28]. (pol.).
• schemat radioodbiornika. fonar.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-06)].