Piorunkowice

Piorunkowice

wieś
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0 Kościół św. Michała Archanioła
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Prudnik
Wysokość	230–270[1] m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	206[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-200[3]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0502693
Położenie na mapie gminy Prudnik Piorunkowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Piorunkowice
Położenie na mapie województwa opolskiego Piorunkowice
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Piorunkowice
50°24′16″N 17°30′44″E/50,404444 17,512222

Piorunkowice (niem. Schweinsdorf, łac. Perunchovitz, śl. Pjerůnkowicy) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik^[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Wysoczyzny Bialskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Ścinawa Niemodlińska.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 206 osób^[5].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 14 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej, tuż przy granicy gminy Prudnik z gminą Korfantów. Należy do Euroregionu Pradziad^[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Ścinawa Niemodlińska.

Środowisko naturalne

W Piorunkowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Piorunkowic wynoszą 610 mm. Dominują wiatry zachodnie^[8].

Nazwa

Nazwa wywodzi się od słowiańskiej nazwy określającej zjawisko atmosferyczne piorun. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Perunchovitz^[9][10]. Miejscowość nosiła również niemiecką nazwę Schweinsdorf. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Świątniki^[11]. 9 września 1947 nadano miejscowości nazwę Piorunkowice^[12].

Historia

Dwór w Piorunkowicach

Pierwsze wzmianki dotyczące Piorunkowic pochodzą z XIII wieku. Wieś była częścią księstwa opolskiego. Wzdłuż pobliskiej rzeki Ścinawa Niemodlińska przebiegała granica między ziemiami Piastów opolskich a włościami biskupów wrocławskim^[13]. Pierwsza wzmianka o zamku „Gryżów” w Piorunkowicach pochodzi z 1358. Według Zbigniewa Bereszyńskiego, zamek zbudowany został w okresie kolonizacji miejscowych terenów pod koniec XIII wieku^[14]. Piorunkowicki zamek otrzymał nazwę „Gryżów” od sąsiedniej wsi Gryżów, która leżała na drugim brzegu rzeki i była częścią dóbr kościelnych^[13].

Z dokumentu datowanego na 26 lutego 1337 pochodzi pierwsza wzmianka o kasztelanie zamku w Piorunkowicach – Jaśku (Jenchin). Zamek, wraz z Piorunkowicami, był celem częstych ataków w czasie wojen husyckich. W 1428 został spalony przez husytów, a dwa lata później twierdzę zniszczyły biskupie wojska księstwa nyskiego^[13].

Książę Bolko V, pan księstwa głogówecko-prudnickiego, jeszcze przed 1432, przekazał wieś i zrujnowany zamek krewnym swojej żony (Elżbieta Granowska, pasierbica króla Polski Władysława II Jagiełły) z rodu Beessów. Piorunkowice pozostały w rękach Beessów do XVI wieku. W 1556 bracia Kasper, Ulryk i Jan von Gellhorn z Osieka Grodkowskiego kupili Piorunkowice od Kaspra von Plücklera^[13]. Następnie, w 1580 Ulryk odsprzedał miejscowość Jerzemu von Senitz z Rudziczki. W dokumencie z 1590 wspomniana jest Magdalena Bees, wdowa po Jerzym von Senitz – ostatni związek rodu Beessów z Piorunkowicami. W 1589 lub 1590 bracia Baltazar, Jerzy i Krzysztof Mettich zakupili Piorunkowice i dwa folwarki w Rudziczce. W XVII lub XVIII wieku Mettichowie wznieśli pałac w Piorunkowicach. W 1623 Marianna von Mettich wniosła Piorunkowice w wianie hrabiemu Janowi Arbogastowi von und zu Annaberg, ten jednak zmarł w 1645 bezpotomnie, przez co wieś wróciła do rodziny Mettichów^[15].

Piorunkowice na mapie z 1930

Hrabia Jan Józef von Mettich w 1724 sprzedał majątek Radzie Miejskiej Prudnika. Ta natomiast, w 1819, ponosząc koszty wojenne, sprzedała Piorunkowice kupcowi Hohlmannowi ze Świdnicy^[16]. Od 1838 do 1945 wieś należała do rodziny Wessel^[15]. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego w XIX wieku katolicy z Piorunkowic należeli do parafii w Ścinawie Małej^[17]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 319 mieszkańców Piorunkowic wszyscy posługiwali się językiem niemieckim^[18]. Po zakończeniu II wojny światowej Piorunkowice zostały przejęte przez administrację polską. Osiedlono w nim wówczas część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód.

W latach 1945–1950 Piorunkowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Rudziczka, a w latach 1954–1972 do gromady Rudziczka.

Po 1945 w dworze w Piorunkowicach mieściła się siedziba Stadniny Koni, a w latach 70. Rolnicza Spółka Produkcyjna. 17 stycznia 1947 we wsi powstała Ochotnicza Straż Pożarna^[19]. W 2002 Piorunkowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[20].

W latach 70. XX wieku powstał plan utworzenia zbiornika wodnego na Ścinawie Niemodlińskiej między Piorunkowicami, Ścinawą Małą, Ścinawą Nyską, i lasem koło Rudziczki. W 2018 podjęto ponowne starania realizacji planu^[21]. W 2020 gminy Korfantów i Prudnik rozpoczęły współpracę w sprawie ujęcia budowy zbiornika ścinawsko-piorunkowickiego w rządowym programie przeciwdziałania niedoborowi wody^[22].

Liczba mieszkańców wsi

• 1793 – 185^[23]
• 1861 – 437^[24]
• 1910 – 302^[25]
• 1933 – 301^[26]
• 1939 – 273^[26]
• 1998 – 254^[5]
• 2002 – 224^[5]
• 2009 – 213^[5]
• 2011 – 206^[5]

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[27]:

• ruina zamku, z XV w.
• zespół dworski, z XVII–XIX w.:
  • pałac
  • park.

Gospodarka

Indywidualni rolnicy uprawiają głównie zboża, rzepak i buraki cukrowe^[28]. Piorunkowice posiadają jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszoną w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Prudniku^[29].

Transport

Przez Piorunkowice przebiega droga krajowa

• 41 Nysa – Prudnik – granica z Czechami w Trzebinie

Kultura

We wsi znajduje się Wiejski Dom Kultury, który wchodzi w skład Prudnickiego Ośrodka Kultury^[30].

Religia

(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0

Cmentarz w Piorunkowicach

W Piorunkowicach znajduje się katolicki kościół św. Michała Archanioła, który należy do parafii Trójcy Świętej w Rudziczce (dekanat Prudnik)^[31]. Wieś posiada swój cmentarz.

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

• Schweinsdorf, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 402 .