Piotr Bańkowski

Piotr Bańkowski

Prof. Bańkowski w 1974 r.
Data i miejsce urodzenia	12 września 1885 Wysokie Mazowieckie, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	16 lutego 1976 Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk literatury
Odznaczenia

Piotr Bańkowski (ur. 12 września 1885 w Wysokiem Mazowieckiem, zm. 16 lutego 1976 w Warszawie) – polski historyk literatury, archiwista, redaktor Archeionu.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana, właściciela warsztatu kowalsko-ślusarskiego i Pauliny z Ostrowskich. Miał 4 starszych braci: Stanisława, Bolesława, Kazimierza i Wiktora. Za udział w strajku szkolnym w 1905 r. w gimnazjum w Łomży został wydalony ze szkoły; maturę zdał w Krakowie w 1906 r, a następnie zaczął studia historyczno-literackie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na podstawie pracy Maurycy Mochnacki jako krytyk i teoretyk romantyzmu polskiego uzyskał tytuł doktora filozofii w 1912 r. (docentem został w 1954 r., profesorem nadzwyczajnym w 1962 r.). W 1913 r., podczas wizyty w domu rodzinnym został aresztowany i na kilka miesięcy osadzony w więzieniu (za udział w strajku szkolnym). Następnie uzyskał stypendium, które pozwoliło mu odbyć roczne studia w Paryżu.

W 1918 r. wrócił do Polski. W latach 1918–1924 pracował w Archiwum Państwowym w Lublinie, jednocześnie dojeżdżając do Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie, gdzie wykładał. W latach 1927–1934 kierował polską placówką w ZSRR w Leningradzie, zajmującą się rewindykacją dóbr kultury. Prowadził też tam szerokie kwerendy archiwalne i biblioteczne. W latach 1935–1940 pracował jako kustosz w dziale rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie. Następnie został skierowany do Archiwum Skarbowego. Po powstaniu warszawskim wywieziony do Pruszkowa, potem pracował krótko w Archiwum Państwowym w Kielcach.

W 1945 r. mianowano go radcą w Wydziale Archiwów Państwowych, gdzie otrzymał zadanie wznowienia wydawania Archeionu. W międzyczasie półtora roku pracował w AGAD, skąd wrócił do Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i aż do śmierci (po przejściu na emeryturę w 1962 r. również) był redaktorem „Archeionu”. W latach 1951–1976 sam zredagował 44 tomy czasopisma. Był autorem koncepcji i układu wewnętrznego pisma, położył ogromne zasługi w utrzymanie wysokiego poziomu wydawnictwa.

Nie zrezygnował też z prowadzenia dorywczych prac w AGAD, gdzie zajmował się porządkowaniem archiwów podworskich i prywatnych, co zaowocowało m.in. pracą Archiwum Stanisława Augusta. Monografia archiwoznawcza (1958 r.). Był również autorem licznych artykułów o tematyce archiwalnej, bibliotekarskiej, literackiej.

Działał w towarzystwach naukowych (był m.in. jednym z założycieli Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego).

Był bezdzietnie żonaty z Janiną Szlachetkówną (od 1916). Zmarł 16 lutego 1976 r. w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 257d-7-1)^[1].

Zgodnie z testamentowym życzeniem Piotra Bańkowskiego, jego księgozbiór oraz zabytkowe meble i obrazy zostały przekazane Łomżyńskiemu Towarzystwu Naukowemu im. Wagów w Łomży.

Cmentarz Powązkowski w Warszawie - Grób Piotra Bańkowskiego oraz żony Janiny ze Szlachetków Bańkowskiej (2021 r.)

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy (1973)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
• Krzyż Niepodległości (9 października 1933)^[2]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1939)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[3]
• Złoty Krzyż Zasługi (2 lipca 1955)^[4]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Bańkowski z serii: Życiorysy Łomżyniaków, Łomża 1991, ISBN 83-900077-4-6.
• Słownik biograficzny archiwistów polskich, t.I, 1918–1984, Warszawa-Łódź 1988.
• Regina Piechota, Wykaz artykułów , recenzji, notat sprawozdawczych prof. P[iotra] Bańkowskiego opublikowanych na łamach „Archeionu”. „Archeion” [T .] XL: 1964 s. 282–285.
• Halina Stebelska, Uczczenie archiwalnej i redaktorskiej działalności prof. Piotra Bańkowskiego. „Archeion” [T.] XL: 1964 s. 277–279.
• Piotr Bańkowski, Powrót do kraju po stu latach. Rewindykacja rękopisów z b. Biblioteki Sztabu Głównego w Petersburgu, wywiezionych z Polski po upadku powstania listopadowego. „Archeion” [T.] VIII 1930, s. 1–29.
• Piotr Bańkowski, Ze studiów nad rękopisami byłej Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu. Kraków 1937. Nakładem «Przeglądu Bibliotecznego» (Osobne odbicie z «Przeglądu Bibliotecznego». Rok XI. 1937, zeszyt 3).
• Piotr Bańkowski, Archiwista na powstańczym Żoliborzu. Wspomnienia sierpień - wrzesień 1944 Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2014, ISBN 978-83-62421-90-9.

Linki zewnętrzne

• Archeion
• Materiały Piotra Bańkowskiego, Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk, nr 49, s. 12–101, Warszawa 2008 (inwentarz spuścizny P. Bańkowskiego w zasobie Archiwum PAN)