Piotr Szalsza

Piotr Szalsza

Data i miejsce urodzenia	26 maja 1944 Bytom
Zawód	reżyser scenarzysta kompozytor dziennikarz
Odznaczenia

Piotr Szalsza (ur. 26 maja 1944 w Bytomiu) – polski reżyser, muzyk, scenarzysta, tłumacz, pisarz, dziennikarz, publicysta, redaktor i producent widowisk telewizyjnych, organizator projektów muzycznych, teatralnych i naukowych

Przebieg kariery

• 1962-67 Studia w Akademii Muzycznej w Katowicach - klasa altówki (magister artium)
• 1965-66 Altowiolista w Orkiestrze PRiTV w Krakowie
• 1967-76 Kierownik Redakcji Działu Artystycznego TVP Katowice
• 1976-81 Kierownik Redakcji Muzyki i Rozrywki TVP Gdańsk
• 1982 w ramach represji politycznych zwolniony z pracy w TV Gdańsk

Od 1983 przebywa na stałe w Wiedniu.

Twórczość

Szalsza jest autorem kilkudziesięciu haseł Wielkiej Encyklopedii Muzycznej Austrii (głównie o muzykach polskich w Austrii w XVIII-XX w.), oraz tłumaczeń na j. polski sztuk austriackich autorów - Michaela Ronzoni, Gabriel Barylli, Gerald Szyszkowitz (dla wiedeńskiego wydawnictwa Sessler). Napisał muzykę do licznych spektakli teatralnych i telewizyjnych (m.in.: Kartoteka, Szwejk, Paryżanin, Pokojówki, Pan Jowialski, Czarownice z Salem, Król, Hedda Gabler, Kapputt, Zbrodnia i kara, Niemcy, Ulubiony śpiewak Führera) i był kierownikiem muzycznym filmu Axela Cortiego Radetzkymarsch według J. Rotha (1994), jak i kilkudziesięciu nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych. Znana jest jego działalność dziennikarska i muzykologiczna w prasie, radio, telewizji i w wydawnictwach specjalistycznych.

Produkcje telewizyjne

(prace dla ORF, ZDF, RTR, ARTE, NHK, 3SAT, TVP; reżyseria/scenariusz)

Wybrane pozycje:

• biografie telewizyjne kompozytorów XIX-XX w.: E. Grieg, R. Schumann, R. Wagner, A. Dvořák, M. Rimski-Korsakow, S. Prokofiew, D. Szostakowicz (cykl „Monografie muzyczne”); 1970-76
• Portrety i koncerty m.in.: Paul Badura-Skoda, Felicja Blumental, Alicja Boniuszko, Emin Chaczaturian, Rosalia Chladek, Zdzisław Górzyński, Adam Harasiewicz, Louis Lane, Witold Lutosławski, Bolesław Mierzejewski, Siegfried Palm, Krzysztof Penderecki; 1972-96
• Sergiej Prokofiew – Iwan Groźny (widowisko teatralno-muzyczne); 1978
• Karol Szymanowski – Mandragora (film baletowy); 1978
• Dimitr Szostakowicz – VII Symfonia Leningradzka (widowisko teatralno-muzyczne); 1978
• Śladami Chopina – Czechy (film dok.); 1979
• Chopin znaczy Polska (film dok.); 1980
• Szymanowski w Pradze (film dok.); 1980-81
• Ernest Bryll - Kolęda nocka (impresja filmowa); 1981
• Śladami Chopina – Wiedeń (film dok.); 1984
• Kleiner Orgelschatz – Portrety 30 instrumentów w Dolnej Austrii; 1985-92
• Gorzki chleb obczyzny - artyści emigranci w Austrii (film dok.); 1985
• Jazz na Wschodzie – Jazz Jamboree in Warschau (film dok.); 1986
• Historia fortepianu - w III cz. z Ewą Badura-Skoda (film dok.); 1988-90
• Strauss a´la carte (filmowa komedia muzyczna); 1989
• Gerald Szyszkowitz – Friedemann Puntigam, czyli sztuka zapominania (Teatr TVP); 1992
• Powszedni dzień Warszawskiego Getta (film dok.); 1993
• Serce Chopina – z Janem Englertem (film dok.); 1995
• Johann Strauss w Petersburgu - z sir Peterem Ustinovem i Filharmonią Petersburską; 1996
• Thomas Bernhard – Plac Bohaterów – z K. Jandą i Z. Zapasiewiczem (Teatr TVP); 1997
• Mikis Theodorakis - Canto General - Oratorium (światowe prawykonanie pod dyr. kompozytora); 1998
• Peter Wolf – Progression (światowe prawykonanie w Linzu z Klausem Maria Brandauerem, Cliff Richardem, Coolio); 1999
• Ludwig v.Beethoven - IX Symfonia; 2000
• Habsburgowie polscy – 2 części (film dok.); 2001-02
• Joe Zawinul – Gala - 70. urodziny; 2002
• Let my people live – 60-lecie wyzwolenia Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau; 2005 (Kraków - Teatr Słowackiego)
• 50-lecie Staatsvertrag w Austrii – Koncert Jubileuszowy; 2005
• 20 lat Orkiestry Symfonicznej Voralberg – Koncert Jubileuszowy; 2005
• Karl Kraus - Ostatnie dni ludzkości- Festspiele Reichenau; 2006-7
• Dobry jest wspólny posiłek, bo zbliża oddalonych, (film dok.); 2007
• VENTZKI - czyli Dzieci sprawców - dzieci ofiar, (film dok.); 2009
• Haimito Doderer - Schody Strudelhlofu, Festspiele Reichenau; 2009
• Bronisław Huberman, czyli Zjednoczenie Europy i skrzypce, (film muz.-dok.; 2010
• Allegro Vivo Festival (Film muz.) 2011
• Mordechaj Gebirtig – czyli bądź zdrów mój Krakowie (film), 2012
• Titanic – Making of (film) 2012
• Bohaterowie ze Steinu – Stragan: Armia Krajowa w Austrii (film dok.) – 2015
• Julius Madritsch - Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (Film dok.) – 2018
• Wielkie Galicjanki - Album Filmowy, 1-2 cz. (Film dok.) 2020

Reżyseria obrazu koncertów symfonicznych, organowych, kameralnych oraz koncertów jazzowych (m.in.: A. Gilberto, J. Garbarek, L. Hampton, Fr. Hubbard, St. Grapelli, D. Gillespie, Fr. Gulda, N. Kennedy, M. Makeba, A. Makowicz, W. Marsalis, J. Pass, O. Peterson, M. Petrucciani, J. Zawinul)

Reżyseria spektakli teatralnych i operowych

Wybrane pozycje:

• Ernest Bryll - Czarodziej Oz; 1980 Kielce
• Stephen Poliakoff - City Sugar ; 1981 Gdynia
• Meinhard Rüdenauer - Ein Liederspiel; 1984 Wiedeń - Kammeroper
• Giovanni Paisiello - Barbier von Sevilla; 1985 Wiedeń - Kammeroper
• Gerald Fromme - Die beiden Kronen - Ojciec Maksymilian Kolbe; 1986
• Umberto Giordano - Fedora; 1994 Warszawa - Teatr Wielki
• Ferdinand Raimund - Chłop milionerem; 1996
• Sergiusz Prokofiew - Miłość do trzech pomarańczy- I asystent sir Petera Ustinova; 1997 Moskwa – Bolszoj Teatr
• Gerald Szyszkowitz - Ulubiony śpiewak Führera; 2000
• Michaela Ronzoni - Siostry Parry; 2002 Kraków
• Karol Szymanowski - Zbójniczka (nowe libretto na podstawie baletu „Harnasie“); 2002 Wiedeń – Museumquartier
• Z Galicji do Nowego Jorku; 2003 Wiedeń - Radiokulturhaus ORF
• Michaela Ronzoni - Siostry Parry; 2004 Tel Aviv
• Janusz Głowacki - Antygona w Nowym Jorku; 2004 Kraków, Wiedeń
• Muzyka w Poczekalni śmierci - Getto Teresienstadt; 2004-05 Warszawa, Kraków, Wiedeń
• Fryderyk Schiller - Dymitr (Demetrius) – 2005 Kraków - Katowice
• Peter Turrini - Alpejskie zorze; 2008 The Fifth Theatre - Omsk
• Antoni Czechow – Mewa; 2008 Festspiele Reichenau
• Beatrice Ferolli – Dietrich i Leander; 2009 Teatr Korez Katowice
• Aharon Appelfeld-Piotr Szalsza – Badenheim 1939; 2009 Teatr Śląski Katowice
• Hans Krasa – Brundibar Opera Dziecięca; 2010 Leopoldinum Festiwal Wrocław
• Michaela Ronzoni - Siostry Parry; 2014 Teatr Muzyczny Toruń
• Thomas Bernhard – Po prostu skomplikowane, 2014 Katowice - Wiedeń
• Arthur Schnitzler – Reigen – Korowód, 2016 – Liceyskij Teatr - Omsk
• Peter Turrini - Siedem sekund wieczności, 2021 - Teatr POLONIA - Warszawa

Książki

• Karol Szymanowski w Pradze, 1982
• Bronisław Huberman – czyli pasje i namiętności zapomnianego geniusza – biografia skrzypka wirtuoza, 2001 (2020 - wersja niemiecka)
• Max Kalbeck – Wiedeńczyk z Wrocławia – materiały z sesji naukowej we Wrocławiu, 2007
• Autor kilkudziesięciu haseł Wielkiej Encyklopedii Muzycznej Austrii (głównie o muzykach polskich w Austrii w XVIII-XX w.); 2000-07

Organizacja wydarzeń muzycznych

• Fryderyk Chopin - 150 rocznica śmierci; 1999 Wiedeń
• Max Kalbeck – Wiedeńczyk z Wrocławia; 2001 Wrocław
• Rok Polski w Austrii - Karol Szymanowski; 2002 Wiedeń, Graz
• Teodor Leszetycki – 70 rocznica urodzin, 2005-06 Kraków, Przemyśl, Katowice
• Chopin w Wiedniu - wystawa - 200 rocznica urodzin; 2010 - 2011; Wiedeń, Wrocław, Kraków, Katowice, Bydgoszcz, Tel Awiw, Londyn
• Karol Szymanowski: życie i twórczość - Wystawa – Londyn 2015
• Bohaterowie ze Steinu – Wystawa – Wiedeń 2015, Kraków Muzeum AK 2016

Wyróżnienia

• nagroda prezesa TVP w dziedzinie muzyki (1968)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1990)
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993)
• Paszport Chopinowski – Komitetu Ochodów Roku Chopinowskiego 2010,
• Złota Sowa 2010, Wien
• Dyplom Honorowy Stow. „Rodzina” w Rosji. 2010,
• Kameraton Festival 2011 – Nagroda za film edukacyjny – „Bronisław Huberman – czyli - zjednoczenie Europy i skrzypce”
• Austriacki Krzyż Honorowy za Naukę i Sztukę I kl. 2014,
• Dyplom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego R.Polski 2014,
• Medal Miasta Bytomia w dziedzinie Kultury 2014,
• nagroda Summa Cum Laude, 2019.

Przypisy